AKADEM<İ>KTİSAT

 

 

TÜRKİYE EKONOMİSİNİN 2009 YILINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME

 

 

 

İÇİNDEKİLER:

 

HAVADİS

 

1) REEL KESİM

1-A) BÜYÜME

1-B) SANAYİ

1-C) İSTİHDAM

 

2) FİNANSAL KESİM

2-A) FİYATLAR

2-B) PARASAL GÖSTERGELER

2-C) FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARI

2-D) FİNANSAL KURULUŞLAR

 

3) KAMU MALİYESİ KESİMİ

3-A) BÜTÇE GELİŞMELERİ

3-B) BORÇ VERİLERİ

 

4) DIŞ İŞLEMLER KESİMİ

4-A) ÖDEMELER DENGESİ

4-B) MAL TİCARETİ

4-C) HİZMET TİCARETİ

 

BAZI DEĞERLENDİRMELER VE TEKLİFLER

 

 

 

HAVADİS:

            Bu çalışmada, Türkiye’de 2009 yılında meydana gelen ekonomik gelişmelere ilişkin ayrıntılı sektörel analizler ve değerlendirmeler yapılmaktadır. Çalışma öncesinde, 2009 yılı boyunca Türkiye’de ve dünyada meydana gelen birtakım sosyo-ekonomik, siyasî, hukukî ve kültürel nitelikli gelişmeler sunulmaktadır:

·         1 Ocak: Rusya doğalgaz firması Gazprom, Ukrayna’ya sağladığı doğalgazın tamamını kesti.

·         1 Ocak: Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi geçici üyeliği resmen başladı.

·         1 Ocak: Kürtçe yayın yapan TRT 6 yayın hayatına başladı.

·         3 Ocak: İsrail kara birlikleri Gazze kentine girmeye başladı.

·         3 Ocak: İslam Konferansı Teşkilatı İcra Komitesi’nin olağanüstü toplantısı, Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde düzenlendi.

·         7 Ocak: “Ergenekon” soruşturması kapsamında 30’dan fazla kişi gözaltına alındı.

·         7 Ocak: AKP İstanbul Milletvekili Reha Çamuroğlu, Feshane Kültür Merkezi’nde Muharrem ayı iftar yemeği verdi.

·         7 Ocak: Türkiye Masası Şefi Rachel Van Elkan başkanlığındaki IMF heyeti, Ankara’ya geldi.

·         8 Ocak: AKP İstanbul Milletvekili Egemen Bağış, AB makamlarıyla yapılan tam üyelik görüşmelerinde baş müzakerecilik görevini yürütmek üzere Devlet Bakanlığı’na atandı.

·         10 Ocak: Rusya ve AB, Rus doğalgazının Ukrayna üzerinden transit geçişinin kontrolü konusunda anlaşma imzaladı.

·         10 Ocak: Başbakan Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın öncülüğünde düzenlenen “Filistin’de Barış İçin Kadınlar Toplantısı”nda “İstanbul Çağrısı” oy birliğiyle kabul edildi.

·         11 Ocak: Ergenekon soruşturma kapsamında, “Biz Kaç Kişiyiz Platformu” yöneticisi Hasan Ataman Yıldırım ile Bağımsız Cumhuriyet Partisi Genel Başkan Yardımcısı Engin Aydın tutuklandı.

·         12 Ocak: Ergenekon soruşturma kapsamında hakkında yakalama kararı bulunan Yarbay Mustafa Dönmez, Ankara’da askerî yetkililere teslim oldu.

·         13 Ocak: Rusya doğalgaz firması Gazprom’un, Ukrayna üzerinden Avrupa’ya yeniden doğalgaz pompalanması için pompa istasyonlarına talimat verdiği belirtildi.

·         14 Ocak: İslam Konferansı Örgütü Parlamento Birliği (İKÖPAB) İcra Komitesi, olağanüstü toplandı.

·         15 Ocak: Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, borçlanma faiz oranını %15’ten %13’e, borç verme faiz oranını ise %17.50’den %15.50’ye düşürdü.

·         16 Ocak: BM Genel Sekreteri Ban Ki-Mun, Orta Doğu turu çerçevesinde temaslarda bulunmak üzere Ankara’ya geldi.

·         16 Ocak: IMF Heyeti İcra Direktörü Willy Kiekens, temaslarda bulunmak üzere Ankara’ya geldi.

·         17 Ocak: Ergenekon soruşturması kapsamında tutuklanan Emekli Tuğgeneral Levent Ersöz, kalp rahatsızlığı dolayısıyla Metris Cezaevi’nden Kartal Koşuyolu Hastanesi’ne sevk edildi.

·         19 Ocak: Rusya ile Ukrayna arasında gaz alımı ve transit anlaşması imzalandı.

·         19 Ocak: Emekli JİTEM’ci Jandarma İstihbarat Grup Komutanı Emekli Albay Abdülkerim Kırca, evinde ölü bulundu.

·         19 Ocak: İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü’ne seçilen Prof. Dr. Yunus Söylet, görevini Prof. Dr. Mesut Parlak’tan devraldı.

·         20 Ocak: ABD’nin ilk siyahî başkanı olan Barack Obama, milyonlarca kişinin katıldığı törende yemin ederek göreve başladı.

·         21 Ocak: İsrail ordusunun Gazze Şeridi’nden tamamen çekildiği bildirildi.

·         22 Ocak: “Ergenekon” soruşturması kapsamında gerçekleştirilen 11. dalgada 26 kişi gözaltına alındı.

·         23 Ocak: Ankara, Bağdat ve Washington arasındaki üçlü mekanizma çerçevesinde PKK ile mücadele için Erbil’de bir “komuta merkezi” kurulmasına karar verildi.

·         23 Ocak: “Ergenekon” soruşturması kapsamında tutuklanan Orhan Tunç, Muammer Karabulut, Vedat Yenerer ve Yalçın Küçük tahliye edildi.

·         24 Ocak: “Ergenekon” soruşturması kapsamında savcılıkça sorgulanarak mahkemeye sevk edilen 4 askerî personel, tutuklanarak cezaevine gönderildi.

·         25 Ocak: AB, Türkiye, Mısır, Ürdün ve Filistin Yönetimi dış işleri bakanlarının Orta Doğu’daki son durumu ele aldıkları olağanüstü toplantı Brüksel’de yapıldı.

·         26 Ocak: Türkiye Metal Sendikası Genel Başkanı Mustafa Özbek, “Ergenekon” soruşturması kapsamında tutuklandı.

·         26 Ocak: Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen, 160 kişilik iş adamı heyetiyle İran’ın başkenti Tahran’a gitti.

·         27 Ocak: Genelkurmay Eski Başkanı Orgeneral Hüseyin Kıvrıkoğlu, Genelkurmay Başkanı Orgeneral İlker Başbuğ’u ziyaret etti.

·         27 Ocak: İsrail askerleri ile Filistinli gruplar arasında İsrail-Gazze sınırında çatışmalar yeniden başladı.

·         28 Ocak: Dünya Ekonomik Forumu toplantıları, 28 Ocak-1 Şubat tarihleri arasında İsviçre’nin Davos kasabasında yapıldı.

·         29 Ocak: Başbakan Tayyip Erdoğan, Dünya Ekonomik Forumu kapsamında gerçekleştirilen “Gazze Orta Doğu’da Barış Modeli” panelinde oturumu terk etti.

·         29 Ocak: Anayasa Mahkemesi polis, jandarma ve MİT’e dinleme yetkisi veren kanunun, “dinlemeleri başbakanın özel yetkilendireceği kişinin yapması”nı öngören hükmünü iptal etti.

·         30 Ocak: Kuzey Kore, Güney Kore ile geçmişte yapılan tüm askerî ve siyasî anlaşmaların iptal edildiğini duyurdu.

·         30 Ocak: Hastalığını gerekçe göstererek görevinden istifa eden Gürcistan Başbakanı Grigol Mgaloblişvili’nin yerine Finans Bakanı Nika Gilauri getirildi.

·         31 Ocak: Irak’ta 2005’ten beri ilk kez düzenlenen yerel seçimleri, Başbakan Nuri el-Maliki’nin desteklediği Hukuk Devleti Koalisyonu kazandı.

·         1 Şubat: Kültür Bakanlığı “2008 Yılı Kültür Sanat Büyük Ödülü”, gazeteci-yazar Çetin Altan’a verildi.

·         2 Şubat: “Ergenekon” davasının tutuklu sanıklarından Sami Hoştan, Susurluk’taki trafik kazasının ardından kaybolduğu iddia edilen Abdullah Çatlı’ya ait çantanın kendisinde olduğunu ve ilgili makamlara teslim edeceğini bildirdi.

·         3 Şubat: İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, “Ergenekon Şeması”nda yer alan üzeri kapatılmış isimlerin açıklanmamasına karar verdi.

·         3 Şubat: Uluslararası Adalet Divanı, Romanya ile Ukrayna arasında sorun olan “Yılan Adası”nın Romanya’ya ait olduğuna karar verdi.

·         4 Şubat: Irak’ın 30 yıldan sonra Suriye’ye gönderdiği Büyükelçi Alâ el-Cevadi görevine başladı.

·         5 Şubat: Askerlik kanununda değişik yapılmasına ilişkin yasa teklifi ile Türkiye’nin, Kyoto Protokolü’ne katılmasına ilişkin kanun tasarısı, TBMM’de kabul edildi.

·         5 Şubat: Ankara’nın Yenimahalle ilçesine bağlı Çayyolu’nda boş bir araziye bırakılmış şekilde 100 adet kalaşnikof ve 50 adet tabanca mermisi bulundu.

·         6 Şubat: Mardin’in Mazıdağı ilçesinde 33 bombanın ele geçirildiği evin, 2001’de tutuklanan ve Hizbullah ana davası sanıklarından Fadıl Şani’ye ait olduğu ortaya çıktı.

·         7 Şubat: “Ergenekon” davası kapsamında, tahliye edilen Emekli Orgeneral Hurşit Tolon’a yurt dışı yasağı getirildi.

·         9 Şubat: CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, AB Komisyonu’nun genişlemeden sorumlu üyesi Olli Rehn ile Brüksel’de bir araya geldi.

·         10 Şubat: İsrail’de yapılan erken genel seçimleri, Dış İşleri Bakanı Tzipi Livni’nin liderliğindeki Kadima Partisi kazandı.

·         10 Şubat: TSK deniz unsurlarının Aden Körfezi’nde görevlendirilmesi için Hükûmet’e 1 yıl süreyle yetki veren Başbakanlık Tezkeresi, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.

·         12 Şubat: “Ergenekon” soruşturmasına bakan savcıların sayısı, Cumhuriyet Savcısı Kasım İlimoğlu’nun da bu göreve atanmasıyla 7’ye yükseldi.

·         12 Şubat: Siirt’te 15 Aralık 2007’de PKK lideri Abdullah Öcalan lehinde yapılan gösterilerde molotof kokteyli atan 2 çocuk, birer yıl hapis cezasına çarptırıldı.

·         13 Şubat: İstanbul 10. Noteri İsmet Büyükkılıç, Deniz Feneri soruşturması kapsamında “resmî belgede sahtecilik ve görevi kötüye kullanma” suçundan hakkında açılan ceza davası nedeniyle açığa alındı.

·         13 Şubat: “Ergenekon” davasında tutuklu yargılanan Sami Hoştan, Abdülmuttalip Tonçer ve Serhan Bolluk’un tahliyesine karar verildi.

·         14 Şubat: Türkiye, Kara Kuvvetleri Komutanı Avi Mirzahi’nin sözleri nedeniyle İsrail’e nota verdi.

·         14 Şubat: ABD Başkan Barack Obama’nın ekonomik krizle mücadelede büyük önem verdiği 787 milyar dolarlık dev teşvik planı, Kongre’nin iki kanadında da kabul edildi.

·         15 Şubat: Abant Platformu’nun “Barış ve Geleceği Birlikte Aramak” konulu sempozyumu, 15-16 Şubat tarihlerinde Irak’ın Erbil kentinde gerçekleştirildi.

·         17 Şubat: Tiyatro sanatçısı Gazanfer Özcan hayatını kaybetti.

·         17 Şubat: ABD Başkanı Barack Obama, Afganistan’a 17 bin takviye asker gönderilmesine onay verdi.

·         17 Şubat: PKK propagandası yapmak suçundan yargılanan eski DEP milletvekili Leyla Zana beraat etti.

·         19 Şubat: Kırgızistan Parlamentosu, ülkedeki ABD askerî hava üssünün kapatılmasına karar verdi.

·         19 Şubat: Avrupa Adalet Divanı, AET ile imzalanan Katma Protokol uyarınca Türkiye’de kurulu işletmelerde çalışanlardan, hizmet sunmak için AB’ye girişlerinde vize talep edilemeyeceğine hükmetti.

·         19 Şubat: Maliye Bakanlığı, Doğan Yayın Holding’e vergi kaçırdığı gerekçesiyle 826 milyon liralık vergi cezası kesti.

·         20 Şubat: CHP Genel Sekreter Yardımcısı Mehmet Sevigen, hakkındaki yolsuzluk iddiaları sebebiyle partideki görevlerinden istifa etti.

·         22 Şubat: Dün­ya­nın üç Ağa Han ödü­lü­ne sa­hip tek mi­ma­rı Tur­gut Can­se­ver hayatını kaybetti.

·         22 Şubat: Kör­fez ül­ke­le­ri, İs­ra­il sal­dı­rın­da bü­yük ha­sar gö­ren Gaz­ze’nin ye­ni­den in­şa­sı için or­tak yar­dım pla­nı giri­şi­mi baş­lat­tı.

·         23 Şubat: İs­lam Kon­fe­ran­sı Teş­ki­la­tı Ge­nel Sek­re­te­ri Ek­me­led­din İh­sa­noğ­lu, Bağ­dat’ta Irak Cum­hur­baş­ka­nı Ce­lal Ta­la­ba­ni ile bir ara­ya gel­di.

·         24 Şubat: DTP Ge­nel Baş­ka­nı Ah­met Türk, TBMM’de­ki grup top­lan­tı­sın­da ko­nuş­ma­sı­nın bir bö­lü­mü­nü Kürt­çe yap­tı.

·         24 Şubat: “Er­ge­ne­kon” so­ruş­tur­ma­sı kap­sa­mın­da gö­zal­tı­na alı­nan Dic­le Üni­ver­si­te­si Öğ­re­tim Üye­si Abdurrahim Doğ­ru tu­tuk­lan­dı.

·         25 Şubat: İs­tan­bul-Ams­ter­dam se­fe­ri­ni ya­pan THY uça­ğı, Ams­ter­dam’ın Schip­hol Ha­va­ala­nı’na ini­şe geç­ti­ği sı­ra­da düş­tü. Uça­ğın üç par­ça­ya ay­rıl­dı­ğı ka­za­da 9 ki­şi ha­ya­tı­nı kay­bet­ti.

·         27 Şubat: Si­lo­pi Cum­hu­ri­yet Baş­sav­cı­lı­ğı, Si­lo­pi’de ba­zı ki­şi­le­rin öl­dü­rü­le­rek atıl­dı­ğı id­di­a edi­len ku­yu­lar­la il­gi­li ka­zı ça­lış­ma­la­rı­na baş­lan­ma­sı ka­ra­rı al­dı.

·         28 Şubat: İs­tan­bul Ti­ca­ret Oda­sı Yö­ne­tim Ku­ru­lu Baş­kan­lı­ğı­na Mu­rat Yal­çın­taş, İs­tan­bul Sa­na­yi Oda­sı Yö­ne­tim Ku­ru­lu Baş­kan­lı­ğı­na ise Ta­nıl Kü­çük ye­ni­den se­çil­di.

·         28 Şubat: 28 Şu­bat’ın tar­tış­ma­lı isim­le­rin­den Ali Kal­kan­cı, “uyuş­tu­ru­cu mad­de imal et­mek ve ti­ca­re­ti­ni yap­mak” su­çun­dan tu­tuk­lan­dı.

·         1 Mart: Tür­ki­ye ve İran ara­sın­da, ulaş­tır­ma ala­nın­da iş birliği­ni ön­gö­ren mu­ta­ba­kat zap­tı im­za­lan­dı.

·         2 Mart: Gaz­ze’nin ye­ni­den ima­rı­na iliş­kin Mı­sır’ın Sharm el Sheikh ken­tin­de ya­pı­lan ulus­la­ra­ra­sı kon­fe­rans­ta ba­ğış­çı­lar, Gaz­ze’nin ima­rı ve Fi­lis­tin eko­no­mi­si için 4.5 mil­yar do­lar yar­dım sö­zü ver­di­ler.

·         2 Mart: Sin­can 1. Ağır Ce­za Mah­ke­me­si, “Er­me­ni­ler­den Özür Di­le­me” kam­pan­ya­sıy­la il­gi­li An­ka­ra Cum­hu­ri­yet Baş­sav­cı­lı­ğı’nın ver­di­ği ta­kip­siz­lik ka­ra­rı­nı kal­dır­dı.

·         3 Mart: İs­tan­bul’da Av­cı­lar-Sö­ğüt­lü­çeş­me met­ro­büs hat­tı kul­la­nı­ma açıl­dı.

·         3 Mart: Gaz­ze gün­de­miy­le Suu­di Ara­bis­tan’ın Cid­de ken­tin­de bir ara­ya ge­len İKT Ola­ğa­nüs­tü İc­ra Ku­ru­lu top­lan­tı­sın­dan İs­ra­il’e kı­na­ma ka­ra­rı çık­tı.

·         3 Mart: Kır­gı­zis­tan’da “ço­cuk­la­rın di­nî açı­dan et­ki­len­me­me­si” ama­cıy­la okul­lar­da ba­şör­tü­sü ta­kıl­ma­sı ya­sak­lan­dı.

·         4 Mart: Met­ris Ce­zae­vi’nde “iş­ken­ce ve kö­tü mu­ame­le” so­nu­cu ha­ya­tı­nı kay­bet­ti­ği id­di­a edi­len En­gin Çe­ber da­va­sı­na ba­kan Ba­kır­köy 14. Ağır Ce­za Mah­ke­me­si he­ye­ti da­va­dan çe­kil­di.

·         4 Mart: Da­nış­tay 1. Da­ire­si, RTÜK Baş­ka­nı Za­hid Ak­man ile 7 üye ve 5 bü­rok­rat hak­kın­da, yar­gı ka­ra­rı­nı uy­gu­la­ma­dık­la­rı ge­rek­çe­siy­le Baş­ba­kan Tay­yip Er­do­ğan’ın “so­ruş­tur­ma iz­ni ver­me­me­si”ne iliş­kin ka­ra­rı­nı kal­dır­dı.

·         4 Mart: Ulus­la­ra­ra­sı Ce­za Mah­ke­me­si, Su­dan Dev­let Baş­ka­nı Ömer el-Be­şir hak­kın­da tu­tuk­la­ma ka­ra­rı ver­di.

·         5 Mart: Tun­ce­li Va­li­li­ği Sos­yal Yar­dım­laş­ma ve Da­ya­nış­ma Vak­fı ta­ra­fın­dan baş­la­tı­lan, “her eve be­yaz eş­ya” pro­je­sinin sü­re­si­nin ta­mam­lan­dı­ğı ve yar­dım da­ğı­tım­la­rı­nın so­na er­di­ği bil­di­ril­di.

·         6 Mart: “Er­ge­ne­kon” so­ruş­tur­ma­sı kap­sa­mın­da Be­şik­taş’ta­ki İs­tan­bul Ad­li­ye­si’nde ek ifa­de­le­ri alın­dık­tan son­ra mah­ke­me­ye sevk edi­len Cum­hu­ri­yet Ga­ze­te­si An­ka­ra Tem­sil­ci­si Mus­ta­fa Bal­bay ile Ne­ri­man Ay­dın tu­tuk­lan­dı.

·         8 Mart: Tür­ki­ye, OECD’nin ka­ra pa­ra­nın ak­lan­ma­sı ve te­rö­rün fi­nans­ma­nıy­la mü­ca­de­le bi­ri­mi olan Ma­li Ey­lem Gö­rev Gü­cü (FATF)’nün bu yıl­ki ka­ra pa­ra sı­na­vın­dan “ge­çer” not al­dı.

·         10 Mart: Eko­no­mik İş Birliği Teş­ki­la­tı (ECO) 10. Li­der­ler Zir­ve­si, İran’ın baş­ken­ti Tah­ran’da ya­pıl­dı.

·         10 Mart: Tür­ki­ye’nin de üye­si bu­lun­du­ğu G-20, Tür­ki­ye’nin, ka­mu fi­nans­man den­ge­si en iyi dü­zey­de bu­lu­nan ül­ke­ler ara­sın­da ol­du­ğu­nu bil­dir­di.

·         11 Mart: Al­man­ya’nın Ba­den-Würt­tem­berg eya­le­ti­nin Winnen­den ken­tin­de­ki Al­bert­vil­le Li­se­si’ne, oku­lun es­ki bir öğ­ren­ci­si­nin dü­zen­le­di­ği sal­dı­rı­da 16 ki­şi öl­dü.

·         12 Mart: Ha­lep-Mer­sin ara­sın­da tren se­fer­le­ri baş­la­dı.

·         13 Mart: Baş­ba­kan Tay­yip Er­do­ğan, Hükûmetin kü­re­sel ma­li kri­ze kar­şı al­dı­ğı 4. ön­lem pa­ke­ti­ni Es­ki­şe­hir’de açık­la­dı.

·         13 Mart: Sağ­lık Ba­kan­lı­ğı, “Er­ge­ne­kon” so­ruş­tur­ma­sı kapsa­mın­da tu­tuk­la­nan emek­li Tuğ­ge­ne­ral Le­vent Er­söz’ü GA­TA’ya sevk eden he­kim­ler hak­kın­da, “usu­le ay­kı­rı” iş­lem yap­ma­la­rı do­la­yı­sıy­la ya­sal işlem baş­lat­tı.

·         14 Mart: Orta Doğu’da med­ya-si­ya­set iliş­ki­si­nin tar­tı­şıl­dı­ğı “El-Ce­zi­re Fo­ru­mu” top­lan­tı­la­rı, 14-16 Mart tarihle­rin­de Ka­tar’ın baş­ken­ti Do­ha’da ya­pıl­dı.

·         15 Mart: Pet­rol İh­raç Eden Ül­ke­ler Teş­ki­la­tı(OPEC)’nın Viyana’daki mer­ke­zin­de, pet­rol ba­kan­la­rı ola­ğan top­lan­tı­sı ger­çek­leş­ti­ril­di.

·         15 Mart: Vene­zü­el­la li­de­ri Hu­go Cha­vez, Rus­ya’ya ha­va üssü ve­re­bi­le­cek­le­ri­ni söy­le­di.

·         16 Mart: 5. Dün­ya Su Fo­ru­mu, 16-22 Mart ta­rih­le­ri ara­sın­da İs­tan­bul’da ger­çek­leş­ti­ril­di.

·         16 Mart: Ku­veyt Emi­ri Şeyh Sa­bah el-Ah­med el-Sa­bah, Hükûmetin is­ti­fa­sı­nı ka­bul et­ti.

·         17 Mart: Ba­kan­lar Ku­ru­lu’nun, oto­mo­tiv ve be­yaz eş­ya­da özel tü­ke­tim ver­gi­si, ko­nut­lar­da ise kat­ma de­ğer ver­gi­si in­di­rim­le­ri­ne iliş­kin dü­zen­le­me­si yü­rür­lü­ğe gir­di.

·         17 Mart: Şır­nak’ın Ciz­re il­çe­sin­de ya­pı­lan ve 20 ke­mik par­ça­sı­nın bu­lun­du­ğu ka­zıy­la il­gi­li 5 ki­şi gö­zal­tı­na alın­dı.

·         17 Mart: Ma­lat­ya’da­ki Zir­ve Ya­yı­ne­vi kat­li­amıy­la il­gi­li da­va­da, hak­la­rın­da “gö­re­vi ih­mal” ge­rek­çe­siy­le so­ruş­tur­ma açı­lan 1’i baş­ko­mi­ser 7 po­lis, 5’er ay ha­pis ce­za­sı­na çarp­tı­rıl­dı.

·         18 Mart: Azer­bay­can’da Cum­hur­baş­ka­nı İl­ham Ali­yev’in ik­ti­dar­da kal­ma­sı­nı sağ­la­mak ama­cıy­la ya­pı­lan re­fe­ran­dum­da halk, gö­rev sü­re­si­ne iliş­kin sı­nır­lan­dır­ma­nın kal­dı­rıl­ma­sı yö­nün­de oy kul­lan­dı.

·         18 Mart: Rus­ya, İran’a S-300 ha­va sa­vun­ma fü­ze­le­ri­nin satıl­ma­sı­na yö­ne­lik an­laş­ma­yı doğ­ru­la­dı.

·         19 Mart: “Er­ge­ne­kon” so­ruş­tur­ma­sı kap­sa­mın­da tu­tuk­lan­dık­tan son­ra tah­li­ye edi­len emek­li Or­ge­ne­ral Şe­ner Eruy­gur’un eşi Mu­kad­des Eruy­gur, “ta­nık” sı­fa­tıy­la ifa­de ver­di.

·         20 Mart: Mer­kez Ban­ka­sı Pa­ra Po­li­ti­ka­sı Ku­ru­lu, kı­sa va­de­li fa­iz oran­la­rın­da 1 pu­an in­di­rim yap­tı.

·         21 Mart: TRT’nin, Balkanlar, Kafkasya ve Orta Asya coğrafyasında izleyicilerle buluşacak yeni kanalı “TRT Avaz” yayın hayatına başladı.

·         25 Mart: İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, “Ergenekon” soruşturmasına ilişkin 19’u tutuklu 56 sanık hakkında hazırlanan İkinci iddianame’yi kabul etti.

·         25 Mart: BBP Genel Başkanı Muhsin Yazıcıoğlu’nu Kahramanmaraş’tan Yozgat’a götüren helikopter Göksun civarında düştü. Olay sırasında helikopterde bulunan 6 kişi hayatlarını kaybetti.

·         25 Mart: Kayseri İl Jandarma Alay Komutanı Albay Cemal Temizöz Diyarbakır Başsavcılığı’nın yürüttüğü soruşturma kapsamında, “adam öldürmeye azmettirme” ve “silahlı örgüt üyesi olma” suçundan tutuklandı.

·         26 Mart: Yeni Zelanda’nın eski Başbakanı Helen Clark, Kemal Derviş’ten boşalan BM Kalkınma Programı Başkanlığı görevine atandı.

·         27 Mart: ABD Başkanı Barack Obama’nın Ulusal Güvenlik Danışmanı emekli Orgeneral James Jones, Türkiye’nin, Afganistan’a ilave katkıda bulunmasının kritik önem taşıyacağını söyledi.

·         28 Mart: Suriye, geçen yıl kapattığı Amerikan Dil Merkezi’nin yeniden açılmasına izin verdi.

·         29 Mart: Türkiye genelinde 48 milyonu aşkın seçmenin oy kullandığı yerel seçimleri, %39 oranında oy alan AKP önde bitirdi.

·         30 Mart: 21. Arap Birliği Zirvesi, Katar’ın başkenti Doha’da düzenlendi.

·         2 Nisan: G-20 Zir­ve­si, 1-2 Ni­san ta­rih­le­rin­de İn­gil­te­re’nin baş­ken­ti Lon­dra’da ya­pıl­dı.

·         2 Nisan: İs­ra­il’in ye­ni Dış İşleri Ba­ka­nı Avig­dor Lie­ber­man, yol­suz­luk yap­tı­ğı şüp­he­siy­le po­lis ta­ra­fın­dan sor­gu­lan­dı.

·         5 Nisan: ABD Baş­ka­nı Ba­rack Oba­ma, res­mî zi­ya­ret­te bu­lun­mak üze­re An­ka­ra’ya gel­di.

·         5 Nisan: 1. Tür­ki­ye-İs­pan­ya Hükûmetler Ara­sı Zir­ve­si, İs­tan­bul’da ger­çek­leş­ti­ril­di.

·         6 Nisan: Me­de­ni­yet­ler İt­ti­fa­kı 2. Fo­ru­mu, 6-7 Ni­san ta­rih­le­rin­de İs­tan­bul’da ger­çek­leş­ti­ril­di.

·         8 Nisan: OECD, dün­ya­da ka­yıt dı­şı ça­lı­şan ki­şi sa­yı­sı­nın 1.8 mil­ya­rı bul­du­ğu­nu, bu­na kar­şı­lık 1,2 mil­yar in­sa­nın ise ka­yıt al­tın­da ol­du­ğu­nu açık­la­dı.

·         9 Nisan: Da­nış­tay üye­le­ri­ne sal­dı­rı da­va­sı sa­nı­ğı Al­pars­lan Ars­lan, “ka­mu ma­lı­na za­rar ver­mek” su­çun­dan 3 yıl 4 ay ha­pis ce­za­sı­na çarp­tı­rıl­dı.

·         10 Nisan: Çağ­daş Ya­şa­mı Des­tek­le­me Der­ne­ği’nin, 2009 yı­lı Çağ­daş Ya­şam Cum­hu­ri­yet Ödü­lü, Yar­gı­tay Onur­sal Cum­hu­ri­yet Baş­sav­cı­sı Sa­bih Ka­na­doğ­lu’na ve­ril­di.

·         11 Nisan: DSP Ge­nel Baş­ka­nı Ze­ki Se­zer, par­ti­si­nin ge­nel baş­kan­lık gö­re­vin­den is­ti­fa et­ti.

·         12 Nisan: Tür­ki­ye ve IMF ara­sın­da, 3 yıl­lık Stand-by An­laş­ma­sı­na iliş­kin gö­rüş­me­le­re yol gös­te­re­cek pren­sip­ler ko­nu­sun­da mu­ta­ba­kat sağ­lan­dı; an­cak iki ta­raf he­nüz bir ön an­laş­ma­ya var­ma­dı.

·         13 Nisan: “Er­ge­ne­kon” so­ruş­tur­ma­sı kap­sa­mın­da dü­zen­le­nen ope­ras­yon­lar­da, çe­şit­li üni­ver­si­te­le­rin rek­tör­le­ri ile öğ­re­tim üye­le­ri­nin de ara­la­rın­da bu­lun­du­ğu 32 ki­şi gö­zal­tı­na alın­dı.

·         13 Nisan: DSP İs­tan­bul Mil­let­ve­ki­li Ah­met Tan, par­ti­den ih­raç edil­di.

·         16 Nisan: Azer­bay­can Cum­hur­baş­ka­nı İl­ham Ali­yev, Rus­ya Dev­let Baş­ka­nı Di­mit­ri Med­ve­dev’in da­ve­ti üze­ri­ne Mos­ko­va’ya git­ti.

·         17 Nisan: Ka­ra­de­niz Eko­no­mik İş Birliği Teş­ki­la­tı (KE­İ) top­lan­tı­sı, 16-17 Ni­san ta­rih­le­ri ara­sın­da Er­me­nis­tan’ın baş­ken­ti Eri­van’da ya­pıl­dı.

·         17 Nisan: Şır­nak’ın Ciz­re il­çe­sin­de­ki bir alan­da baş­la­tı­lan ka­zı­da 50’yi aş­kın ke­mik ile yak­la­şık 20 boş ko­van bu­lun­du.

·         17 Nisan: “Er­ge­ne­kon” so­ruş­tur­ma­sı kap­sa­mın­da gö­zal­tı­na alı­na­rak mah­ke­me­ye sevk edi­len Baş­kent Üni­ver­si­te­si Rek­tö­rü Meh­met Ha­be­ral ile ara­la­rın­da 3 es­ki rek­tö­rün bu­lun­du­ğu 7 ki­şi tu­tuk­lan­dı.

·         18 Nisan: Di­yar­ba­kır Cum­hu­ri­yet Baş­sav­cı­lı­ğı’nca baş­la­tı­lan so­ruş­tur­ma kap­sa­mın­da mah­ke­me­ye sevk edi­len ve ara­la­rın­da DTP’nin 3 ge­nel baş­kan yar­dım­cı­sı­nın da bu­lun­du­ğu 51 ki­şi tu­tuk­lan­dı.

·         19 Nisan: İz­mir’de te­rör ör­gü­tü PKK’nın şe­hir yapılanmasını sağ­la­ma­ya ça­lış­tı­ğı, araç yak­ma ve mo­lo­tof­ kok­tey­li at­ma ey­lem­le­ri­ne ka­tıl­dı­ğı gerekçe­siy­le 8 ki­şi tu­tuk­lan­dı.

·         22 Nisan: 1 Ma­yıs’ın “Emek ve Da­ya­nış­ma Gü­nü” adıy­la ta­til edil­me­si­ni ön­gö­ren ka­nun ta­sa­rı­sı, TBMM’de ka­bul edil­di.

·         22 Nisan: DTP mil­let­ve­kil­le­ri, “par­ti­le­ri­ne yö­ne­lik gö­zal­tı ve tu­tuk­la­ma­la­rı pro­tes­to et­mek” ama­cıy­la TBMM Ge­nel Ku­ru­lu’nda otur­ma ey­le­mi baş­lat­tı.

·         23 Nisan: Er­me­nis­tan Cum­hur­baş­ka­nı Serj Sar­kis­yan, Rus­ya Dev­let Baş­ka­nı Di­mit­ri Med­ve­dev’in da­ve­ti üze­ri­ne Mos­ko­va’ya git­ti.

·         23 Nisan: Dış İşleri Ba­kan­lı­ğı, Er­me­nis­tan’la iliş­ki­le­rin nor­mal­leş­ti­ril­me­si sü­re­cin­de ha­zır­la­nan 5 mad­de­lik me­tin­de mu­ta­bık ka­lın­dı­ğı­nı ve bu çer­çe­ve­de bir yol ha­ri­ta­sı be­lir­len­di­ği­ni açık­la­dı.

·         29 Nisan: Ge­nel­kur­may Baş­ka­nı Or­ge­ne­ral İl­ker Baş­buğ, Bey­koz-Poy­raz­köy’de bu­lu­nan mü­him­mat ve silahla­rın TSK’nın en­van­te­ri­ne da­hil ol­ma­dı­ğı­nı bildir­di.

·         30 Nisan: BO­TAŞ, do­ğal­gaz sa­tış fi­yat­la­rın­da ko­nut­lar­da %25, sa­na­yi­de %26 ora­nın­da in­di­rim yap­tı.

·         1 Mayıs: Baş­ba­kan Tay­yip Er­do­ğan, ye­ni Ba­kan­lar Ku­ru­lu’nda gö­rev ala­cak isim­le­ri açık­la­dı.

·         2 Mayıs: TOBB’un 64. Ola­ğan Ge­nel Ku­ru­lu’nda Ri­fat Hi­sar­cık­lı­oğ­lu, baş­kan­lı­ğa ye­ni­den se­çil­di.

·         2 Mayıs: 2010 Av­ru­pa Kül­tür Baş­ken­ti Par­la­men­to Baş­kan­la­rı Top­lan­tı­sı İs­tan­bul’da ya­pıl­dı.

·         3 Mayıs: Aden Kör­fe­zi, So­ma­li açık­la­rı ve Arap De­ni­zi’nde, de­niz kor­san­lı­ğıy­la mü­ca­de­le et­mek mak­sa­dıy­la ku­ru­lan Bir­le­şik Gö­rev Kuv­ve­ti(CTF 151)’nin ko­mu­ta­sı Tür­ki­ye ta­ra­fın­dan dev­ra­lın­dı.

·         4 Mayıs: Mar­din’in Ma­zı­da­ğı il­çe­si­ne bağ­lı Bil­ge kö­yün­de bir dü­ğün evi­ne dü­zen­le­nen si­lah­lı sal­dı­rı­da 47 ki­şi ha­ya­tı­nı kay­bet­ti.

·         5 Mayıs: KKTC Cum­hur­baş­ka­nı Meh­met Ali Ta­lat, er­ken ge­nel se­çimde en yüksek oyu alan Ulu­sal Bir­lik Par­ti­si Ge­nel Baş­ka­nı Der­viş Eroğ­lu’nun sun­du­ğu ka­bi­ne­yi onay­la­dı.

·         6 Mayıs: Fi­lis­tin Mil­li Fut­bol Ta­kı­mı, ta­ri­hin­de ilk kez Av­ru­pa’da bir dost­luk ma­çı yap­tı.

·         6 Mayıs: Tu­nus ve Bel­çi­ka, as­ke­rî iş birliği an­laş­ma­sı im­za­la­dı.

·         6 Mayıs: Ka­na­da, Mek­si­ka’dan dün­ya­ya ya­yı­lan do­muz gri­bi vi­rü­sü H1N1’in ilk ge­ne­tik di­zi­li­şi­ni çı­kar­dı.

·         7 Mayıs: Azer­bay­can Cum­hur­baş­ka­nı İl­ham Ali­yev ile Er­me­nis­tan Cum­hur­baş­ka­nı Serj Sar­kis­yan, ABD’nin Prag Bü­yü­kel­çi­li­ği’nde bir ara­ya gel­di.

·         8 Mayıs: “AB Gü­ney Ko­ri­do­ru-Ye­ni İpek Yo­lu ve Ener­ji Gü­ven­li­ği” Zir­ve­si, Çek Cum­hu­ri­ye­ti’nin baş­ken­ti Prag’da ya­pıl­dı.

·         9 Mayıs: Ada­let Ba­ka­nı Sa­dul­lah Er­gin, Ana­ya­sa’nın gü­nü­müz ko­şul­la­rı­na uyar­lan­ma­sı için par­ti­si­nin ça­lış­ma­la­ra baş­la­dı­ğı­nı açık­la­dı.

·         10 Mayıs: Bey­koz’un Çu­buk­lu İs­ke­le­si’nde de­ni­ze atıl­mış po­şet­ler için­de çok sa­yı­da bom­ba, si­lah ve mer­mi bu­lun­du.

·         13 Mayıs: Dış İşleri Ba­kan­lı­ğı, Tür­ki­ye’nin Av­ru­pa Jan­dar­ma Kuv­ve­ti’ne göz­lem­ci ola­rak ka­tıl­ma­sı­nın, Tür­ki­ye’nin ulus­la­ra­ra­sı gü­ven­li­ğe yap­mak­ta ol­du­ğu kat­kı­lar bağ­la­mın­da bir kat­ma de­ğer teş­kil ede­ce­ği­ni bil­dir­di.

·         15 Mayıs: 7. Av­ras­ya İs­lam Şu­ra­sı, 12-15 Ma­yıs ta­rih­le­ri ara­sın­da İs­tan­bul’da ger­çek­leş­ti­ril­di.

·         15 Mayıs: Pa­pa 16. Be­ne­dict Ür­dün, İs­ra­il ve Ba­tı Şe­ri­a’yı kap­sa­yan Orta Doğu zi­ya­re­ti­ni 8-15 Ma­yıs ta­rih­le­ri ara­sın­da ger­çek­leş­tir­di.

·         16 Mayıs: Baş­ba­kan Tay­yip Er­do­ğan, res­mî bir zi­ya­ret ama­cıy­la Rus­ya’ya git­ti.

·         16 Mayıs: DP’nin 5. Olağanüstü Büyük Kongresi’nde, ge­nel baş­kan­lı­ğa Hü­sa­met­tin Cin­do­ruk se­çil­di.

·         16 Mayıs: ABD’den Irak’a git­mek üze­re İs­tan­bul Ata­türk Ha­va­li­ma­nı’ndan Tür­ki­ye’ye gi­riş ya­pan iki ki­şi­de “do­muz gri­bi” vi­rü­sü bu­lun­du­ğu be­lir­len­di.

·         17 Mayıs: DSP’nin Ola­ğa­nüs­tü Ku­rul­ta­yı’nda ge­nel baş­kan­lı­ğa Ma­sum Tür­ker se­çil­di.

·         18 Mayıs: Sin­can 1. Ağır Ce­za Mah­ke­me­si, An­ka­ra Cum­hu­ri­yet Baş­sav­cı­lı­ğı’nın, “Ka­yıp Tril­yon” da­va­sıy­la il­gi­li ola­rak, Cum­hur­baş­ka­nı Ab­dul­lah Gül hak­kın­da ver­miş ol­du­ğu “ko­vuş­tur­ma ya­pıl­ma­sı­na yer ol­ma­dı­ğı”na iliş­kin ka­ra­rı­nı kal­dır­dı.

·         18 Mayıs: ÇYDD Ge­nel Baş­ka­nı Tür­kan Say­lan ha­ya­tı­nı kay­bet­ti.

·         18 Mayıs: An­ka­ra 11. Ağır Ce­za Mah­ke­me­si, Da­nış­tay’a ve Cum­hu­ri­yet ga­ze­te­si­ne sal­dı­rı­lar­la il­gi­li da­va­nın “Er­ge­ne­kon” da­va­sıy­la bir­leş­ti­ril­me­si­ne ka­rar ver­di.

·         21 Mayıs: Şemdinli’deki olaylara adı karışan Uzman Çavuş Tanju Çavuş, 8 yıl 4 ay hapse mahkum oldu.

·         21 Mayıs: ABD Senatosu, Guantanamo gözetim kampındaki tutsakların başka bir yere nakledilmesine ilişkin planı reddetti.

·         23 Mayıs: İslam Konferansı Örgütü Dış İşleri Bakanları Konseyi 36. toplantısı Suriye’nin başkenti Şam’da yapıldı.

·         23 Mayıs: Almanya’da Horst Köhler, Alman federal meclisi tarafından yeniden Cumhurbaşkanı seçildi.

·         24 Mayıs: BBP 4. Olağanüstü Kongresi’nde Yalçın Topçu yeni genel başkan seçildi.

·         25 Mayıs: Devlet Eski Bakanı Abdüllatif Şener, Türkiye Partisi adıyla yeni bir parti kurduğunu açıkladı.

·         27 Mayıs: İstanbul-Poyrazköy’de ele geçirilen mühimmatla ilgili olarak gözaltına alınan Yarbay Mustafa Türkan Ecevit tutuklandı.

·         27 Mayıs: Irak Hükûmeti, yolsuzlukla suçlanan 1000 kamu görevlisi için tutuklama emri çıkarıldığını duyurdu.

·         29 Mayıs: Türkiye ile Tacikistan arasında diplomatik iş birliği anlaşması imzalandı.

·         29 Mayıs: Sibirya’nın Kurgan bölgesinde Rus ve Amerikalı yetkililerin katılımı ile kimyasal silahları imha etme merkezi açıldı.

·         30 Mayıs: Ergenekon Davası’nın tutuklu sanığı Erol Ölmez, helikopter kazasında hayatını kaybeden BBP Genel Başkanı Muhsin Yazıcıoğlu’nun 2008’de öldürülmesinin planlandığını, ancak bu suikastın bir yıl gecikmeyle gerçekleştirildiğini iddia etti.

·         1 Haziran: Türkiye, BM Güvenlik Konseyi’nin Dönem Başkanlığı görevini Rusya’dan devraldı.

·         1 Haziran: TUSKON’un düzenlediği “Dünya Ticaret Bakanları Zirvesi”, 1-7 Haziran tarihlerinde İstanbul’da gerçekleştirildi.

·         1 Haziran: Kuzey Irak’taki Bölgesel Kürt Yönetimi, Kerkük-Ceyhan-Yumurtalık Hattı üzerinden dünya pazarına petrol ihracatına başladı.

·         2 Haziran: Genelkurmay Başkanı Orgeneral İlker Başbuğ, resmî bir ziyaret amacıyla ABD’ye gitti.

·         3 Haziran: ABD’nin otomotiv devi General Motors, Hummer araçlarının üretim hakkını Çin’e sattı.

·         4 Haziran: Suriye sınırındaki mayınlı arazilerin temizlenmesini öngören kanun tasarısı, TBMM Genel Kurulu’nda 91’e karşı 255 oyla kabul edildi.

·         4 Haziran: ABD Başkanı Barack Obama, Mısır’ın başkenti Kahire’de İslam dünyasına hitap etti.

·         4 Haziran: Teşvik ve istihdam paketi Başbakan Tayyip Erdoğan tarafından açıklandı.

·         4 Haziran: DTP eski Genel Başkanı Nurettin Demirtaş, Siirt Belediye Başkanı Selim Sadak ve Dicle eski Belediye Başkanı Abdullah Akengin, “terör örgütü propagandası yapmak”tan birer yıl hapis cezasına çarptırıldı.

·         5 Haziran: Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Almanya’daki “Deniz Feneri e.V” davasıyla ilgili olarak, RTÜK Başkanı Zahid Akman’ın da aralarında bulunduğu 18 kişinin mal varlığına tedbir koydu.

·         6 Haziran: Normandiya’da görüşen ABD Başkanı Barack Obama ile Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy’nin, Türkiye’nin AB üyeliği konusunda anlaşamadığı bildirildi.

·         7 Haziran: YSK tarafından iptal edilen 30 belediye başkanlığı ile 11 belde belediye meclisi üyeliğine ilişkin yenileme seçimleri yapıldı.

·         7 Haziran: Ergenekon soruşturması kapsamında savcılık sorgusunun ardından tutuklanma talebiyle mahkemeye sevk edilen Levent Göktaş’ın avukatı Serdar Öztürk tutuklandı.

·         8 Haziran: Belçika’da milletvekili seçilen Türkiye asıllı Mahinur Özdemir, ülkenin ilk başörtülü milletvekili oldu.

·         8 Haziran: NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer, temaslarda bulunmak üzere Türkiye’ye geldi.

·         10 Haziran: RTÜK Başkanı Zahid Akman’ın, Üst Kurul Üyeliği’nin düşürülmesi için 3 CHP’li üyenin talebi, 3’e karşı 5 oyla reddedildi.

·         12 Haziran: Ergenekon davasında tutuklu sanıklar Mete Yalazangil, Adnan Akfırat, Ali Kutlu ve Murat Çağlar’ın tahliyesine karar verildi.

·         13 Haziran: Genelkurmay Başkanlığı, Taraf gazetesinin 12 Haziran’daki manşetinde yer alan “AKP ve Gülen’i Bitirme Planı” başlıklı habere yayın yasağı getirdi.

·         14 Haziran: Bir ihbar üzerine İstanbul-Yeniköy sahilinde deniz dibinde mühimmat araması başlatan polis, 200 adet G-3 mermisi buldu.

·         14 Haziran: Orta Doğu barışıyla ilgili önemli açıklamalarda bulunan İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, silahsız bir Filistin devletini kabul edeceklerini açıkladı.

·         15 Haziran: İran’daki cumhurbaşkanlığı seçimlerinden zaferle çıkan Mahmud Ahmedinejad ile Mir Hüseyin Musevi taraftarları arasında çıkan çatışmada, 10’a yakın kişi hayatını kaybetti.

·         16 Haziran: Şanghay İş Birliği Örgütü Zirvesi, Rusya’nın Yekaterinburg şehrinde gerçekleştirildi.

·         17 Haziran: İstanbul Milletvekili Ufuk Uras, ÖDP’den istifa etti.

·         19 Haziran: Abant Platformu’nun “Demokratikleşme: 12 Eylül’den AB’ye Siyasî Partiler” konulu toplantısı 18-20 Haziran tarihlerinde Abant’ta gerçekleştirildi.

·         20 Haziran: D-8 Teşkilatı’nın 12. kuruluş yıldönümü toplantısı, İstanbul’da gerçekleştirildi.

·         26 Haziran: Dünyanın en meşhur pop starlarından Michael Jackson, geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetti.

·         26 Haziran: Pekin’de düzenlenen Türkiye-Çin İş Forumu’nda, 1.5 milyar Dolar değerinde 6 anlaşma imzalandı.

·         28 Haziran: Honduras’ta Devlet Başkanı Manuel Zelaya askerî darbeyle görevinden uzaklaştırıldı.

·         29 Haziran: Rusya ile Azerbaycan arasındaki doğalgaz anlaşması Bakü’de imzalandı.

·         29 Haziran: ABD’de Wall Street tarihinin en büyük yolsuzluğunu yapmakla suçlanan Bernard Madoff, 150 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

·         30 Haziran: “AKP’yi ve Gülen’i Bitirme Planı” olarak gazetelere yansıyan planın altında imzası bulunduğu iddia edilen Albay Dursun Çiçek tutuklandı.

·         30 Haziran: Türkmenistan, 396 bin kilometrekare yüzölçümüyle dünyanın en büyük çölleri arasında yer alan Karakum’dan petrol çıkarmaya başladı.

·         1 Temmuz: Tutuklanan Albay Dursun Çiçek, avukatının nöbetçi mahkemeye yaptığı itiraz üzerine tahliye edildi.

·         2 Temmuz: Rusya, Batı destekli Nabucco projesinin rakibi olan Güney Akım Projesi’ne Türkiye’yi davet etti.

·         4 Temmuz: Dış İşleri Bakanlığı Müsteşarı Büyükelçi Ertuğrul Apakan, BM Daimi Temsilcisi olarak atandı.

·         5 Temmuz: Çin’in Şincan Uygur Özerk Bölgesi’nde Uygurlar ile Çinliler arasında çıkan etnik çatışmalarda 200’e yakın kişi hayatını kaybetti.

·         5 Temmuz: Amerikan Devletleri Örgütü, görevden uzaklaştırılan cumhurbaşkanı Manuel Zelaya’nın görevine iadesini sağlayamadığı gerekçesiyle Honduras’ın üyeliğini askıya aldı.

·         8 Temmuz: G-8 Zirvesi, 8-10 Temmuz tarihleri arasında İtalya’nın L’Aquila kentinde yapıldı.

·         8 Temmuz: Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, askerî personelin sivil mahkemelerde yargılanmasına imkân veren kanunu onayladı.

·         8 Temmuz: Türkiye-Körfez İş Birliği Konseyi Yüksek Düzeyli Stratejik Diyalogu toplantısı, İstanbul’da gerçekleştirildi.

·         8 Temmuz: Alevi Çalıştayı’nın ikincisi, Devlet Bakanı Faruk Çelik’in de katılımıyla İstanbul’da yapıldı.

·         9 Temmuz: Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Özel İstihdam bürolarında geçici iş ilişkisi kurmayı düzenleyen kanunu kısmen veto etti.

·         9 Temmuz: Şişli Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül belediye meclis üyeleriyle birlikte DSP’den istifa etti.

·         10 Temmuz: Başbakan Tayyip Erdoğan, İtalya’da yapılan G-8 Zirvesi kapsamında düzenlenen “Gıda Güvenliği” konferansına katıldı.

·         11 Temmuz: Orta Asya-Çin doğalgaz boru hattı projesi’nde Kazakistan ayağının ilk etabı tamamlandı.

·         13 Temmuz: Nabucco Doğalgaz Boru Hattı Projesi’ni hayata geçirecek hükûmetler arası anlaşma, Ankara’da imzalandı.

·         13 Temmuz: CHP, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün onayladığı askere sivil yargı yolunu açan kanunun iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.

·         14 Temmuz: Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 15. Bağlantısızlar Hareketi Zirvesi’ne katılmak üzere Mısır’a gitti.

·         14 Temmuz: Avrupa Parlamentosu başkanlığı görevine Polonya’nın eski başbakanlarından Jerzy Buzek seçildi.

·         14 Temmuz: Tüketiciler Birliği, kredi kartlarından aidat almaya devam eden 23 bankayı mahkemeye verdi.

·         14 Temmuz: Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve KKTC lideri Mehmet Ali Talat’ın “çözüm önerileri”ne olumsuz cevap verdi.

·         16 Temmuz: YÖK üyesi Bülent Serim, görevinden istifa etti.

·         16 Temmuz: Hindistan ve Pakistan başbakanları iki ülke için başka çözüm olmadığını açıklayarak barış görüşmelerine devam edilmesi kararını aldı.

·         17 Temmuz: Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan lideri Serj Sarkisyan Moskova’da bir araya geldi.

·         18 Temmuz: Darbeye Karşı 70 Milyon Adım ve Genç Siviller, “Darbeciler Yargılansın” sloganıyla Taksim’de eylem yaptı.

·         18 Temmuz: Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Boğaziçi Üniversitesi eski rektörü Prof. Dr. Ayşe Soysal ile İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Yunus Söylet’i YÖK üyeliğine seçti.

·         19 Temmuz: Türkiye’de genişletilmiş sigara yasağı yürürlüğe girdi.

·         21 Temmuz: YÖK Genel Kurulu, üniversiteye girişte katsayı uygulamasını kaldırma kararı aldı.

·         22 Temmuz: Doğu Anadolu Kalkınma ve İş Birliği Köprüsü (DAKİK) zirvesi, Erzurum’da başladı.

·         23 Temmuz: Kırgızistan’da yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerini, Kırgız lider Kurmanbek Bakiyev kazandı.

·         23 Temmuz: Anayasa Mahkemesi, iptali istenen “mayın yasası”nın yürürlüğünün durdurulması talebini reddetti; askere sivil yargı yolunu açan yasanın da esastan görüşülmesine karar verdi.

·         25 Temmuz: Kuzey Irak’ta yapılan yerel seçimleri, KDP ile KYB’nin oluşturduğu Kürdistan Listesi kazanırken, Neşirvan Mustafa’nın başkanlığındaki Değişim Hareketi çok ciddi bir çıkış yaptı.

·         28 Temmuz: Amirallere suikast düzenleneceği iddiasıyla yürütülen soruşturma kapsamında 6 teğmen tutuklandı.

·         29 Temmuz: ABD Savunma Bakanı Robert Gates, Bölgesel Yönetimin Başkanı Mesut Barzani ile Irak’ın Erbil kentinde görüştü.

·         30 Temmuz: 3. Nesil (3G) Elektronik Haberleşme Hizmetleri, Türkiye’de kullanılmaya fiilen başlandı.

·         30 Temmuz: Rusya, Afganistan, Tacikistan ve Pakistan devlet başkanları, bölge sorunlarını görüşmek üzere Tacikistan’ın başkenti Duşanbe’de bir araya geldi.

·         31 Temmuz: Aden Körfezi’nde deniz haydutluğuyla mücadele amacıyla NATO komutasında görev yapan Türkiye komandoları, 7 korsanı etkisiz hale getirdi.

·         31 Temmuz: Pakistan Yüksek Mahkemesi, iki yıl önce olağanüstü hâl ilan eden eski Devlet Başkanı Pervez Müşerref’in anayasayı ihlal ettiğine karar verdi.

·         1 Ağustos: İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, Ergenekon ve Danıştay davalarının birleştirilmesine karar verdi.

·         5 Ağustos: AKP Antalya Milletvekili Mehmet Ali Şahin, 338 oyla TBMM’nin yeni başkanı oldu.

·         5 Ağustos: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Türkiye’ye gerçekleştirdiği resmî ziyarette, Türkiye ile Rusya arasında 20 kadar anlaşma imzalandı.

·         8 Ağustos: TMSF, Toprak Grubu’nun borçlarının tasfiyesi amacıyla grubun bütün şirketlerine el koydu.

·         8 Ağustos: Filistin Kurtuluş Örgütü’nün en büyük gruplarından el-Fetih, 20 yıl aradan sonra Beytüllahim’de gerçekleştirdiği ilk kongresinde Mahmud Abbas’ı yeniden başkanlığa seçti.

·         12 Ağustos: İç İşleri Bakanı Beşir Atalay, “demokratik açılım” çalışmaları kapsamında TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu’nu ziyaret etti.

·         13 Ağustos: Ekonomik Koordinasyon Kurulu Konya’da toplandı.

·         14 Ağustos: Honduras’ın devrik Devlet Başkanı Manuel Zelaya, Latin Amerika’daki destek turu çerçevesinde Şili’ye gitti.

·         15 Ağustos: Başbakan Tayyip Erdoğan, 5 bakanla birlikte Türkiye’deki Ermeni, Rum, Musevi ve Süryani cemaati temsilcileriyle Büyükada’da bir araya geldi.

·         15 Ağustos: Silivri’yi ziyaret eden CHP lideri Deniz Baykal, “Ergenekon” sanıklarına destek çıktı.

·         16 Ağustos: Afganistan hükûmeti, Özbek General Raşid Dostum’un istediği zaman ülkeye dönebileceğini açıkladı.

·         17 Ağustos: Irak’ın kuzeyindeki bölgesel hükûmetin başbakanı Neçirvan Barzani, Türkiye’deki Kürt açılımının kendilerini sevindirdiğini ve bu projeye herkesin katkı sağlaması gerektiğini söyledi.

·         18 Ağustos: Gürcistan’ın Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) üyeliği resmî olarak sona erdi.

·         21 Ağustos: Çeçenistan Cumhuriyeti’nde Kunta-Hadji Rusya İslam Üniversitesi açıldı.

·         23 Ağustos: Sinema yönetmeni Yücel Çakmaklı, tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.

·         25 Ağustos: Pakistan’ın Dostları Grubu’nun bakanlar toplantısı, 19 ülkenin katılımıyla İstanbul’da Çırağan Sarayı’nda gerçekleştirildi.

·         26 Ağustos: AB’nin enerjiden sorumlu üst düzey yetkilisi Andris Piebalgs, Ermenistan’ın Nabucco Doğalgaz Boru Hattı projesinde yer almayacağını kaydetti.

·         29 Ağustos: Rusya, Suudi Arabistan ile savaş uçakları, tanklar ve füze savunma sistemlerinden oluşan 2.4 milyar dolarlık askerî anlaşma imzalamak üzere olduğunu açıkladı.

·         30 Ağustos: Bursa İl Millî Eğitim Müdürlüğü’nün de ortak olduğu “Bilim Eğitimi Avrupa Platformu” adlı proje AB Komisyonu tarafından kabul edildi.

·         31 Ağustos: Türkiye ve Ermenistan, “diplomatik ilişkilerin tesisi ve geliştirilmesi” hususunda mutabakata vardı.

·         31 Ağustos: Çin ile Türkiye arasında tercihli ticaret yapılmasına ilişkin anlaşma taslağı, Pekin’de hazırlandı.

·         1 Eylül: PKK, daha önce 1 Eylül’e kadar ilan ettiği eylemsizlik kararını Ramazan ayının sonuna kadar uzattığını açıkladı.

·         4 Eylül: NATO’nun yeni stratejik planını yazacak nitelikli uzmanlar (âkil adamlar) grubu Brüksel’de bir araya geldi.

·         9 Eylül: Başta İstanbul olmak üzere Marmara Bölgesi’nde yaşanan sel felaketinde 30’dan fazla kişi hayatını kaybetti.

·         9 Eylül: İran yönetimi, nükleer enerji çalışmalarıyla ilgili olarak hazırladığı yeni öneri paketini, 5+1 ülkelerinin temsilcilerine sundu.

·         10 Eylül: Ürdün’ü ziyaret eden Dış İşleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, İsrail’in 1967’de işgal ettiği topraklardan çekilmesini öngören Arap Barış Planı’nı desteklediklerini söyledi.

·         10 Eylül: Türkiye, Avrupa Birliği ile enerji müzakerelerine başladı.

·         11 Eylül: Kayseri Jandarma Alay eski komutanı Albay Cemal Temizöz ile Cizre eski Belediye Başkanı’nın da aralarında bulunduğu 7 sanık, Güney Doğu’daki faili meçhul cinayetlerle ilgili olarak hâkim karşısına çıktı.

·         11 Eylül: Rusya Başbakanı Vladimir Putin, İran’ın nükleer programının barışçıl amaçlı olduğundan endişe duymadıklarını söyledi.

·         12 Eylül: Afganistan’da 20 Ağustos’ta yapılan seçimlerle ilgili Bağımsız Seçim Komisyonu’ndan yapılan açıklamaya göre, Devlet Başkanı Hamid Karzai, sayılan oyların %54.3’ünü aldı.

·         12 Eylül: Amerikan yönetiminin, Türkiye’ye 7.8 milyar dolar değerinde Patriot PAC-3 füzesavarın satışı konusunda Kongre’yi bilgilendirdiği açıklandı.

·         13 Eylül: Rusya’nın batı bölgesindeki Tambov şehrinde bulunan Merkez İstihbarat Direktörlüğü’nde çıkan yangında Rusya’nın çok gizli istihbarat belgeleri yanarken, 5 asker öldü.

·         13 Eylül: Rusya, Türkmenistan ile enerji anlaşması imzaladı.

·         14 Eylül: İstanbul Başakşehir’de bir site içerisindeki çöp bidonlarının yanı başında suikast silahı Uzi bulundu.

·         15 Eylül: ABD’nin eski Başkanı George W. Bush’a Aralık 2008’de Bağdat’ta ayakkabı fırlatan Iraklı gazeteci Muntazar ez-Zeydi serbest bırakıldı.

·         16 Eylül: Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı Ali Babacan, 2010-12 Orta Vadeli Ekonomik Programı açıkladı.

·         16 Eylül: Avrupa Parlamentosu, Jose Manuel Barroso’yu Avrupa Komisyonu Başkanlığı’na yeniden seçti.

·         23 Eylül: İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Uzay Mühendisliği Bölümü tarafından Türkiye’de üretilen ilk uydu, uzaydaki yörüngesine yerleşti.

·         23 Eylül: BM İklim Zirvesi, 100 kadar devlet ve hükûmet başkanının katılımıyla gerçekleştirildi.

·         23 Eylül: “Son Osmanlı Şehzadesi” Ertuğrul Osman, kalp yetmezliği sonucu İstanbul’da hayatını kaybetti.

·         24 Eylül: “IV Avrasya Enerji Forumu” 24-25 Eylül tarihlerinde Kazakistan’ın başkenti Astana’da yapıldı.

·         24 Eylül: G-20 Zirvesi, 24-25 Eylül tarihlerinde ABD’nin Pittsburgh kentinde yapıldı.

·         24 Eylül: Dünyayı nükleer silahlardan arındırmayı hedefleyen tasarı, BM Güvenlik Konseyi’nde kabul edildi.

·         25 Eylül: Emniyet Genel Müdür Yardımcısı Emin Aslan ile Emniyet Müdürleri Murat Nemutlu ve Mustafa Aral “uyuşturucu çetesine bilgi sızdırdıkları” gerekçesiyle tutuklandı.

·         25 Eylül: Irak-Suriye arasındaki krizi çözmek üzere iki ülke dış işleri bakanları ile Arap Birliği Genel Sekreteri Amr Musa, Türkiye’nin aracılığında New York’ta bir araya geldi.

·         27 Eylül: Almanya’da yapılan genel seçimleri, oyların %33.8’ini alan Angela Merkel liderliğindeki Hıristiyan Demokrat Birlik Partisi ile Hıristiyan Sosyal Birlik Partisi ittifakı kazandı.

·         28 Eylül: Romanya ile Azerbaycan arasında “stratejik ortaklık” anlaşması imzalandı.

·         29 Eylül: Hak ve Özgürlükler Partisi eski Genel Başkanı ve Erzurum eski Milletvekili Abdülmelik Fırat, Ankara’da hayatını kaybetti.

·         30 Eylül: Irak’ın kuzeyindeki Kürt Bölgesel Yönetimi’nda Bölge Başkan Mesut Barzani, hükûmeti kurma görevini Kürdistan Listesi’nin başkanı Behram Salih’e verdi.

·         1 Ekim: Karadeniz Enerji ve Ekonomi Forumu, Romanya’nın başkenti Bükreş’te yapıldı.

·         2 Ekim: Türkiye Bankalar Birliği, Arap Bankalar Birliği ve Dünya Arap Bankacılar Birliği iş birliğiyle düzenlenen “5. MENA Uyum & Yönetim Forumu 2009” İstanbul’da yapıldı.

·         2 Ekim: 2016 Yaz Olimpiyatları’nın 5-21 Ağustos 2016 tarihleri arasında Brezilya’nın Rio de Janeiro kentinde yapılmasına karar verildi.

·         3 Ekim: AKP’nin 3. olağan büyük kongresinde, Başbakan Tayyip Erdoğan yeniden genel başkan seçildi.

·         3 Ekim: Türk Dili Konuşan Ülkelerin Devlet Başkanları 9. Zirvesi, Azerbaycan’ın Nahçıvan kentinde yapıldı.

·         4 Ekim: Kamu ihalelerine fesat karıştırıldığı iddiasıyla İzmir merkezli 12 ilde yapılan operasyonda 18 kişi tutuklandı.

·         4 Ekim: DTP 3. Olağanüstü Büyük Kongresi’nde Ahmet Türk, 651 oyla yeniden başkan oldu.

·         4 Ekim: Yunanistan’da yapılan genel seçimleri, oyların %44’ünü alan PASOK Partisi kazandı.

·         5 Ekim: Rusya’nın öncülüğünde NATO’ya alternatif olarak kurulan Kollektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün askerî cephesi “Hızlı Hareket Birliği”, Kazakistan’da ilk askerî tatbikatına başladı.

·         6 Ekim: TSK’ya 1 yıl daha sınır ötesi operasyon yetkisi veren tezkere, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.

·         7 Ekim: 6-7 Eylül tarihlerinde İstanbul’da gerçekleştirilen IMF-Dünya Bankası Guvernörler Toplantısı’nda alınan kararlar açıklandı.

·         7 Ekim: İstanbul’un kurtuluşunun 86. yıldönümü kutlamaları çerçevesinde tarihî camilere asılan mahyalar tartışmalara sebep oldu.

·         9 Ekim: Bosna-Hersek’teki siyasî tıkanıklığı aşmaya çalışan AB ve ABD, ülkedeki liderleri bir araya getirdi.

·         9 Ekim: Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan, Dağlık Karabağ sorununun çözümü için 5. kez bir araya geldi.

·         10 Ekim: İki ülke arasında ilişkileri normalleştirmeye yönelik protokoller, Türkiye ve Ermenistan Dış İşleri Bakanları tarafından İsviçre’nin Zürih kentinde imzalandı.

·         11 Ekim: Sinema yönetmeni Halit Refiğ bir süredir tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.

·         11 Ekim: ABD, İtalya, İsrail ve NATO güçlerinin katılımıyla gerçekleşecek olan “ortak hava tatbikatı”, İsrail’in katılmasını istemeyen Türkiye tarafından iptal edildi.

·         13 Ekim: Türkiye ile Suriye arasında Yüksek Düzeyli Stratejik İş Birliği Konseyi 1. Bakanlar Kurulu toplantısı, ilgili bakanların katılımıyla Gaziantep ile Suriye’nin Halep şehirlerinde gerçekleşti.

·         13 Ekim: Türkiye ile Suriye arasında Eylül ayında varılan vize muafiyeti anlaşması gereği, iki ülke arasındaki barikatlar kaldırıldı.

·         14 Ekim: Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan, Türkiye-Ermenistan millî maçını izlemek üzere Bursa’ya geldi.

·         14 Ekim: Şangay İş Birliği Örgütü’ne üye ülkelerin başbakanlar düzeyindeki 8.toplantısı, Çin’in başkenti Pekin’de başladı.

·         15 Ekim: Başbakan Tayyip Erdoğan ve 9 bakan, Yüksek Düzeyli Stratejik İş Birliği çerçevesinde yapılacak Türkiye-Irak Ortak Kabine Toplantısı’na katılmak üzere Bağdat’a gitti.

·         15 Ekim: DTP Diyarbakır İl Örgütü, Abdullah Öcalan’ın hazırladığı yol haritasının açıklanması talebiyle, oturma eylemi gerçekleştirdi.

·         15 Ekim: İsrail, TRT1’de yayınlanan “Ayrılık” adlı dizinin yayınlanmasına tepki gösterdi.

·         17 Ekim: Diyalog Avrasya Platformu ile Kazakistan Halklar Asamblesi arasında iş birliği anlaşması Astana’da imzalandı.

·         18 Ekim: Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, boş bulunan YÖK üyeliklerine, Prof. Dr. Mustafa İsen, Prof. Dr. Yekta Saraç ve Dr. Emin Zararsız’ı atadı.

·         19 Ekim: Mahmur Kampı ve Kandil Dağı’nda bulunan 34 PKK’lı, Habur Sınır Kapısı’ndan Türkiye’ye giriş yaptı.

·         19 Ekim: Afganistan’da Ağustos ayında yapılan başkanlık seçimlerinde usulsüzlük tespit eden müfettişler, Devlet Başkanı Hamid Karzai’nin aldığı oyların 1/3’ünü iptal etti.

·         19 Ekim: Samsun-Ceyhan Petrol Boru Hattı ile ilgili imzalar resmen atıldı.

·         20 Ekim: Irak’ın kuzeyindeki bölgesel Kürt yönetimi, “barış”a doğru atılan tüm adımları desteklediklerini açıkladı.

·         21 Ekim: Kuzey Irak’ın Kandil ve Mahmur bölgesinden Türkiye’ye gelerek teslim olduktan sonra serbest bırakılan PKK üyesi 34 kişi için Diyarbakır’da karşılama mitingi yapıldı.

·         21 Ekim: Türkiye ile Ermenistan arasında imzalanan protokoller, TBMM’ye sunuldu.

·         23 Ekim: Akdeniz Parlamenterler Asamblesi 4. Genel Kurulu, 23-25 tarihleri arasında İstanbul’da gerçekleştirildi.

·         23 Ekim: TUSKON’un düzenlediği Türkiye-Kazakistan İş Forumu, İstanbul’da yapıldı.

·         26 Ekim: TBMM-AB Karma Parlamento Komisyonu toplantısı, 26-27 Ekim tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirildi.

·         26 Ekim: Tayland’ın Hua Hin şehrinde yapılan 15. Güney Doğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) toplantısında üye ülkelerin ortak insan hakları komisyonu kuruldu.

·         27 Ekim: Rusya, Çin ve Hindistan arasında enerji, terör ve iklim değişikliklerini kapsayan ortak enerji deklarasyonu imzalandı.

·         28 Ekim: Dış İşleri Bakanlığı, Azerbaycan’la yaşanan “bayrak krizi”nin Bakü Türkiye Şehitliği’ndeki Türkiye bayraklarının yeniden göndere çekilmesiyle sona erdiğini açıkladı.

·         29 Ekim: Diyarbakır’da yapılan Cumhuriyetin 86. yıldönümü kutlamalarına, DTP’li belediye başkanları tam kadro katıldı.

·         30 Ekim: Dış İşleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile Dış Ticaretten Sorumlu Devlet Bakanı Zafer Çağlayan, Basra ve Erbil’i ziyaret amacıyla Kuzey Irak’a gitti.

·         31 Ekim: Anavatan Partisi ve Demokrat Parti bütünleşme kongresi ile Demokrat Parti adı altında birleşti.

·         1 Kasım: Dış İşleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, D-8 Dış İşleri Bakanları Toplantısı’na katılmak üzere Malezya’nın başkenti Kuala Lumpur’a gitti.

·         3 Kasım: Bosna Hersek’teki iç savaş sırasında soykırım ve insanlığa karşı suç işlemekle itham edilen eski Bosnalı Sırp lider Radovan Karaciç, ilk defa Lahey’de mahkemeye çıktı.

·         4 Kasım: Fener Rum Patriği Bartholomeos, ABD Başkanı Barack Obama ile Beyaz Saray’da bir araya geldi.

·         4 Kasım: Suriye, Lazkiye başta olmak üzere limanlarının güvenliğini sağlamak amacıyla karasularında 5 adet radar istasyonu kurduğunu duyurdu.

·         5 Kasım: Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, çeşitli inceleme ve temaslarda bulunmak üzere Tunceli’ye ve Elazığ’a gitti.

·         6 Kasım: Başbakan Tayyip Erdoğan, Ermeni Patriği Ruhani Meclis Başkanı Başpiskopos Aram Ateşyan ve beraberindeki heyeti İstanbul’da kabul etti.

·         6 Kasım: İsrail’in Gazze yönelik yaptığı askerî operasyonda orantısız güç kullanması nedeniyle savaş suçu işlemekle itham edildiği Goldstone Raporu, BM Genel Kurulu’nda kabul edildi.

·         8 Kasım: Ankara’da yapılan MHP 9. Olağan Büyük Kurultay’da Devlet Bahçeli yeniden başkan seçildi.

·         9 Kasım: İslam Konferansı Teşkilatı Ekonomik ve Ticarî İş Birliği Daimi Komitesi (İSEDAK) 25. Toplantıları, 5-9 Kasım tarihleri arasında İstanbul’da yapıldı.

·         10 Kasım: TBMM’de yapılan Demokratik Açılım ön görüşmeleri, CHP ve MHP milletvekillerinin olay çıkarması sebebiyle sert tartışmalara sahne oldu.

·         11 Kasım: Deniz Piyade Kurmay Albay Dursun Çiçek, “İrtica ile Mücadele Planı”ndaki ıslak imzanın sahibi olduğu gerekçesiyle tutuklandı.

·         13 Kasım: “Demokratik Açılım” paketinin içeriği, TBMM Genel Kurulu’nda görüşüldü.

·         13 Kasım: Ergenekon soruşturması kapsamında tutuklanan Albay Dursun Çiçek serbest bırakıldı.

·         14 Kasım: APEC’in yıllık Devlet ve Hükûmet Başkanları Zirvesi, Singapur’da 14-15 Kasım 2009 tarihleri arasında gerçekleştirildi.

·         14 Kasım: İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), Gazze raporu nedeniyle İsrail tarafından sistematik baskı gördüğünü ve kendilerine karşı iftira kampanyası yürütüldüğünü açıkladı.

·         15 Kasım: Kosova’da bağımsızlıktan sonra ilk yerel seçimler yapıldı.

·         16 Kasım: Başbakan Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Zirvesi’ne katılmak üzere İtalya’nın başkenti Roma’ya gitti.

·         16 Kasım: Rusya ve Avrupa Birliği enerji sevkiyatında yaşanan sorunlara erken müdahalede bulunabilmek için iş birliği anlaşması imzaladı.

·         19 Kasım: AB Konseyi Başkanlığı’na Belçika Başbakanı Herman Van Rompuy seçildi.

·         19 Kasım: YARSAV Başkanlığına, Yargıtay 4. Ceza Dairesi Tetkik Hakimi Emine Ülker Tarhan seçildi.

·         19 Kasım: CHP eski Kocaeli Milletvekili ve İzmit eski Belediye Başkanı Sefa Sirmen, memuriyet görevini ihmal etme ve kamuyu zarara uğratma suçundan 5 ay hapis cezasına çarptırıldı.

·         20 Kasım: Elazığ’da cezalandırmak amacıyla pimi çekilmiş el bombasını onbaşını eline verip 4 askerin ölümüne neden olan teğmen Mehmet Tümer, 9 yıl 2 ay hapis cezasına çarptırıldı.

·         23 Kasım: Başbakan Tayyip Erdoğan, resmî bir ziyaret amacıyla Libya’ya gitti.

·         23 Kasım: Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan, Almanya’nın Münih kentinde bir araya geldi.

·         23 Kasım: İsrail Sanayi, Ticaret ve Çalışma Bakanı Benyamin Ben-Eliazer, resmî bir ziyaret için Ankara’ya geldi.

·         24 Kasım: Diyarbakır 6. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen Hizbullah ana davasında Avukat Mehmet Anul, sanıkların PKK mağduru olduğunu ve devletin müvekkillerini koruyamadığını savundu.

·         25 Kasım: Danıştay 8. Dairesi, YÖK’ün üniversiteye girişte katsayı farkını kaldıran kararının yürütmesini durdurdu.

·         25 Kasım: ABD yönetimi, kara mayınlarının yasaklanmasını öngören uluslararası antlaşmayı imzalamama kararı aldı.

·         25 Kasım: Kamu-Sen, DİSK ve KESK tarafından Türkiye genelinde “iş bırakma eylemi” düzenlendi.

·         26 Kasım: Türkiye-AB Troykası Dış İşleri Bakanları Toplantısı İstanbul’da yapıldı.

·         26 Kasım: Türkiye ile Libya arasında imzalanan anlaşmayla vize uygulaması kaldırıldı.

·         26 Kasım: Suudi Arabistan’da aşırı yağışlar yüzünden 77 kişi hayatını kaybetti.

·         27 Kasım: “Kafes Planı”na ilişkin soruşturma kapsamında Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nda görevli 3 subay tutuklandı.

·         29 Kasım: İsviçre’de minare yapımının yasaklanmasına ilişkin referandum oy çokluğuyla kabul edildi.

·         1 Aralık: AGİT Bakanlar Konseyi toplantısı, 1-2 Aralık tarihlerinde Yunanistan’ın başkenti Atina’da yapıldı.

·         1 Aralık: Sinema yönetmeni Ahmet Uluçay, tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.

·         1 Aralık: Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’nda ikinci kez inceleme yapıldı.

·         2 Aralık: ABD Başkanı Obama, Afganistan’dan çekilme tarihini Temmuz 2011 olarak ilan etti.

·         3 Aralık: Somali’de bir üniversitenin mezuniyet töreninde düzenlenen bombalı saldırıda, aralarında 3 bakanın da olduğu 9 kişi hayatını kaybetti.

·         4 Aralık: İlaçta fiyat indirimi yüzünden zarara uğrayacaklarını öne süren eczaneler Türkiye genelinde kepenk kapattı.

·         4 Aralık: Karadeniz’e kıyıdaş Ukrayna ve Türkiye arasında güvenlik alanında iş birliği anlaşması imzalandı.

·         5 Aralık: Ergenekon soruşturması kapsamında, darbe planı iddialarıyla ilgili olarak eski Kara Kuvvetleri Komutanı Aytaç Yalman, eski Hava Kuvvetleri Komutanı İbrahim Fırtına ve eski Deniz Kuvvetleri Komutanı Özden Örnek’in ifadeleri alındı.

·         7 Aralık: BM İklim Zirvesi, 7-19 Aralık tarihlerinde Danimarka’nın Kopenhag kentinde gerçekleştirildi.

·         7 Aralık: Tokat’ın Reşadiye ilçesinde, devriye gezen askerî aracın taranması sonucu 7 asker hayatını kaybetti.

·         7 Aralık: Erzincan’da, Ergenekon soruşturması kapsamında gözaltına alınan 3 MİT görevlisi tutuklanarak cezaevine gönderildi.

·         8 Aralık: İsrail’in Gazze’de Filistinlilere yönelik şiddet ve izolasyon politikalarını protesto eden sivil toplum gönüllüleri, ambargoya tepki için yüzlerce araçlık konvoyla Londra’dan Filistin’e doğru yola çıktı.

·         10 Aralık: Danıştay Kurulu, 2 Aralık’ta YÖK’ün “katsayı farkının kaldırılması”yla ilgili kararın yürütmesinin durdurulmasına yaptığı itirazı 1’e karşı 28 oyla reddetti.

·         11 Aralık: Anayasa Mahkemesi, oybirliğiyle DTP’nin kapatılmasına karar verdi.

·         11 Aralık: Sağlık Bakanlığı, domuz gribinden dolayı ölenlerin sayısının 353 olduğunu açıkladı.

·         13 Aralık: Tunceli Dernekleri Federasyonu, Kadıköy İskele Meydanı’nda “Dersim 38 Katliamdır” mitingi düzenledi.

·         14 Aralık: DTP’nin kapatılmasından sonra atağa geçen KCK, Kürt gençlerini dağa çıkmaya ve kitlesel eylemlere öncülük etmeye davet etti.

·         14 Aralık: Orta Asya’nın doğalgazını Çin’e taşıyacak Türkmenistan-Çin doğalgaz boru hattı törenle hizmete açıldı.

·         15 Aralık: 4/C kapsamında çalıştırılmaya karşı çıkan Tekel işçileri, Ankara’da eylem başlattı.

·         15 Aralık: Muş’un Bulanık ilçesinde, izinsiz gösteri yapanlara açılan ateş sonucu 2 kişi öldü.

·         17 Aralık: Genelkurmay Başkanı İlker Başbuğ, Trabzon’daki Oruç Reis Fırkateyni’nden gündeme dair önemli açıklamalarda bulundu.

·         17 Aralık: Türkiye Hava Yolları Yönetim Kurulu Başkanı Candan Karlıtekin görevinden istifa etti.

·         18 Aralık: Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılan DTP’nin Genel Başkanı Ahmet Türk, siyaseti Barış ve Demokrasi Partisi(BDP)’nde sürdürme kararı aldıklarını açıkladı.

·         20 Aralık: Ergenekon soruşturması kapsamında tutuklanıp itirazla serbest bırakılan Deniz Yarbay Ali Tatar, hakkında yeniden yakalama emri çıkarılmasına ilişkin tebliğatı aldıktan sonra intihar etti.

·         20 Aralık: AKP Milletvekili Dengir Mir Mehmet Fırat, Irak Bölgesel Kürt Yönetimi Başkanı Mesut Barzani’ye “Demokratik Açılımı” anlatarak, süreci desteklemelerini istedi.

·         21 Aralık: İç İşleri Bakanı Beşir Atalay, Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi Başkanı Mesud Barzani ile Erbil’de görüştü.

·         22 Aralık: Kilis Çobanbey Demiryolu Sınır Kapısı, Türkiye ve Suriye ulaştırma bakanlarının katılımıyla açıldı.

·         22 Aralık: Kapatılan DTP’nin milletvekillerinden oluşan bir heyet, Mahmur Kampı’nda inceleme yapmak üzere Kuzey Irak’a gitti.

·         23 Aralık: Genelkurmay Başkanlığı, Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç’a suikast iddialarına ilişkin açıklama yaptı.

·         23 Aralık: Eski DTP’li 94 belediye başkanı, Diyarbakır’da yapılan törenle Barış ve Demokrasi Partisi(BDP)’ne geçti.

·         24 Aralık: Terör örgütü PKK’nın şehir yapılanması KCK’ya yönelik operasyon kapsamında Van’da 15 kişi gözaltına alındı. Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir, buna tepki olarak küfürlü bir açıklama yaptı.

·         24 Aralık: Çeçenistan ile Türkiye arasında 15 yıl aradan sonra ilk uçak seferleri başladı.

·         25 Aralık: Ankara’daki Özel Harp Dairesi Seferberlik Tetkik Kurulu’nda 2 savcı, polis gözetiminde aramaya başladı.

·         25 Aralık: Mısır, Gazze’ye giden Filistin’e Yol Açık Konvoyu’na geçiş izni vermedi.

·         25 Aralık: Dünya Sağlık Örgütü, Nisan ayından bu yana domuz gribinden (A/H1N1 virüsü) en az 11,516 kişinin öldüğünü açıkladı.

·         28 Aralık: MGK toplantısından, Demokratik Açılım’a destek kararı çıktı.

·         28 Aralık: İsrail’in Negev Çölü’ndeki nükleer silah programını dünyaya ifşa eden Mordehay Vanunu’nun polis tarafından tutuklandığı belirtildi.

·         29 Aralık: Başbakan Yardımcı Bülent Arınç’a suikast soruşturmasında gözaltına alınan 8 askerî personelden 3’ü tutuklanmaları talebiyle mahkemeye sevk edildi.

·         30 Aralık: Türkiye ile İsrail arasında birden fazla havayolu işletmesinin uçması konusunda anlaşma sağlandı.

 

 

Mevcut veriler ışığında, Türkiye ekonomisinin 2009 yılındaki görünümü şu şekildedir:

 

 

1) REEL KESİM

1-A) BÜYÜME:

Ekonomik büyümeye ilişkin veriler, Tablo 1’de yer almaktadır.

 

TABLO 1: BÜYÜME (GSYH) VERİLERİ (Üretim Yöntemine Göre, 1998 Bazlı, Sabit Fiyatlarla) (%)

 

2005

2006

2007

2008

2009

Hedef GSYH Oranı

5.0

5.0

5.0

5.5

-3.6

Gerçekleşen GSYH Oranı

8.4

6.9

4.7

0.7

-4.7

 

 

 

 

I. çeyrek    % 7.0

II. çeyrek   % 2.6

III. çeyrek  % 0.9

IV. çeyrek % -7.0

I. çeyrek  % -14.5

II. çeyrek   % -7.7

III. çeyrek  % -2.9

IV. çeyrek   % 6.0

 

 

 

 

 

 

GSYH Meblağı

(cari fiyatlarla) (milyon $)

481,497

526,429

658,786

742,094

617,611

Kaynak: TÜİK

 

            2003-2007 dönemi hedef büyüme oranları %5 olmakla beraber, gerçekleşmeler 2007 yılı haricinde hep bu oranın üstündedir. 2008’de ise büyüme oranı, hedef oran olan %5.5’in çok altında gerçekleşmiş olup %0.7’dir. Global ekonomik krizin ülkemize yansıması olarak değerlendirilebilecek bu büyüme düşüşü, 2009 yılında da devam etmiştir. Bu sebeple, 2009 yılı hedef büyüme oranı olan %4’ün tutturulmasının zorluğu anlaşılınca yeni hedef %-3.6 olarak tespit edilmiştir. 2009 yılı gerçekleşen büyüme oranı %-4.7’dir (Bkz. Tablo 1). Yani Türkiye ekonomisi, hedef daralma oranından 1.1 puan daha fazla küçülmüştür.

 

            TÜİK’ten yapılan açıklamaya göre, 2008 yılında, üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH 950,534 milyon TL’dir. 2009 sonu itibariyle bu meblağ 953,974 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.

 

            Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla Dolar cinsinden GSYH; 2003 yılında 304,901 milyon, 2005 yılında 481,497 milyon, 2007 yılında 658,786 milyon, 2008’de ise 742,094 milyon olarak gerçekleşmiştir. 2009 yılı rakamı ise 617,611 milyon Dolar’dır. (Bkz. Tablo 1)

 

            2009’da bazı iktisadî faaliyet kollarında 1998 bazlı fiyatlarla GSYH gelişme hızları şöyledir: Tarım-avcılık-ormancılık %3.3; Madencilik ve Taş Ocakçılığı %-6.7; İmalât sanayii %-7.2; İnşaat %-16.3; Toptan ve perakende ticaret %-10.4; Oteller ve lokantalar %3.9; Ulaştırma-depolama-haberleşme %-7.1; Malî aracı kuruluşlar %8.5; Gayrimenkul-kiralama-iş faaliyetleri %4.5; Eğitim %2.0; Sağlık işleri ve sosyal hizmetler %3.2.

 

            Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne göre 2009 sonu itibariyle Türkiye nüfusu 72,561,312 kişidir. Nüfusun %50.3’ünü (36,462,470 kişi) erkekler, %49.7’sini (36,098,842 kişi) ise kadınlar oluşturmaktadır.

 

            Kişi başına GSYH (KBGSYH) gelişmeleri şöyledir: Cari fiyatlarla KBGSYH; 2005’te 7,021 $, 2007’de 9,234 $ iken, 2009’da 8,590 $ olarak gerçekleşmiştir.

 

 

1-B) SANAYİ:

İmalât sanayiindeki üretim değişim oranları, alt sektörler itibariyle Tablo 2’de yer almaktadır.

 

TABLO 2: ÜRETİM ARTIŞI

İKTİSADÎ FAALİYET KOLLARI

ÜRETİM DEĞİŞİMİ (2005=100)

2008

2009

TOPLAM SANAYİ

93.8

117.1

Madencilik ve Taş Ocakçılığı Sektörü

107.8

124.7

İmalât Sanayii Sektörü

90.3

115.2

Elektrik, Gaz ve Su Sektörü

117.6

130.4

Kaynak: TÜİK

 

            2005=100 temel yıllı sanayi endeksine göre, 2008 yılı ile kıyaslandığında, 2009 yılında sanayi üretiminde artış meydana geldiği görülmektedir. 2009 yılında alt sektörler arasında en yüksek üretim artışı 2008’de olduğu gibi yine imalât sanayii sektöründe gerçekleşmiştir (Bkz. Tablo 2). Fakat kapasite kullanım oranları dikkate alındığında bu artışın yeterli olmadığı görülmektedir.

 

 

TABLO 3: KAPASİTE KULLANIM ORANLARI (%)

 

2007

2008

2009

Ocak

78.3

80.3

63.8

Şubat

80.1

79.3

63.8

Mart

82.0

81.2

64.7

Nisan

81.7

81.7

66.8

Mayıs

83.3

82.4

70.4

Haziran

83.5

82.3

72.7

Temmuz

81.9

80.0

72.3

Ağustos

80.3

76.2

69.7

Eylül

83.2

79.8

70.1

Ekim

83.1

76.7

71.8

Kasım

82.6

72.9

70.7

Aralık

81.1

64.7

69.7

Kaynak: TÜİK

 

            2009 yılındaki kapasite kullanım oranları (KKO), 2008 ile kıyaslandığında, Aralık ayı haricinde, belirgin bir şekilde düşük seviyelerde gerçekleşmiştir. 2009 yılında ortalama KKO %69 seviyesindedir. 2008’de bu oran %78 civarında idi. Türkiye’de bir yılda sanayideki üretim düşüşü bariz bir biçimde bu oranlardan da görülebilmektedir. (Bkz. Tablo 3)

 

 

TABLO 4: TAM KAPASİTE İLE ÇALIŞAMAMA SEBEPLERİ (%)

 

2008

2009

İç Pazarda Talep Yetersizliği

45.7

53.9

Dış Pazarda Talep Yetersizliği

27.1

31.2

Malî İmkânsızlık

4.0

3.3

Yerli Mallarda Ham Madde Yetersizliği

3.2

3.7

İthal Mallarda Ham Madde Yetersizliği

1.7

1.6

İşçilerle İlgili Meseleler

1.5

0.9

Kaynak: TÜİK

 

               2009 yılında; tam kapasite ile çalışamamaya ilişkin ilk sırada belirtilen sebep “iç pazarda talep yetersizliği”dir. Ardından “dış pazarda talep yetersizliği” belirtilmiştir. (Bkz. Tablo 4)

 

 

TABLO 5: YENİ KURULAN ŞİRKET, KOOPERATİF VE İŞ YERİ

 

2008

2009

Değişim (%)

Yeni açılan şirket ve kooperatif

49,003

44,472

-9.2

Kapanan şirket ve kooperatif

9,578

10,395

8.5

Yeni açılan ticaret unvanlı iş yeri

46,401

44,050

-5.1

Kapanan ticaret unvanlı iş yeri

37,343

32,419

-13.2

Kaynak: TÜİK

 

            2008 yılı ile kıyaslandığında, 2009 yılında şirket ve kooperatif açılışlarında azalış meydana gelmiş olup, oran %-9.2’dir. Kapanan şirket ve kooperatif sayısında ise buna yakın oranda artış meydana gelmiştir. Ticaret unvanlı iş yeri açılışlarına bakıldığında yine düşüş olduğu görülmekte olup, oran %-5.1’dir. Kapanan ticaret unvanlı iş yeri sayısında da düşüş meydana gelmiş olup oran %-13.2’dir. (Bkz. Tablo 5). Belirtmek gerekir ki bunların belli bir kısmı, faaliyette bulunmadıklarından dolayı Ticaret Sicil Müdürlükleri tarafından yapılan re’sen kapatılmalar olmakla beraber, önemli kısmı fiili kapanışlardır.

 

 

1-C) İSTİHDAM:

            TÜİK Hane Halkı İş Gücü Anketi sonuçlarına göre, 2009 yılında kurumsal olmayan nüfusa ilişkin istihdam durumu Tablo 6’da yer almaktadır.

 

TABLO 6: KURUMSAL OLMAYAN NÜFUSUN İŞ GÜCÜ DURUMU (000 kişi)

 

2008

2009

KURUMSAL OLMAYAN SİVİL NÜFUS

69,724

70,542

   15 ve Üstü Yaştaki Nüfus

50,772

51,686

 

 

 

İŞ GÜCÜ DURUMU

23,805

24,748

   İstihdam Edilen

21,194

21,277

   İşsiz

2,611

3,471

 

 

 

İŞ GÜCÜNE KATILMA ORANI (%)

46.9

47.9

 

 

 

İSTİHDAM ORANI (%)

41.7

41.2

İŞSİZLİK ORANI (%)

11.0

14.0

   Tarım Dışı İşsizlik Oranı (%)

13.6

17.4

   Genç Nüfusta (15-24 yaş) İşsizlik Oranı (%)

20.5

25.3

 

 

 

İŞ GÜCÜNE DAHİL OLMAYANLAR

26,967

26,938

Kaynak: TÜİK

 

            2008 yılında istihdam edilen kişi sayısı 21,194,000 iken, 2009’da bu sayı 21.277.000 kişi olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılına göre 2009 yılında istihdam edilen kişi sayısındaki artış 83,000’dir. 2008 yılında işsiz sayısı ise 2,611,000’dir. 2009 yılında işsiz sayısında belirgin bir artış meydana gelmiş olup bu sayı 860,000’dir. 2009 yılında istihdam oranı %41.2, işsizlik oranı ise %14.0’tür. Tarım dışı işsizlik oranı %17.4; 15-24 yaş grubundaki işsizlik oranı %25.3’tür (Bkz. Tablo 6). 2009 yılında ve orta vadede, yani krizden çıkılana kadarki süreçte ekonomideki en önemli gündem maddesinin istihdam olduğu aşikârdır.

 

 

2) FİNANSAL KESİM

2-A) FİYATLAR:

Fiyatlarda meydana gelen değişmeler, Tablo 7’de ve 8’de yer almaktadır.

 

TABLO 7: FİYATLARDAKİ GELİŞMELER (Bir önceki aya göre değişim) (%)

 

ÜFE

 

TÜFE

 

2007

2008

2009

 

2007

2008

2009

Ocak

-0.05

0.42

0.23

 

1.00

0.80

0.29

Şubat

0.95

2.56

1.17

 

0.43

1.29

-0.34

Mart

0.97

3.17

0.29

 

0.92

0.96

1.10

Nisan

0.80

4.50

0.65

 

1.21

1.68

0.02

Mayıs

0.39

2.12

-0.05

 

0.50

1.49

0.64

Haziran

-0.11

0.32

0.94

 

-0.24

-0.36

0.11

Temmuz

0.06

1.25

-0.71

 

-0.73

0.58

0.25

Ağustos

0.85

-2.34

0.42

 

0.02

-0.24

-0.30

Eylül

1.02

-0.90

0.62

 

1.03

0.45

0.39

Ekim

-0.13

0.57

0.28

 

1.81

2.60

2.41

Kasım

0.89

-0.03

1.29

 

1.95

0.83

1.27

Aralık

0.15

-3.54

0.66

 

0.22

-0.41

0.53

Kaynak: TÜİK

 

            “Bir önceki aya göre değişim” açısından, ÜFE’de 2009 yılında değişiklikler meydana gelmiştir. Fakat gerçekleşen oranlar önceki yıla nazaran genel itibariyle düşük seviyelerdedir. TÜFE’de de benzer durumlar söz konusudur. (Bkz. Tablo 7)

 

 

TABLO 8: FİYATLARDAKİ GELİŞMELER (Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim) (%)

 

ÜFE

 

TÜFE

 

2007

2008

2009

 

2007

2008

2009

Ocak

9.37

6.44

7.90

 

9.93

8.17

9.50

Şubat

10.13

8.15

6.43

 

10.16

9.10

7.73

Mart

10.92

10.50

3.46

 

10.86

9.15

7.89

Nisan

9.68

14.56

-0.35

 

10.72

9.66

6.13

Mayıs

7.14

16.53

-2.46

 

9.23

10.74

5.24

Haziran

2.89

17.03

-1.86

 

8.60

10.61

5.73

Temmuz

2.08

18.41

-3.75

 

6.90

12.06

5.39

Ağustos

3.72

14.67

-1.04

 

7.39

11.77

5.33

Eylül

5.02

12.49

0.47

 

7.12

11.13

5.27

Ekim

4.41

13.29

0.19

 

7.70

11.99

5.08

Kasım

5.65

12.25

1.51

 

8.40

10.76

5.53

Aralık

5.94

8.11

5.93

 

8.39

10.06

6.53

Kaynak: TÜİK

 

            “Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim” açısından 2009 yılında ÜFE’de Eylül ayına kadar azalan oranlar, bu ay itibariyle artışlar meydana gelmiştir. Yıl içinde negatif oranlar bile görülmüştür. Benzer eğilim TÜFE’de de mevcuttur. TÜFE’de her ne kadar negatif oranlar meydana gelmemişse de genel itibariyle Ekim ayına kadar düşüşler, bu ay sonrasında artışlar meydana gelmiştir. (Bkz. Tablo 8)

 

            2008’in Mart’ı itibariyle çift haneye yükselen ÜFE, Aralık’ı itibariyle tek haneye tekrar inmiş olup, bu eğilim 2009’da da sürmüştür. TÜFE’de ise 2008 Mayıs’ında çift haneye çıkan oran, 2009 başında tek haneye inmiş ve bu eğilimini sürdürmüştür. (Bkz. Tablo 8)

 

            2003, 2004 ve 2005 yıllarında hedef enflasyon oranları realize edilebilmekle beraber, 2006, 2007 ve 2008 yıllarında bunu sağlamak mümkün olmamıştır. 2009 yılı hedef oranı %7.5 olup, ÜFE’de Şubat’ta TÜFE’de ise Nisan’da realize edilebilmiştir. Ancak, bu erişim bir başarıdan ziyade iç piyasadaki daralmanın sonucu olarak değerlendirilebilir.

 

 

2-B) PARASAL GÖSTERGELER:

2008 yılı sonu ve 2010 yılı başı itibariyle parasal göstergeler ve bunlar arasındaki değişim oranları, Tablo 9’da verilmiştir.

 

TABLO 9: PARASAL GÖSTERGELER (Milyon TL)

 

26 Aralık 2008

08 Ocak 2010

Değişim (%)

Dolaşımdaki Para

30,568

34,556

13.0

Vadesiz Mevduat

27,106

32,726

20.7

M1

57,675

67,281

16.7

Vadeli Mevduat

224,186

248,309

10.8

M2

281,861

315,590

12.0

Döviz Tevdiatı

127,823

138,177

8.1

Döviz Tevdiatı (Milyar Dolar)

84,8

94,0

10.9

M2Y

409,683

453,768

10.8

Dolarizasyon (DTH/M2Y)

%31.2

%30.5

-2.4

Mevduat Bankaları Kredileri

267,667

290,030

8.4

Açık Piyasa İşlemleri

-2.836

-12,104

326.8

Kamu Menkul Kıymetleri

169,559

230.659

36.0

Kaynak: TCMB

 

            2008 sonu itibariyle 30.6 milyar TL olan dolaşımdaki para meblağı, 2010 yılı başı itibariyle 34.5 milyar TL’ye yükselmiş olup artış oranı %13’tür. Vadesiz mevduatta da %21 civarında artış meydana gelmiştir. Vadeli mevduattaki artış ise daha düşük seviyede olup %11 civarındadır. Döviz tevdiatındaki artış oranı %8’dir. Dolar bazında döviz tevdiatındaki artış ise %11’dir. (Bkz. Tablo 9)

 

            2008 sonu itibariyle mevduat bankalarınca verilen toplam kredi meblağı 268 milyar TL civarında idi. Bu meblağ, 2010 yılı başı itibariyle 290 milyar TL civarına yükselmiştir. Söz konusu kredilerde %8.4’lük artış meydana gelmiştir. (Bkz. Tablo 9)

 

 

2-C) FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARI:

2009 yılında, seçilmiş finansal yatırım araçlarının nominal ve reel getirileri Tablo 10’da yer almaktadır.

 

TABLO 10: SEÇİLMİŞ FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARININ REEL GETİRİLERİ

 

REEL GETİRİ (2003=100)

ÜFE (%)

TÜFE (%)

YILLIK

ORTALAMA

ALTIN (KÜLÇE)

BORSA İNDEKSİ (İMKB 100)

EURO

DOLAR

MEVDUAT FAİZİ (BRÜT)

26.03

84.56

-1.26

-7.86

9.42

25.32

83.52

-1.81

-8.83

8.81

 

 

 

 

Kaynak: TÜİK

 

            TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre, 2009 yılında; 2003=100 temel yıllı ÜFE ile indirgendiğinde yıllık ortalamalar itibariyle en yüksek getiri borsada elde edilmişken, en fazla zarar Dolar’da gerçekleşmiştir. TÜFE ile indirgendiğinde durum yine aynı merkezdedir. (Bkz. Tablo 10)

 

 

2-D) FİNANSAL KURULUŞLAR:

2009 yılı sonu itibariyle Türkiye’de faaliyette bulunan finansal kuruluşlar Tablo 11’de yer almaktadır.

 

TABLO 11: TÜRKİYE’DEKİ FİNANSAL KURULUŞLAR (Adet)

KURULUŞ

2008

2009

Kamu Kalkınma ve Yatırım Bankaları

4

4

Kamu Mevduat Bankaları

3

3

TMSF Bünyesindeki Banka (Birleşik Fon bankası A.Ş.)

1

1

Özel Yatırım Bankaları

5

5

Özel Mevduat Bankaları

11

11

Türkiye’de Kurulu Yabancı Yatırım Bankaları

4

4

Türkiye’de Kurulu Yabancı Mevduat Bankaları

11

11

Mevduat Toplama Yetkisine Sahip Yabancı Banka Şubeleri

6

6

 

 

 

Katılım Bankaları (Özel Finans Kurumları)

4

4

 

 

 

Türkiye’de Temsilciliği Bulunan Yabancı Banka Sayısı

47

41

 

 

 

Leasing Kuruluşları

48

47

Factoring Kuruluşları

80

78

Tüketici Finansman Kuruluşları

10

10

Varlık Yönetim Şirketleri

6

6

Finansal Holding Kuruluşları

-

3

Kaynak: BDDK

 

            2009 yılı sonu itibariyle toplam banka sayısı 45, Katılım bankaları 4, Leasing kuruluşları 47, Factoring kuruluşları ise 78’dir. Tüketici finansman kuruluşlarının sayısı 10, Varlık yönetim şirketleri ise 6 adettir. (Bkz. Tablo 11)

 

 

 

3) KAMU MALİYESİ KESİMİ

 

3-A) BÜTÇE GELİŞMELERİ:

2009 yılı sonu bütçe gelişmeleri Tablo 12’de yer almaktadır.

 

TABLO 12: BÜTÇE İLE İLGİLİ GELİŞMELER (000 TL) (%)

 

2008

2009

ARTIŞ

(09/08) (%)

GELİRLER

209,598,472

215,060,457

2.6

   Genel Bütçe Gelirleri

203,026,914

208,656,435

2.8

       Vergi Gelirleri

168,108,960

172,416,575

2.6

       Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri

7,422,167

9,944,204

34.0

       Alınan Bağışlar ve Yardımlar

849,596

879,394

3.5

       Faizler, Paylar ve Cezalar

17,125,849

23,070,049

34.7

       Sermaye Gelirleri

9,113,751

2,044,276

-345.8

       Alacaklardan Tahsilat

406,591

301,937

-34.7

   Özel Bütçeli İdare Gelirleri

4,824,938

4,602,510

-4.6

   Düzenleme ve Denetleme Kurum Gelirleri

1,746,620

1,801,512

3.1

 

 

 

 

HARCAMALAR

227,030,562

267,275,085

17.7

   Faiz Hariç Harcamalar

176,369,257

214,074,190

21.4

       Personel Giderleri

48,856,322

55,930,251

14.5

       Sos. Güv. Kur. Devlet Primleri

6,407,540

7,205,843

12.5

       Mal ve Hizmet Alımları

24,411,518

29,594,296

21.2

       Cari Transferler

70,360,437

91,761,016

30.4

       Sermaye Giderleri

18,515,893

19,847,283

7.2

       Sermaye Transferleri

3,173,794

4,313,690

35.9

       Borç Verme

4,643,753

5,421,811

16.8

   Faiz Harcamaları

50,661,305

53,200,895

5.0

 

 

 

 

BÜTÇE DENGESİ

-17,432,090

-52,214,628

199.5

 

 

 

 

Faiz Dışı Denge

33,229,215

986,267

-2369.2

Kaynak: MB

 

            2009 yılında elde edilen gelir meblağı 215,060 milyon TL’dir. 2008’e göre artış meydana gelmiş olup, oran %2.6’dır. Aynı dönemdeki harcama meblağı 267,275 milyon TL olup, 2008’e göre artış oranı %17.7’dir. (Bkz. Tablo 12)

 

            2009 yılında faiz harcamaları meblağı 53,201 milyon TL olup, 2008 yılına göre %5 oranında artış kaydetmiştir. Faiz dışı dengede önceki döneme göre belirgin bir azalış söz konusudur. Nitekim, 2008 yılında 33,229 milyon TL olan faiz dışı fazla, 2009 yılında 986 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. (Bkz. Tablo 12)

 

            Bütçe dengesinde, sonraki dönemleri de olumsuz etkileyecek bir durum söz konusudur. Nitekim 2008’de 17.4 milyar TL civarında olan bütçe açığı, 2009 yılında 52.2 milyar TL’ye yükselmiştir. Açıkta meydana gelen artış çok yüksek olup, oran %199 civarındadır. (Bkz. Tablo 12)

 

 

3-B) BORÇ VERİLERİ:

İç ve dış borçlara ilişkin bilgiler Tablo 13-16’da yer almaktadır.

 

TABLO 13: İÇ BORÇ DURUMU (Milyon TL)

 

2007

2008

2009

MEBLAĞ

255,310

274,827

330,005

VADE (ay)

25.7

23.9

24.4

Kaynak: HM

 

            2009 yılında toplam iç borç stoku 330 milyon TL’dir. 2008 yılına göre meydana gelen artış 55 milyon TL’dir. Stokun ortalama vadeye kalan gününde ise hafif bir artış meydana gelmiştir. 2008 sonunda 23.9 ay olan ortalama vade, 2009 yılında 24.4 aya yükselmiştir. (Bkz. Tablo 13)

 

 

TABLO 14: DIŞ BORÇ DURUMU (Milyon $)

 

2007

2008

2009

TOPLAM

248,958

277,669

271,140

 *Kısa Vadeli

43,192

50,447

52,030

 *Uzun Vadeli

205,766

227,222

219,110

Kaynak: HM

 

            2008 yılı sonunda 277,669 milyon Dolar olan dış borç stoku, 2009 yılında 271,140 milyon Dolar’a gerilemiştir. Vadeler açısından dış borçlar temel karakteristiğini sürdürmekte olup, ağırlıklı olarak uzun vadelidir. 2009 yılı sonu itibariyle uzun vadeli borçların toplam borç içindeki payı %81 civarındadır. (Bkz. Tablo 14)

 

 

TABLO 15: DIŞ BORÇ KOMPOZİSYONU (%)

DÖVİZ CİNSİ

2007

2008

2009

Dolar

54.9

55.3

52.4

Euro

34.7

34.6

35.3

SDR

2.9

3.1

3.5

Yen

1.1

1.4

1.4

Diğer

6.4

6.0

7.4

Kaynak: HM

 

            2009 yılı sonu itibariyle dış borcun %52.4’ü ABD Doları cinsindendir. Müteakiben; Euro, SDR, Yen ve diğer para birimleri cinsinden borçlar gelmektedir. (Bkz. Tablo 15)

 

 

TABLO 16: MERKEZÎ İDARE BORÇ STOKU (Alacaklıya Göre) (Milyar $)

 

2007

2008

2009

TOPLAM BORÇ STOKU

286.3

251.5

293.2

I) İÇ BORÇ STOKU

219.2

181.7

219.2

   a) Piyasa

161.8

138.3

178.7

   b) Kamu Kesimi

57.4

43.5

40.5

 

 

 

 

II) DIŞ BORÇ STOKU

67.1

69.8

74.1

   a) Kredi

28.4

30.8

33.2

       a.1) Uluslararası Kuruluşlar

              (IMF Kredisi)

17.3

(7.1)

18.9

(8.6)

21.4

(7.9)

       a.2) Hükûmet Kuruluşları

4.9

5.5

5.7

       a.3) Ticarî Bankalar

6.2

6.4

6.1

   b) Tahvil

38.7

38.9

40.9

Kaynak: HM

 

            Hazine Müsteşarlığı verilerine göre, alacaklılarına göre merkezî idare toplam borç stoku; 2007 sonu itibariyle 286.3 milyar Dolar iken, 2008 sonunda 251.5 milyar Dolar’a gerilemiştir. Söz konusu meblağ, 2009 yılı sonunda 293.2 milyar Dolar’a yükselmiştir. IMF kredisinde de dalgalanmalar söz konusudur. Nitekim 2007 sonunda 7.1 milyar Dolar olan IMF borcu, 2008 sonu itibariyle 8.6 milyar Dolar’a yükselmişken, 2009 sonunda 7.9 milyar Dolar’a gerilemiştir (Bkz. Tablo 16). Söz konusu borç meblağının sürdürülebilir olduğunu ve Türkiye ekonomisinin iyileştiğini göz önünde bulundurarak Hükûmet, halihazırda IMF ile bir Stand-by anlaşmasını gerektirecek bir durumun mevcut olmadığını beyan etmiştir.

 

 

 

4) DIŞ İŞLEMLER KESİMİ

 

4-A) ÖDEMELER DENGESİ:

Ödemeler dengesi bilgilerine Tablo 17’de yer verilmektedir.

 

TABLO 17: ÖDEMELER DENGESİ (Milyon $)

 

2007

2008

2009

I. CARİ İŞLEMLER HESABI

-37,684

-41,623

-13,853

   I.a) Dış Ticaret Hesabı

-46,661

-53,174

-24,845

   I.b) Hizmetler Hesabı

13,883

17,457

16,371

   I.c) Gelir Hesabı

-7,142

-7,967

-7,667

   I.d) Cari Transferler Hesabı

2,236

2,018

2,288

 

 

 

 

II. SERMAYE VE FİNANS HESAPLARI

36,560

37,052

5,324

   II.a) Sermaye Hesabı

-

-

-

   II.b) Finans Hesabı

36,560

37,052

5,324

 

 

 

 

III. NET HATA VE NOKSAN

1,124

4,571

8,529

Kaynak: TCMB

 

            Merkez Bankası ödemeler dengesi istatistiklerine göre cari işlemler hesabı; 2007 sonunda 37.7 milyar Dolar açık vermişken, 2008 yılı açık meblağı 41.6 milyar Dolar olup, artış oranı %10 civarındadır. 2009 yılı sonundaki cari açık meblağı ise önceki yıla göre düşüş sergilemiş ve 13.8 milyar Dolar olarak gerçekleşmiştir. (Bkz. Tablo 17)

 

 

4-B) MAL TİCARETİ:

Ana ve alt kalemler itibariyle mal ticareti verileri, Tablo 18’de ve 19’da yer almaktadır.

 

TABLO 18: DIŞ TİCARET BİLEŞİMİ (000 $)

 

2008

2009

Değişim (%)

İHRACAT

132,027

102,165

-22.6

İTHALÂT

201,964

140,775

-30.3

DIŞ TİCARET DENGESİ

-69,936

-38,611

-44.8

İHRACAT / İTHALÂT (%)

65.4

72.6

 

Kaynak: DTM

 

            2009 yılı ihracatı 102 milyar Dolar, ithalâtı ise 141 milyar Dolar’dır. 2008 yılına göre önemli ölçüde azalışlar meydana gelmiş olup, sırasıyla %-22.6 ve %-30.3’tür. 2009 yılında dış ticaret açığında 2008’e göre azalma meydana gelmiştir. 2009 yılında ihracatın ithalâtı karşılama oranı %72.6’dır. Bu oran, 2008 yılına göre 7.2 puan yükselmiştir. Bu puan yükselişi, ihracatımızın arttığı anlamına gelmemektedir. Zira ithalâtta da önemli ölçüde azalma meydana gelmiş olması böyle bir sonucu doğurmaktadır. (Bkz. Tablo 18)

 

 

TABLO 19: GENİŞ EKONOMİK GRUPLARIN SINIFLAMASINA (GEGS) GÖRE DIŞ TİCARET BİLEŞİMİ (Milyon $)

 

2008

 

2009

 

DEĞER

(%)

 

DEĞER

(%)

İHRACAT

 

 

 

 

 

  Sermaye (Yatırım) Malları

16,725

12.7

 

11,118

10.9

  Ara (Ham madde) Mallar

67,734

51.4

 

49,711

48.7

  Tüketim Malları

47,077

35.6

 

40,740

39.9

  Diğer

491

0.3

 

559

0.5

 

 

 

 

 

 

İTHALÂT

 

 

 

 

 

  Sermaye (Yatırım) Malları

28,021

13.9

 

21,442

15.2

  Ara (Ham madde) Mallar

151,747

75.1

 

99,402

70.6

  Tüketim Malları

21,489

10.6

 

19,261

13.7

  Diğer

707

0.3

 

671

0.5

Kaynak: DTM

 

            2009 yılında, mal sınıflamasına göre dış ticaret bileşimi açısından ihracat alt kalemleri, sırasıyla şöyledir: Ham madde, tüketim, yatırım ve diğer mallar. Burada dikkati çeken husus şudur: Geleneksel olarak ihracat kalemleri arasında ilk sırayı tüketim malları alırken, 2006 yılı itibariyle bu yapıda bir değişiklik meydana gelmiş olup, ilk sırayı ham maddeler almıştır. Aynı dönemde, ithalât alt kalemleri ise karakteristik yapısını sürdürmüş olup, sırasıyla şöyledir: Ham madde, yatırım, tüketim ve diğer mallar. (Bkz. Tablo 19)

 

            2009 yılında, ülke gruplarına göre incelendiğinde, ihracatın %46’sının AB ülkelerine; kalan kısmının diğer ülkelere yapıldığı ortaya çıkmaktadır. Bu oran 2008 yılında %48 idi. 2009’da ithalâtın %40’ı AB ülkelerinden; kalan kısmı diğer ülkelerden gerçekleştirilmiştir. Bu oran 2008’de %37 idi. Kriz döneminde AB’ye ihracatımız azalırken, bu ülkelerden ithalâtımız artış sergilemiştir.

 

 

4-C) HİZMET TİCARETİ:

Alt faaliyet dalları itibariyle hizmet ticareti verileri Tablo 20’de yer almaktadır.

 

TABLO 20: HİZMET TİCARETİ GELİŞMELERİ (Milyon $)

 

2007

2008

2009

HİZMETLER DENGESİ

13,883

17,457

16,371

   a) Ulaştırma

-335

265

1,130

   b) Turizm

15,227

18,404

17,103

   c) İnşaat

759

974

1,090

   d) Sigorta

-897

-673

-547

   e) Finans

-228

-137

-362

   f) Diğer Ticarî

-832

-1,304

-1,484

   g) Resmî

-214

-795

-846

   h) Diğer

403

723

287

Kaynak: TCMB

 

            TCMB verilerine göre, 2009 yılında Türkiye’nin net gelir sağlayan başlıca hizmet alt sektörleri sırasıyla; turizm, ulaştırma ve inşaattır. Söz konusu dönem itibariyle Türkiye’nin hizmet ticareti net geliri 16.4 milyar Dolar civarındadır. (Bkz. Tablo 20)

 

            TÜİK istatistiklerine göre, 2009 yılında Türkiye’yi ziyaret eden kişi sayısı 32,006,149’dur. Yurt dışını ziyaret eden Türkiyeli turist sayısı ise 5,561,355’tir. Giriş yapan yabancı ziyaretçilerin ülkeleri itibariyle sıralaması şöyledir: Avrupa, BDT, Asya, Afrika, Amerika, Okyanusya, Diğer.

 

 

 

BAZI DEĞERLENDİRMELER VE TEKLİFLER:

 

Sanayileşme-Teşvik Stratejisi ve Komşularla Ticaret:

            Türkiye son yıllarda, uzunca bir süredir hemen tüm komşularıyla izlenegelen “düşmanlık” stratejisini “dostluk” yönünde değiştirme çabaları sergilemektedir. Bu çabalar meyvelerini vermeye başlamıştır. Nitekim Türkiye ve komşuları arasındaki ticaret hacminde meydana gelen olumlu gelişmeler bu durumu teyit etmektedir.

 

            Komşu ülkelerle ticarî ilişkilerin artırılması yönünde atılacak adımların biri sınırlara yakın bölgelerde ihracata yönelik üretim tesislerinin kurulmasıdır. Bulgaristan ve Yunanistan sınırlarına yakın kısımlarda bu tür çok sayıda tesis bulunmaktadır. Çorlu, Çerkezköy bunların başlıcalarıdır. Fakat Kuzey Doğu, Doğu ve Güney Doğu Anadolu bölgelerinde bu yönde ciddi eksikliklerin var olduğu bilinen bir gerçektir.

 

            Kuzey Doğu, Doğu ve Güney Doğu Anadolu bölgelerinde kurulacak üretim birimleri, komşu ülkelerimiz Gürcistan, Ermenistan, İran, Irak ve Suriye ile ihracatımızı artırmada büyük önem arz etmektedir. Bunun için yatırımcılara “gidin üretim tesisleri kurun” demek yeterli olmayacaktır. Bunlara özel teşvik politikaları uygulamak da sanayileşme stratejisinin önemli bir ayağı olacaktır. Halihazırda uygulanan bazı teşvik politikaları olmakla beraber, özelde söz konusu bölgelere has teşviklerin bu yönde hareketi daha da hızlandıracağı açıktır.

 

 

Organik Tarım ve Dış Ticaret:

            Ziraî üretim, ülkeler için önemini giderek artıran temel ekonomik sektörlerdendir. Yakın gelecekte meydana gelmesi muhtemel su-gıda savaşları dikkate alındığında meselenin önemi daha belirgin bir şekilde ortaya çıkmaktadır.

 

            Türkiye, su kaynaklarına sahiplik açısından alt ülkeler grubunda yer almaktadır. Dolayısıyla her alanda olduğu gibi, ziraî üretimde de suyumuzu uygun bir şekilde kullanma mecburiyetimiz vardır. Bu kapsamda, uygun sulama tekniklerinin kullanılması gerekmektedir. Söz konusu etkin sulama tekniklerinin kullanılabileceği alanlardan biri de organik tarımsal faaliyetlerdir.

 

            Organik tarım, ülkemizin gündemine yeni girmiş bir üretim metodudur. Bu ziraî faaliyetin ülkemize hem sağlık hem de ticaret açısından önemli katkıları olmaktadır. Bu kapsamda yapılan üretimin yoğunlaşmasına paralel olarak, ihracatımızdaki payı da yükseldiği takdirde, ekonomik olarak sağlayacağı katkı da artmaktadır.

 

            Son dönemlerde sınır boylarında yer alan mayınlı arazilerin kullanıma açılarak organik tarım çalışmaları yapılması gündeme gelmiştir. Bu yöndeki irade hayata geçirildiği takdirde, hem su kaynaklarımızın uygun biçimde kullanılması, hem sağlıklı gıda üretimi, hem de ticarî gelir elde edilmesi hedeflerine ulaşmak mümkün hale gelecektir.

 

 

Savunma Stratejisi ve Harcamaları:

            Ülkeler, iktisadî kaynaklarını etkin biçimde kullanabildiği ölçüde refah seviyelerini artırabilmektedirler. İktisadî kaynakların temel seviyede kullanıldığı alanlar; beslenme, giyinme, barınma ve korunma olarak sıralanabilir. Bunlar birkaç kalem daha artırılabilir. Görüldüğü üzere korunma, yani savunma da en temel ihtiyaç kalemleri arasında yer almaktadır. Fakat diğer tüm alanlarda olduğu gibi, savunma alanında da kaynakların etkin kullanımı esastır.

 

            Ülkemizde savunma masrafına ilişkin net istatistikler olmamakla beraber, yapılan harcamaların bütçede önemli bir pay oluşturduğu bilinmektedir. Fakat burada etkinlik olup olmadığı “sivil denetim” sorunu dolayısıyla tam olarak tespit edilememektedir.

 

            Günümüz dünyasında etkin savunmada asıl olan, geleneksel silahlara ve teçhizata ve de sayıca çok askere sahip olmak değil, fakat teknolojik olarak etkili silahlara ve teçhizata ve yeterli sayıda askere sahip olmaktır.

 

            Türkiye’nin silah-teçhizat ve asker mevcudu itibariyle savunma alanında yeterli olup olmadığına dair akademik çalışmalar mevcut değildir. Belki bunun en önemli sebeplerinden biri bunları sivil olarak denetleyecek kurumların ve kuruluşların olmayışındandır. Bu kapsamda, savunma stratejimizi ve harcamalarımızı askerî kurum ve kuruluşlarla beraber sivillerin de incelemesine ve bunlara ilişkin karar vermesine imkân sağlayacak düzenlemelere ihtiyaç vardır.

 

            Neticede, savunma harcamalarında varsa bir etkinlik sorunu, bunu dışarıdan sivillerin de sağlayacağı katkılarla düzeltmek daha kolay olabilecektir. Böylece bu alandaki, varsa, kaynak fazlası diğer iktisadî alanlara transfer edilerek bunların daha etkin kullanımı mümkün olacaktır.

 

 

Mahallî Kalkınma Ajansları; Muhtemel Sorunlar-Teklifler:

            Kalkınmayı etkin bir şekilde gerçekleştirmek maksadıyla Türkiye’nin çeşitli bölgelerine Kalkınma Ajansları kurulmuştur. 2010 başı itibariyle 20 civarında olan bu ajansların sayısı ihtiyaca göre artırılmaktadır.

 

            İktisadî kalkınmanın sadece merkezî yönetimle gerçekleştirilmesinde bazı etkinlik sorunları baş göstermektedir. Bu sebeple kurulan bu ajansların; mahallî idarelerin ve konuyla ilgili üniversite, ziraat-sanayi-ticaret odaları gibi çeşitli tarafların iş birliği ile kalkınmanın yerinden gerçekleştirilmesinde büyük payı olmaktadır.

 

            Belirtmek gerekir ki henüz uygulamaya geçen ve geçmekte olan bu kurumların ileride karşılaşmaları muhtemel sorunlara yönelik tedbirlerin şimdiden alınması gerekmektedir. Bu sorunların bir kısmı ve bunlara yönelik tedbirler şöyle sıralanabilir:

·         Ajansların siyasî ve idarî müdahalelere açık olması: Bu durum, ajansların personelini ve faaliyetlerini olumsuz etkileyebilecektir. Dolayısıyla bu kurumların hukukî alt yapılarının müdahalelerden olumsuz etkilenmeyecek şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.

·         Ajanslar arası iş birliğinin karşılıklı çatışmalara dönme riski: Yakın bölgelerde yetki çatışmaları yaşanabilecektir. Bazı projelerde her iki veya daha fazla bölgenin ilgi alanına giren faaliyetler olabilecektir. Bu gibi durumlarda yetki tartışmasına ve benzeri çatışmalara girme yerine ajanslar arası iş birliğine yönelik hukukî, idarî düzenlemeler yapılmalıdır. Ajansların birbirini rakip yerine tamamlayıcı unsur olarak görmeleri sağlanmalıdır.

·         Ajanslarda istihdam edilen personelin sadece o mahalden tercih edilmesi yerine memleketin muhtelif yerlerinden de tercih edilmesi: Farklı bölgelerden yapılacak personel istihdamı, o bölgenin sorunlarına farklı bakış açıları ve çözümler sağlayabilecektir. Bu durum, Türkiye’de toplumsal barışa ve toplu kalkınma bilincine büyük katkılar sağlayacaktır.

 

 

Üniversite ve Mahallî Kalkınma:

            Dünya Bankası’nca yayımlanan bir raporda, gelişmekte olan ülke (GOÜ) üniversitelerinin, yüksek meblağlı bütçe tahsisleriyle dünya çapında üniversite olma hedefi yerine kaynaklarını, bilgilerini ve birikimlerini bulundukları mahallerin kalkınmasına sarf etmelerinin daha doğru olduğu belirtilmektedir.

 

            Doğrusu, her ülkedeki üniversitelerin dünya çapında birer okul haline gelmesi zaten beklenemez. Çünkü gerçekten de çok yüksek meblağlı bütçeleri gerektirir böylesi bir hedefe ulaşmak. Özellikle GOÜ üniversiteleri için bu tür bir hedefin kolay ulaşılabilir olmadığı barizdir. Dolayısıyla, raporda da belirtildiği üzere, söz konusu üniversitelerin imkânlarını mahallî kalkınmaya sarf etmeleri daha makul görünmektedir.

 

            Üniversitelerin mahallî kalkınmaya katkı sağlamaları, bulundukları bölgelerde mevcut olan ziraî, sınaî ve hizmet sektörleri ile kuracakları bağlarla mümkün olacaktır. Herhangi bir bölüm ayırımına gitmeksizin üniversitelerin tüm fakülteleri ve meslek yüksek okullarıyla birlikte hareket ederek bunu gerçekleştirmesi imkânsız değildir.

 

Bu kapsamda, ilk safhada şöyle bir hareket planı çıkarmak mümkündür:

·         Mahallin temel sektörel envanterini çıkarmak,

·         Söz konusu sektörlerin üniversitelerce karşılanabilecek temel ihtiyaçlarını tespit etmek,

·         Üniversite bünyesindeki fakültelerdeki ve meslek yüksek okullarındaki eğitimcilerin uzmanlıkları itibariyle envanterini çıkarmak,

·         Bu kaynakları ihtiyaçlara kanalize etmek ve kullanıma sunmak.

 

            Sadece mahallin üniversiteye gelmesini beklememek, fakat bizzat mahalle de gitmek gerekmektedir. Bu hususta öncülüğün üniversitelerce yapılması daha doğru görünmektedir. Bu çerçevede üniversiteler; ziraat-sanayi-ticaret odaları, mahallî kalkınma ajansları ve ilgili diğer sivil toplum kuruluşları ile yoğun bir dirsek temasına girmelidir. Böylece kurulacak sağlam ve istikrarlı bağlarla arzu edilen mahallî kalkınma hedeflerine ulaşmak daha kolay hâle gelecektir.

 

 

Dr. Mehmet Behzat Ekinci.

mbekinci@akademiktisat.net

http://www.akademiktisat.net

 

 

 

Kaynaklar:

TÜİK, DPT, HM, DTM, TCMB, MB, BDDK, Turkish Bank, Anlayış.

 

 

Sayfa Başı