AKADEM<İ>KTİSAT

 

 

TÜRKİYE EKONOMİSİNİN 2007 YILI İLK DOKUZ AYINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME

 

 

 

İÇİNDEKİLER:

 

HAVADİS

 

1) REEL KESİM

1-A) BÜYÜME

1-B) SANAYİ

1-C) İSTİHDAM

 

2) FİNANSAL KESİM

2-A) FİYATLAR

2-B) PARASAL GÖSTERGELER

2-C) FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARI

 

3) KAMU MALİYESİ KESİMİ

 

4) DIŞ TİCARET KESİMİ

 

BAZI DEĞERLENDİRMELER VE TEKLİFLER

 

 

 

HAVADİS:

            Bu çalışmada, Türkiye’de 2007 yılının ilk dokuz ayında meydana gelen ekonomik gelişmelere ilişkin ayrıntılı sektörel analizler ve değerlendirmeler yapılmaktadır. Çalışma öncesinde, 2007’nin ilk dokuz ayında Türkiye’de ve dünyada meydana gelen birtakım sosyo-ekonomik, siyasî, hukukî ve kültürel nitelikli gelişmeler sunulmaktadır:

·         01 Ocak: 2007 yılı ile birlikte Romanya ve Bulgaristan, AB üyesi oldu.

·         03 Ocak: FBI, ABD’nin Guantanamo Üssü’nde bulunan tutsaklara işkence ve kötü muamele yapıldığını öne sürdü.

·         04 Ocak: Temsilciler Meclisi üyeliğine seçilen ilk Müslüman milletvekili olan Keith Ellison, Kur’an-ı Kerim’e el basarak yemin etti.

·         04 Ocak: Eski bakanlardan Mustafa Taşar, Afyonkarahisar’da geçirdiği trafik kazası sonucu hayatını kaybetti.

·         08 Ocak: Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani, Türkiye’yle ilişkilerin “ülkelerin iç işlerine müdahale edilmemesi temelinde sürdürülmesi” gerektiğini söyledi.

·         09 Ocak: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Türkiye’nin azınlık vakıflarının mülkiyet haklarını ihlal ettiğine karar verdi.

·         10 Ocak: Hamas’ın siyasi büro şefi Halid Meşal, İsrail’in varlığının bir realite olduğunu söyledi.

·         10 Ocak: İsrail Bilim, Kültür ve Spor Bakanlığı koltuğuna İşçi Parti’li milletvekili Raleb Macadele atandı. Böylece İsrail’de ilk kez bir Arap (Dürzi) milletvekili bakan oldu.

·         12 Ocak: İnsan Hakları İzleme Örgütü, dünyada insan haklarının durumunu incelediği yıllık raporunda, Türkiye’ye ağır eleştiriler yöneltti.

·         13 Ocak: Irak’ın kuzeyindeki Kerkük’te Araplar ve Türkmenler, kentin statüsünün belirlenmesi için 2007 sonunda yapılması planlanan referanduma katılmama kararı aldı.

·         13 Ocak: Kürt sorunlarının ele alındığı “Türkiye Barışını Arıyor” başlıklı konferans, 13-14 Ocak tarihlerinde Ankara’da yapıldı.

·         14 Ocak: İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, Venezüella, Ekvador, Nikaragua ve Bolivya’yı kapsayan Latin Amerika turuna çıktı.

·         16 Ocak: Almanya’nın Bavyera eyaleti Anayasa Mahkemesi, okullarda türbanla ders verilmesini yasaklayan kararı onayladı.

·         18 Ocak: MİT’in eski Müsteşar Yardımcısı Cevat Öneş, PKK ve Kürt sorunuyla ilgili bugüne kadar uygulanan politikaların başarısız olduğunu söyledi.

·         19 Ocak: Agos gazetesinin Ermeni asıllı Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink, gazete girişinde uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti.

·         20 Ocak: Almanya Başbakanı Angela Merkel, AB’nin Hıristiyan kökenini açıkça beyan etmesini istedi.

·         22 Ocak: Somali’de İslam Mahkemeleri Birliği’nin önde gelen liderlerinden Şeyh Şerif Şeyh Ahmed, Kenya Hükûmetine teslim oldu.

·         23 Ocak: Bolu Tüneli, Başbakan Tayyip Erdoğan ile İtalya Başbakanı Romano Prodi’nin katıldığı törenle tek yönlü olarak (İstanbul-Ankara) trafiğe açıldı.

·         24 Ocak: Dış İşleri Eski Bakanı İsmail Cem hayatını kaybetti.

·         24 Ocak: Ermenistan Dış işleri Bakan Yardımcısı Arman Kirakosyan, Erivan’ın Ankara ile ön koşulsuz diplomatik ilişki kurmaya hazır olduğunu açıkladı.

·         25 Ocak: Yargıtay, Niğde Millî Eğitim Müdürü Yaşar Sezgin’i yargı kararına rağmen görevine iade etmeyen MEB Müsteşarı Necat Birinci’yi hapis cezasına mahkum etti.

·         28 Ocak: Dünya Ekonomik Forumu 2007 toplantısı, 26-28 Ocak tarihlerinde Davos’ta yapıldı.

·         28 Ocak: Dünya Bankası Başkanı Paul Wolfowitz, temaslarda bulunmak üzere İstanbul’a geldi.

·         29 Ocak: Sümerbank davasında yargılanan Hayyam Garipoğlu, “bankayı aracı kılmak suretiyle dolandırıcılık” ve “zimmet” suçlarından 16 yıl 7 ay 8 gün hapis cezasına çarptırıldı.

·         29 Ocak: Afrika Birliği Devlet ve Hükûmet Başkanları Zirvesi, Başbakan Erdoğan’ın da katılımıyla Etiyopya’da yapıldı.

·         30 Ocak: “Kelebek Operasyonu” davasında 108 sanık ile birlikte yargılanan Sedat Peker, 14 yıl 5 ay 10 gün hapis cezasına çarptırıldı.

·         31 Ocak: ABD Başkanı George Bush, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’a doğrudan bağlı güvenlik güçlerine 86,4 milyon Dolar’lık yardım ulaştırılması talimatı verdi.

·         01 Şubat: Yargıtay Birinci Ceza Dairesi, Şemdinli davasıyla ilgili temyiz istemine ilişkin olarak görevsizlik kararı verdi.

·         07 Şubat: Anayasa Mahkemesi, yeni kurulan 15 üniversiteye kurucu rektör atanmasına ilişkin 5573 sayılı kanunu iptal ederek, yürürlüğünü durdurdu.

·         09 Şubat: Batı Trakya’da 240 imamın istihdam edilmesini öngören yasa değişikliği, Yunanistan Parlamentosu’nda onaylandı.

·         11 Şubat: Türkmenistan’da yapılan devlet başkanlığı seçimlerinde oyların %89,2’sini alan Gurbanguli Berdimuhammedov ülkenin yeni devlet başkanı oldu.

·         14 Şubat: Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Abdullah Öcalan’ın yeniden yargılanmasına gerek olmadığına hükmetti.

·         22 Şubat: KKTC Din İşleri Dairesi Başkanı Ahmet Yönlüer ile Rum Ortodoks Kilisesi Başpiskoposu II. Hrisostomos, Ada’nın her iki kesiminin ibadet yerlerine saygı gösterilmesi konusunda anlaştı.

·         23 Şubat: 8. Cidde Ekonomik Forumu’na katılmak üzere Suudi Arabistan’a giden Başbakan Tayyip Erdoğan, Kral Abdullah ile bir araya geldi.

·         24 Şubat: Irak Devlet Başkanı Celal Talabani, IKDP lideri Mesud Barzani ve ABD’nin Bağdat Büyükelçisi Zalmay Halilzad ülkedeki petrol kaynaklarının işletilmesi ve paylaşımı üzerinde mutabakat sağlandığını açıkladı.

·         25 Şubat: Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu yedi İslam ülkesinin Dış İşleri bakanları, Pakistan’ın başkenti İslamabad’da Orta Doğu gündemiyle toplandı.

·         26 Şubat: Uluslararası Adalet Divanı, Bosna Savaşı sırasında Sırbistan’ın Srebrenitsa’da soykırımı durdurmadığına, Bosna’da yapılan diğer soykırım eylemlerine ise yardım ettiğini gösteren yeterli kanıt bulunmadığına karar verdi.

·         28 Şubat: Bosna Sırp Cumhuriyeti, 1992-1995 Bosna Savaşı’nın kurbanlarından özür diledi.

·         28 Şubat: IKDP lideri Mesud Barzani, MGK’nın sorunları diyalogla çözme yönündeki mesajına olumlu yanıt verme kararı aldıklarını söyledi.

·         01 Mart: Kıbrıs Rum Yönetimi ile Fransa arasında, savunma ve askerî alanlarda işbirliği anlaşması imzalandı.

·         04 Mart: Dış işleri Bakanı Abdullah Gül, AB’nin, Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi geçici üyeliğine adaylığını destekleme kararı aldığını söyledi.

·         08 Mart: Avrupa Sivil Havacılık Örgütü Eurocontrol, tüm Orta Doğu ve Güney Akdeniz üzerindeki uçuşların kontrolünü sağlayacak “hava kontrol merkezi”nin Kıbrıs Rum Kesimi’nde kurulmasına karar verdi.

·         08 Mart: Çin yönetimi, ABD Dış işleri Bakanlığı tarafından her yıl yayımlanan ülkelerin insan hakları raporuna, sekizinci kez yine bir raporla yanıt verdi.

·         09 Mart: Kıbrıs Rum Yönetimi, Ada’da krize yol açan Lokmacı barikatının, Rum tarafındaki duvarını yıktı.

·         09 Mart: “Ermeni soykırımı” karşıtı sözleri nedeniyle İsviçre’de yargılanan İşçi Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek’e 90 gün tecilli hapis ve para cezası verildi.

·         12 Mart: Irak Başbakanı Nuri el-Maliki, Kürtlerin Kerkük’e dönmesini ve kentteki Arapların eski bölgelerine gönderilmesini öngören kararı imzaladı.

·         12 Mart: İstanbul Adli Tıp Kurumu, Abdullah Öcalan’dan alınan kan, saç ve idrar örneklerinde herhangi bir zehirlenme bulgusuna rastlanmadığını belirtti.

·         13 Mart: Kıbrıs Rum Yönetimi, Ada’nın batısındaki Limnidi (Yeşilırmak) sınır kapısının “geçişlere hazır olması” amacıyla bölgede çalışmalara başladı.

·         14 Mart: Danıştay İdarî Dava Daireleri Kurulu, MEB’in Yurt dışına Lisansüstü Öğrenim İçin Gönderilecek Adayları Seçme ve Yerleştirme Kılavuzu ile bu kılavuza dayalı öğrenci gönderilmesi işleminin yürütmesini durdurdu.

·         14 Mart: İsrail Parlamentosu, “Ermeni soykırımı”nı tanımayı reddetti.

·         17 Mart: Emekli Orgeneral Hurşit Tolon, yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimi öncesi Silahlı Kuvvetler’in etkisiz kılınmak istendiğini söyledi.

·         19 Mart: Üyelerine silah üzerine yemin ettiren Kuvayi Milliye Derneği hakkında yasal takibat başlatıldı.

·         20 Mart: Duceyl davasında yargılanan Irak’ın eski Devlet Başkan Yardımcısı Taha Yasin Ramazan idam edildi.

·         20 Mart: İsrail’in Şubat ayında başlattığı hafriyat çalışmalarının el-Aksa Camii’ne zarar verip vermediğini incelemek üzere 7 kişilik Türkiye teknik heyeti İsrail’e gitti.

·         21 Mart: Dış İşleri Bakanı Abdullah Gül, Makedonya Dış İşleri Bakanı Antonio Miloşoski’nin daveti üzerine Makedonya’ya gitti.

·         21 Mart: İstanbul’daki Levent-İETT arazisi için yapılan ihalede açık artırmayı Sama Dubai kazandı.

·         22 Mart: İş adamı Kadir Has, geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetti.

·         23 Mart: Basra Körfezi’nde görevli 15 İngiliz askeri, İran karasularına girdiği iddiasıyla İran yönetimi tarafından yakalanarak gözaltına alındı.

·         25 Mart: Ermenistan Başbakanı Andranik Margaryan, geçirdiği kalp krizi sonucu öldü.

·         26 Mart: Kosova’ya “kontrollü bağımsızlık” öneren BM raporu, BM Güvenlik Konseyi’ne sunuldu.

·         27 Mart: Başbakan Tayyip Erdoğan, Arap Birliği Zirve Toplantısı’na katılmak üzere Suudi Arabistan’a gitti.

·         28 Mart: 19. Arap Birliği Zirvesi, 28-29 Mart tarihlerinde Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da yapıldı.

·         28 Mart: Çek Cumhuriyeti, ABD’nin füze kalkanı sistemini Çek topraklarına da kurma talebiyle ilgili görüşmeler başlatmayı resmen kabul etti.

·         30 Mart: Savunma Sanayi İcra Komitesi, 52 saldırı helikopterinin alımını öngören savunma sanayi ihalesini İtalya’nın Agusto/Westland firmasına verdi.

·         31 Mart: Avrupa’daki Türkiye kökenli milletvekilleri, izolasyonların kaldırılması konusuna dikkat çekmek amacıyla KKTC’de bir zirve düzenledi.

·         31 Mart: Irak Hükûmeti, Saddam Hüseyin döneminde Kerkük’e yerleştirilen Arapların başka yere taşınması planını onayladı.

·         01 Nisan: İsrail Başbakanı Ehud Olmert, tüm Arap ülkelerinin devlet başkanlarını bir barış konferansı yapmaya çağırdı.

·         02 Nisan: Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yuşçenko, parlamentoyu feshetti.

·         03 Nisan: PKK’ya yardım ve yataklık ettiği gerekçesiyle tutuklanan, Şemdinli’de bombalanan Umut Kitabevi’nin sahibi Seferi Yılmaz, serbest bırakıldı.

·         03 Nisan: Başbakan Tayyip Erdoğan, Halep Olimpiyat Stadı’nın açılış törenine katılmak üzere Suriye’ye gitti.

·         05 Nisan: Çeçenistan’da insan hakları ihlalleriyle suçlanan Rusya yanlısı Ramazan Kadirov yemin ederek devlet başkanlığı görevine başladı.

·         06 Nisan: Türkiye, Afganistan’da NATO bünyesinde Fransa ve İtalya ile dönüşümlü olarak icra ettiği Kabil Bölge Komutanlığı’nın komutasını devraldı.

·         07 Nisan: İlk büyük ihalesi 1987 yılında yapılan Karadeniz Sahil Yolu, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın da katıldığı törenle resmen açıldı.

·         08 Nisan: DSP, Ankara’nın Sıhhiye Meydanı’nda Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın Çankaya adaylığına karşı bir miting düzenledi.

·         09 Nisan: Ankara, IKDP lideri Mesud Barzani’nin Türkiye’ye yönelik açıklamalarından duyduğu rahatsızlığı ABD yönetimine iletti.

·         12 Nisan: Genelkurmay Başkanı Yaşar Büyükanıt, son dönemlerde meydana gelen ve doğrudan TSK’yı ilgilendiren gelişmeler hakkında açıklama yapmak üzere bir basın toplantısı düzenledi.

·         13 Nisan: Genelkurmay Askerî Savcılığı’nın talebi üzerine Nokta dergisine polis baskını düzenlendi.

·         13 Nisan: Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Harp Akademileri’nde yaptığı konuşmada Türkiye’de rejimin tehdit altında olduğunu vurguladı.

·         14 Nisan: Atatürkçü Düşünce Derneği, Ankara Tandoğan Meydanı’nda “Cumhuriyet Mitingi” düzenledi.

·         14 Nisan: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e karşı “Öteki Rusya” koalisyonunun düzenlediği mitinge katılmak isteyen 250 kişi gözaltına alındı.

·         17 Nisan: Başbakan Tayyip Erdoğan, cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin olarak DYP lideri Mehmet Ağar ve ANAP lideri Erkan Mumcu ile görüştü.

·         17 Nisan: Dış İşleri Bakanı Abdullah Gül ve Devlet Bakanı, Baş Müzakereci Ali Babacan, 2007-2013 yılları arasında uygulanacak AB uyum programını açıkladı.

·         18 Nisan: Malatya’da, misyoner faaliyette bulunduğu iddia edilen yayınevine giren 5 kişi, içeride bulunan 3 kişiyi vahşice öldürdü.

·         18 Nisan: “Kızıltepe davası”nda Ahmet Kaymaz ve oğlu Uğur Kaymaz’ı öldürmekle suçlanan 4 polis memuru beraat etti.

·         19 Nisan: Dönem başkanlığını Türkiye’nin devraldığı 16. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Toplantısı, Belgrad’da yapıldı.

·         21 Nisan: Nokta Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Alper Görmüş, derginin kendini kapatma kararı aldığını açıkladı.

·         23 Nisan: Başbakan Tayyip Erdoğan, AKP’nin cumhurbaşkanı adayının Dış İşleri Bakanı Abdullah Gül olduğunu açıkladı.

·         24 Nisan: Rusya Federasyonu’nun ilk başkanı olan Boris Yeltsin, 76 yaşında hayatını kaybetti.

·         25 Nisan: YÖK Başkanı Erdoğan Teziç’e saldırı girişiminde bulunuldu. Girişim zanlısı yakalandı.

·         26 Nisan: AKP Amasya Milletvekili Hamza Albayrak partisinden istifa etti.

·         27 Nisan: Genelkurmay Başkanlığı, içerisinde laiklik uyarısının yer aldığı bir bildiriyi internet sitesinde yayımladı. Bildiri e-muhtıra olarak tanımlandı.

·         27 Nisan: Irak’taki savaş için fon ayrılması ve ABD askerlerinin çekilmesini öngören yasa teklifi, önce ABD Temsilciler Meclisi, ardından da Senato’da kabul edildi.

·         27 Nisan: TBMM Genel Kurulu’nda yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk tur oylamasında üçte iki çoğunluk sağlanamadığı için seçim ikinci tura kaldı. Oylamaya CHP, ANAP ve DYP katılmadı.

·         28 Nisan: Genelkurmay Başkanlığı’nın açıklamasını bakanları ile değerlendiren Başbakan Tayyip Erdoğan, cumhurbaşkanlığı seçiminde anayasal süreci işletme kararı aldıklarını açıkladı.

·         29 Nisan: İstanbul Çağlayan’da geniş katılımlı bir “Cumhuriyet mitingi” yapıldı.

·         29 Nisan: Küba’nın 48 yıllık komünist lideri Devlet Başkanı Fidel Castro tüm yetkileri devralarak yeniden makamının başına döndü.

·         30 Nisan: CHP’den istifa eden Hatay Milletvekili İnal Batu, DYP’ye katıldı.

·         01 Mayıs: Anayasa Mahkemesi, cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci turunu oy çokluğuyla iptal etti. Mahkeme ilk 2 turda toplantı yeter sayısının 367 olması gerektiğini açıkladı.

·         01 Mayıs: AKP Afyon Milletvekili İbrahim Hakkı Aşkar partisinden istifa etti.

·         02 Mayıs: ABD Uluslararası İnanç Özgürlüğü Komisyonu’nun yıllık raporunda, Türkiye’de dinî özgürlüklerin kısıtlandığı belirtildi.

·         02 Mayıs: ABD Başkanı George Bush, Amerikan askerlerinin Irak’tan çekilmesini öngören yasayı veto etti.

·         03 Mayıs: AKP’nin, genel seçimlerin 22 Temmuz’da yapılması yönündeki önergesi TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.

·         03 Mayıs: DYP Denizli Milletvekili Ümmet Kandoğan, Genel Başkan Yardımcılığı görevinden alındı ve partiden ihraç edildi.

·         04 Mayıs: Genelkurmay Başkanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt, Başbakan Tayyip Erdoğan ile Başbakan’ın Dolmabahçe’deki çalışma ofisinde bir araya geldi.

·         04 Mayıs: İnternet ortamında işlenen suçlarla mücadeleyi öngören, elektronik ortamda işlenen suçların önlenmesine ilişkin kanun tasarısı TBMM’de kabul edildi.

·         05 Mayıs: DYP ile ANAP, Demokrat Parti altında birleşme kararı aldı.

·         05 Mayıs: CHP, cumhurbaşkanlığı seçiminin Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle bir kez daha Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.

·         06 Mayıs: Cumhurbaşkanı adayı Abdullah Gül adaylıktan çekildiğini açıkladı.

·         06 Mayıs: Fransa’da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda oyların %53’ünü alan Nicolas Sarkozy cumhurbaşkanı seçildi.

·         08 Mayıs: Nükleer güç santrallerinin kurulması ve işletilmesi hakkındaki yasa tasarısı, TBMM Genel Kurulu’nda görüşülerek kabul edildi.

·         09 Mayıs: DTP, genel seçimlere bağımsız adaylarla katılacağını açıkladı.

·         10 Mayıs: Cumhurbaşkanının halk oyuyla seçilmesini de içine alan Anayasa değişiklik paketi, 376 oyla kabul edildi.

·         10 Mayıs: Kolordu Komutanı Korgeneral Ethem Erdağı, ihalelerde görevini kötüye kullanmaktan 11 ay 25 gün hapis cezasına çarptırıldı.

·         10 Mayıs: Danıştay Başkanı Sumru Çörtoğlu, Danıştay’ın kuruluşunun 139.yılında yaptığı konuşmada irtica tehdidine gereken önemin verilmediğini söyledi.

·         11 Mayıs: Yurt Dışı Yüksek Öğretim Diplomaları Denklik Yönetmeliği’ni yenileyen YÖK, Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı derslere sahip programların diplomalarına denklik vermeme kararı aldı.

·         12 Mayıs: Rusya, Türkmenistan ve Kazakistan liderleri, Türkmen doğalgazını Kazakistan üzerinden Hazar Denizi’nin çevresini dolaşıp Rusya’ya ulaştıracak yeni doğalgaz hattı konusunda anlaştı.

·         12 Mayıs: Pakistan’ın Karaçi kentinde Pervez Müşerref’e karşı düzenlenen mitingde iktidar ve muhalefet yandaşları arasında çıkan çatışmalarda 27 kişi yaşamını yitirdi.

·         13 Mayıs: İzmir’in Gündoğdu Meydanı’nda “Cumhuriyet mitingi” yapıldı.

·         13 Mayıs: Türkiye’deki 500 kadar aydın, 27 Nisan’da Genelkurmay Başkanlığı’nın internet sitesinde yer verilen muhtıraya karşı bir bildiri yayımladı.

·         16 Mayıs: Yargıtay, Şemdinli’deki bombalama davasında sanıklara verilen cezayı bozarak, dosyanın askerî mahkemede görülmesi gerektiğine karar verdi.

·         16 Mayıs: Dış İşleri Bakanı Abdullah Gül, Irak Türkmen Cephesi lideri Sedat Ergeç ile bir araya geldi.

·         17 Mayıs: CHP ve DSP, 22 Temmuz’da yapılacak milletvekili genel seçimlerinde işbirliği yapacaklarını ilan ettiler.

·         17 Mayıs: 17 yeni üniversite kurulmasına ilişkin kanun teklifi yasalaştı.

·         18 Mayıs: Komünizmin ayırdığı Rusya Ortodoks Kiliseleri ve Yurt Dışı Ortodoks Kiliseler Birliği yapılan törenle birleşti.

·         18 Mayıs: Kazakistan Parlamentosu, Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’in ömür boyu bu görevde kalmasını öngören yasa tasarısını kabul etti.

·         19 Mayıs: İran Dış işleri Bakanı Manuçehr Muttaki, İsrail’i haritadan silmek gibi bir amaçlarının olmadığını söyledi.

·         21 Mayıs: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’na seçilen Abdurrahman Yalçınkaya, görevi Nuri Ok’tan devraldı.

·         21 Mayıs: Türkiye’nin Terörle Mücadele Özel Temsilcisi Edip Başer görevinden alındı. Başer’in yerine Dış İşleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Rafet Akgünay getirildi.

·         22 Mayıs: Ankara Ulus’taki Anafartalar Çarşısı’nda meydana gelen intihar saldırısında 8 kişi hayatını kaybetti.

·         22 Mayıs: Denizli’deki Kutlu Doğum Haftası’nda çocuklara ilahi okutulması ile ilgili soruşturma sonucunda, vali yardımcısına yazılı uyarı cezası verildi.

·         23 Mayıs: İki yıl önce görevinden alınan Lemi Bilgin mahkeme kararıyla Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü görevine geri döndü.

·         23 Mayıs: Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed el-Baradey, Tahran’ın BM Güvenlik Konseyi’nin istediği adımların hiçbirini atmadığını söyledi.

·         25 Mayıs: Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yuşçenko, İç İşleri Bakanlığı’na bağlı askerî birlikleri doğrudan kendine bağladı.

·         27 Mayıs: Suriye’de devlet başkanlığı seçimleri için yapılan referandumda, seçmenlerin %97’sinden fazlası Beşar Esad’a ‘evet’ dedi.

·         28 Mayıs: ABD’nin Ankara Büyükelçiliği yetkilileri, iki Amerikan savaş uçağının Türk hava sahasını ihlal ettiğini doğruladı. Türk Dış İşleri Bakanlığı, sınır ihlaliyle ilgili olarak ABD’ye nota verdi.

·         28 Mayıs: Japonya’da adı mali yolsuzluğa karışan Tarım Bakanı Toşikatsu Matsuoka intihar etti.

·         29 Mayıs: Lübnan’da BM Geçici Görev Gücü kapsamında görev yapan Türk askerlerinin görev süresinin bir yıl daha uzatılması için hazırlanan tezkere TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.

·         29 Mayıs: TSK, NATO çerçevesinde Kosova’da yürütülmekte olan Çok Uluslu Güney Kuvvet Komutanlığı’nı bir yıllığına Almanya’dan devraldı.

·         29 Mayıs: Rusya başarılı bir balistik füze denemesi gerçekleştirdiğini açıkladı.

·         30 Mayıs: Kuzey Irak’ın iki etkin partisi KDP’nin ve KYB’nin Ankara’ya gelme yönündeki taleplerine Dış İşleri Bakanlığı olumsuz yanıt verdi.

·         31 Mayıs: ABD Başkanı George Bush, Dünya Bankası Başkanlığı’na Robert Zoellick’i atadı.

·         31 Mayıs: İngiltere Hükûmeti Kuzey Irak’taki Erbil kentine konsolos atadı.

·         02 Haziran: Polisin yetkilerinin artırılmasını öngören yasa teklifi TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.

·         03 Haziran: Türkiye ile Ukrayna arasında uzayın araştırma ve kullanımı konularındaki işbirliği anlaşmasının onaylanmasının uygun bulunduğuna dair kanun TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.

·         04 Haziran: Türkiye-AB Troykası Dış İşleri Bakanları Toplantısı, Dış İşleri Bakanı Abdullah Gül’ün ev sahipliğinde Ankara’da yapıldı.

·         04 Haziran: Moskova, ABD’nin Doğu Avrupa’ya füze kalkanı yerleştirme planlarını hayata geçirmesi durumunda Soğuk Savaş yıllarındaki tutumuna geri döneceği tehdidinde bulundu.

·         05 Haziran: KKTC’de kurulan Taşınmaz Mal Komisyonu, ilk kez AİHM’de mülkiyet davası bulunan bir Rum’la anlaşma sağladı.

·         05 Haziran: İspanya’nın ayrılıkçı Bask örgütü ETA, Mart 2006’da ilan ettiği ateşkese son verdi.

·         06 Haziran: Genelkurmay Başkanlığı, Doğu ve Güney Doğu’da Şırnak, Siirt ve Hakkari illerinin bazı bölgelerini “geçici güvenlik bölgesi” ilan ederek 3 ay süreli giriş yasağı getirdi.

·         08 Haziran: ANAP, 22 Temmuz’da yapılacak seçimlere girmeme kararı aldı.

·         08 Haziran: Yüksek Seçim Kurulu, DTP’nin bağımsız aday gösterdiği eski DEP milletvekilleri Orhan Doğan, Selim Sadak ve Hatip Dicle ile Saadet Partisi tarafından aday gösterilen Necmettin Erbakan’ın adaylıklarını veto etti.

·         13 Haziran: Kadima Partisi adayı Şimon Peres, İsrail’in yeni cumhurbaşkanı seçildi.

·         14 Haziran: Danıştay, Diyarbakır’ın Sur Belediye Başkanı DTP’li Demirbaş’ın başkanlığının düşürülmesine ve belediye meclisinin feshine karar verdi.

·         14 Haziran: Filistin lideri Mahmud Abbas, Hamas Hükûmetini feshedip olağanüstü hâl ilan etti.

·         15 Haziran: YÖK, Abdullah Gül’ün kızı Kübra Gül’ün mezuniyet törenine türbanıyla katılmasına izin verildiği gerekçesiyle Bilkent Üniversitesi hakkında soruşturma başlattı.

·         15 Haziran: Hamas’ın Gazze’yi tümüyle ele geçirmesi üzerine Filistin fiilen ikiye bölündü.

·         15 Haziran: İngiltere Kraliçesi tarafından “Şeytan Ayetleri”nin yazarı Salman Rüşdi’ye şövalyelik unvanı verildi.

·         16 Haziran: ABD, Filistin’de kurulacak yeni Hükûmette Hamas’la bağlantılı bir bakanın bulunmaması hâlinde el-Fetih kontrolündeki Batı Şeria’ya ambargoyu kaldıracağını duyurdu.

·         17 Haziran: Çinli ve Rus işletmeler arasında 1,5 milyar Dolar tutarında 21 ekonomik ve ticari işbirliği projesiyle ilgili sözleşme imzalandı.

·         17 Haziran: Amerika-İslam İlişkileri Konseyi, 2006 yılında Müslümanlara karşı ayrımcı muamelelerin %25 oranında arttığını bildirdi.

·         18 Haziran: Bir çete operasyonunda yakalanan Sedat Bucak’ın şoförü Rıfkı Özkaya’dan iki adet Jandarma İstihbarat Teşkilatı (JİT) kimliği çıktı.

·         19 Haziran: Danıştay saldırısında ve Ümraniye’deki el bombalarının ele geçirilmesinde adı geçen Emekli Yüzbaşı Muzaffer Tekin, sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklanarak cezaevine gönderildi.

·         19 Haziran: Ordu Yardımlaşma Kurumu’na ait Oyak Bank, 2 milyar 673 milyon Dolar’a Hollandalı ING Grup’a satıldı.

·         20 Haziran: Hudson Enstitüsü’yle ilgili haberleri yalanlayan Genelkurmay Başkanlığı, bu tür haberlerin orduyu yıpratma amacıyla yapıldığını iddia etti.

·         21 Haziran: Yargıtay 8. Ceza Dairesi, Sedat Edip Bucak’ın “Susurluk Davası” kapsamında aldığı 1 yıl 15 gün hapis cezası ve bu cezanın ertelenmesine ilişkin kararı onadı.

·         22 Haziran: Yeni AB Anlaşması’nın temel unsurlarını ve yol haritasını belirleme gündemiyle toplanan AB Zirvesi, uzlaşmayla sona erdi.

·         25 Haziran: Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün 15.yıl zirvesi, İstanbul’da gerçekleştirildi.

·         25 Haziran: Rus enerji devi Gazprom, İtalyan Eni şirketiyle yeni bir doğalgaz hattı konusunda ortaklık kurdu.

·         26 Haziran: Türkiye’nin AB’ye üyelik müzakerelerinde ‘istatistik’ ve “malî kontrol” başlıkları, Baş Müzakereci Ali Babacan’ın katılımıyla düzenlenen Hükûmetler Arası Konferans’la açıldı.

·         27 Haziran: İngiltere’de Başbakan Tony Blair, istifasını Kraliçe II. Elizabeth’e sundu. Bu göreve Maliye Bakanı Gordon Brown getirildi.

·         29 Haziran: Eski DEP milletvekili Orhan Doğan hayatını kaybetti.

·         29 Haziran: İstanbul Ümraniye’de bulunan el bombaları ile ilgili soruşturma kapsamında gözaltına alınan Emekli Binbaşı Zekeriya Öztürk tutuklandı.

·         1 Temmuz: İsrail, Filistin lideri Mahmud Abbas’ı Hamas’a karşı güçlendirmek için uzun süredir bloke ettiği vergi gelirlerini serbest bıraktı.

·         2 Temmuz: Portekiz, AB dönem başkanlığı görevini Almanya’dan devraldı.

·         3 Temmuz: Vatansever Kuvvetler Güç Birliği Hareketi Derneği Başkanı Taner Ünal’ın da aralarında bulunduğu 12 dernek mensubu tutuklandı.

·         4 Temmuz: Komutanlığı döneminde haksız kazanç edindiği gerekçesiyle, 2 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırılan Deniz Kuvvetleri eski komutanı İlhami Erdil, Tekirdağ Saray Cezaevi’ne konuldu.

·         6 Temmuz: İstanbul Bölge İdare Mahkemesi, TMSF’nin ATV televizyonu ve Sabah gazetesine el koymasını haksız bularak, yürütmenin durdurulmasına karar verdi.

·         9 Temmuz: En Az Gelişmiş Ülkeler (LDC) Bakanlar Konferansı, 50 ülkenin katılımıyla 9-10 Temmuz tarihlerinde İstanbul’da yapıldı.

·         9 Temmuz: Sabiha Gökçen Havaalanı’nın 20 yıllık işletim hakkı 3,1 milyar Dolar karşılığında Limak öncülüğündeki konsorsiyuma devredildi.

·         11 Temmuz: Pakistan’daki Lâl Mescidi isyanı, Hükûmetin başlattığı kanlı bir operasyonla sona erdirildi. Olaylar sırasında 60’a yakın kişi hayatını kaybetti.

·         14 Temmuz: NATO’nun Doğu Avrupa’ya füze kalkanı kurmasının kabul edilmesinin ardından Rusya, Avrupa Konvansiyonel Kuvvetler Anlaşması(AKKA)’ndan resmen çekildi.

·         14 Temmuz: Türkiye ile İran arasında, Türkmen ve İran doğalgazının taşınması ve İran’da üç gaz sahasının işletim hakkının Türkiye’ye verilmesine ilişkin mutabakat zaptı imzalandı.

·         15 Temmuz: AKP, İstanbul Kazlıçeşme meydanında, 1 milyonu aşkın katılımcının bulunduğu belirtilen “Millî İrade” mitingi düzenledi.

·         16 Temmuz: ABD’nin Ankara Büyükelçiliği sözcüsü Kathy Schalow, ABD’nin Türkiye ve İran arasındaki doğalgaz işbirliğine karşı olduğunu söyledi.

·         17 Temmuz: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK)’nda 2 yıllık başkanlık süresi sona eren Zahid Akman, RTÜK Başkanlığı’na yeniden seçildi.

·         22 Temmuz: Türkiye’de milletvekili erken genel seçimleri yapıldı.

·         24 Temmuz: Irak Millet Meclisi yabancı şirketlere Irak’ta petrol rafinerisi kurma ve işletme izni veren yasayı kabul etti.

·         25 Temmuz: Türkiye, BM Genel Kurulu başkan yardımcılığına seçildi.

·         25 Temmuz: Arap Birliği, tarihinde ilk kez İsrail’e heyet göndererek Arap Barış Planı’nı resmen sundu.

·         27 Temmuz: Yüce Divan’da yargılanan eski Enerji ve Tabii Kaynaklar bakanları Cumhur Ersümer ve Zeki Çakan’ın davaları sonuçlandı. 1 yıl 8 ay hapis cezası alan Ersümer’in cezası ertelendi; Çakan ise tüm suçlamalardan beraat etti.

·         27 Temmuz: İstanbul 4. İdare Mahkemesi, ‘Acarİstanbul’ villalarının yıkılması yönündeki kararın yürütmesini durdurdu.

·         27 Temmuz: Yalova Belediyesi, 17 Ağustos 1999 depreminde, Yüksek Kent Sitesi’nde hayatını kaybedenlerin yakınları tarafından açılan 40 dava sonucunda 3 milyon YTL tazminat ödemeye mahkum edildi.

·         28 Temmuz: Ankara’da CHP Genel Merkezi önünde protesto gösterisi yapan yaklaşık 300 partili, Genel Başkan Deniz Baykal’ı istifaya çağırdı.

·         29 Temmuz: Asya Kupası’nda ilk kez finale kalan Irak Millî Futbol Takımı, Suudi Arabistan’ı 1-0 yenerek kupayı aldı.

·         30 Temmuz: Yüksek Seçim Kurulu’nun 22 Temmuz milletvekili genel seçimi kesin sonuçlarına göre AKP’den 341, CHP’den 112, MHP’den 70 ve 26 Bağımsız milletvekili Meclis’e girdi.

·         30 Temmuz: Anayasa Mahkemesi, 10’dan az milletvekili olan partilerin Hazine yardımı alamayacağına karar verdi.

·         30 Temmuz: ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, Arap ülkelerine yapılacak milyarlarca Dolar’lık yeni silah satış programını açıkladı.

·         30 Temmuz: İngiltere’nin yeni Başbakanı Gordon Brown, ABD Başkanı George W. Bush ile görüşmesinde, Irak konusunda ABD’ye desteklerinin sürdüğünü belirtti.

·         31 Temmuz: Türkiye; Azerbaycan, Moğolistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan’a turistik amaçlı seyahatlerde vize uygulamasını kaldırdı.

·         31 Temmuz: Irak Anayasası’na göre, Kerkük’ün statüsü ile ilgili referandum sürecinin ön şartı olan nüfus sayımı için tanınan süre doldu.

·         1 Ağustos: BM Güvenlik Konseyi, Sudan’ın Darfur bölgesine 26 bin kişilik BM-Afrika Birliği karma barış gücü gönderilmesi kararını kabul etti.

·         2 Ağustos: Yargıtay 9. Ceza Dairesi, yazar Orhan Pamuk’un “Türklüğü aşağılama” suçundan yargılandığı davanın, soruşturma ve kovuşturma izni verilmediğinden düşürülmesine ilişkin kararı onadı.

·         2 Ağustos: Rusya’nın, Kuzey Buz Denizi’ndeki karasuları ile ilgili iddialarını desteklemek için Kuzey Kutbu’nun 4 km altına gönderdiği kaşifler, deniz tabanına Rus bayrağını dikti.

·         5 Ağustos: Terörle mücadele kapsamında, telefon ve elektronik haberleşmelerin mahkeme kararı olmaksızın izlenmesini mümkün kılan tasarı, Amerikan Temsilciler Meclisi’nde kabul edildi.

·         6 Ağustos: Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Başbakan Tayyip Erdoğan’a 60. Hükûmeti kurma görevini verdi.

·         7 Ağustos: Irak Başbakanı Nuri el-Maliki, resmî bir ziyaret amacıyla Türkiye’ye geldi.

·         7 Ağustos: Moskova-Tiflis ilişkileri, Rusya’nın bir Gürcü köyüne bomba bıraktığı iddiasıyla gerildi.

·         8 Ağustos: Irak’ın güvenliğiyle ilgili uluslararası toplantı, Suriye’nin başkenti Şam’da yapıldı.

·         9 Ağustos: AKP Zonguldak Milletvekili Köksal Toptan, ilk turda 450 oyla seçilerek TBMM’nin 24. Başkanı oldu.

·         9 Ağustos: Türkiye, PKK’nın Avrupa’daki elebaşlarından Rıza Altun’u serbest bırakıp Irak’a gönderen Avusturya’yı BM’ye şikayet etti.

·         10 Ağustos: CHP Manisa Milletvekili Erdoğan Yetenç partisinden istifa etti.

·         11 Ağustos: DTP Diyarbakır Milletvekili Gültan Kışanak, Meclis’te Kürtçe yasağının kalkması gerektiğini savundu.

·         12 Ağustos: Hizbu’t-Tahrir’in Endonezya’nın başkenti Cakarta’da düzenlediği Hilafet Konferansı’na 100 bin kişi katıldı.

·         13 Ağustos: Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari; Irak Devlet Başkanı Celal Talabani’nin ve Irak’ın kuzeyindeki bölgesel yönetimin lideri Mesud Barzani’nin, Irak Başbakanı Maliki’nin Türkiye ile imzaladığı mutabakat muhtırasını tam olarak desteklediğini söyledi.

·         14 Ağustos: Irak Başbakanı Nuri el-Maliki’nin, ülkedeki siyasî krizi aşmak için gündeme getirdiği uzlaşma zirvesine, Sünnî-Arap bloku da katılma kararı aldı.

·         14 Ağustos: İran ile Irak arasında, 1980-1988 yıllarında yaşanan savaştan bu yana ilk kez Tahran’da sınır görüşmeleri yapıldı.

·         15 Ağustos: Elazığ eski bağımsız milletvekili Mehmet Ağar, 22 Temmuz’da istifa ettiği DP genel başkanlık görevine kongreye kadar devam edeceğini açıkladı.

·         16 Ağustos: Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın sunduğu yeni kabineyi yeni Cumhurbaşkanı’nın onaylaması gerektiğini söyleyerek geri çevirdi.

·         16 Ağustos: Şangay İşbirliği Örgütü’nün 7. zirvesi, Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te yapıldı.

·         17 Ağustos: Rusya Devlet Başkanı Vlamidir Putin, “Rusya’nın uzun menzilli kıtalararası nükleer bombardıman uçaklarının düzenli devriyelerine yeniden başladığını” ilan etti.

·         18 Ağustos: Dokunulmazlık zırhını kaybeden 84 eski milletvekilinin dosyaları yargılanmaları için Adalet Bakanlığı’na gönderilmeye başlandı.

·         19 Ağustos: Tayland’da yolsuzluklara bulaşmış eski Başbakan Thaksin Şinavatra’yı devirerek ‘kansız’ darbeyle işbaşına gelen askerî yönetim, hazırladığı yeni anayasayı halk onayından geçirdi.

·         19 Ağustos: BBP’nin 3. Olağanüstü Kurultayı’nda Muhsin Yazıcıoğlu genel başkanlığa seçildi.

·         21 Ağustos: Türk Tarih Kurumu Başkanı Yusuf Halaçoğlu, tartışmalara neden olan ‘Kürtler Türkmendir, Kürt Alevileri ise Ermenidir’ sözlerinin yanlış anlaşıldığını söyledi.

·         21 Ağustos: Almanya Cumhurbaşkanı Horst Köhler, Türkiyelilerin büyük tepki gösterdiği ve ayrımcılığa yol açan bir düzenleme olarak nitelendirilen Yeni Göç Yasası’nı imzaladı.

·         22 Ağustos: Amerikan Merkezi Haber Alma Teşkilatı(CIA)’nın 11 Eylül saldırılarıyla ilgili soruşturma kurulu, olayda dönemin CIA Başkanı George Tenet’in ve yardımcılarının ihmali olduğunu tespit etti.

·         23 Ağustos: Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari, ABD önderliğindeki koalisyon güçlerinin Irak’tan erken çekilmesi hâlinde “Irak’ın çökebileceği ve bölgede çatışmaların çıkabileceği” uyarısında bulundu.

·         24 Ağustos: ASKİ Genel Müdür Yardımcıları Bülent Torun ile Zülfikar Altay’ın görevlerine son verildi.

·         26 Ağustos: Iraklı Sünnî, Şiî ve Kürt liderler, ülkedeki mezhepler arasında uzlaşma sağlamak amacıyla bir bildiri imzaladı.

·         27 Ağustos: AKP yönetimi, “sivil anayasa taslağı” üzerindeki çalışmalarına başladı.

·         28 Ağustos: TBMM Genel Kurulu’nda yapılan 3. tur oylamada 339 oy olan Abdullah Gül, Türkiye’nin 11. Cumhurbaşkanı seçildi.

·         29 Ağustos: Başbakan Tayyip Erdoğan’ın sunduğu 60. Hükûmet’in Bakanlar Kurulu listesi, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından onaylandı.

·         29 Ağustos: Genelkurmay Başkanlığı, 30 Ağustos Zafer Bayramı kutlamaları çerçevesinde düzenlenecek törenlere DTP’li vekilleri davet etmedi.

·         30 Ağustos: Türk Telekom’un eski ve yeni internet abonelerine farklı fiyat tarifesi uygulaması nedeniyle açılan dava, tüketici lehine sonuçlandı.

·         31 Ağustos: Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed el-Baradey, yayımladığı raporda İran’ın BM Güvenlik Konseyi kararlarının gereklerini yerine getirmediğini belirtti.

·         31 Ağustos: Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü, Irak’ta ABD işgalinden bu yana 200 basın mensubunun öldürüldüğünü açıkladı.

·         1 Eylül: İsveç’te bir yerel gazetenin Hz. Muhammed’i tahkir eden bir eskizi (esquisse: karakalem çalışması) yayımlaması tepkiyle karşılandı.

·         3 Eylül: İngiliz askerleri Basra Sarayı’ndan çıkarak kentin kontrolünü Irak askerlerine bıraktı.

·         3 Eylül: Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, ülkesinin Soğuk Savaş sonrası yeni dünya düzeninde ‘denge rolü’ üstlenmeyi amaçladığını söyledi.

·         3 Eylül: BM Mülteciler Yüksek Komiserliği, Türkiye Hükûmetinden, İstanbul’da gözaltındayken hayatını kaybeden Nijeryalı sığınmacı hakkında bilgi talep etti.

·         4 Eylül: Iraklı Kürtlere yönelik katliamlardan sorumlu tutularak idama mahkum edilen Saddam Hüseyin’in kuzeni, “Kimyasal Ali” lakaplı Ali Hasan el-Mecid’in cezası onandı.

·         4 Eylül: TBMM eski Başkanı Bülent Arınç, Karadeniz Ekonomik İşbirliği Parlamenter Asamblesi Başkanlığı’na seçildi.

·         5 Eylül: Başbakan Tayyip Erdoğan başkanlığındaki 60. Hükûmet, TBMM’den güvenoyu aldı.

·         5 Eylül: KKTC Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat ile Rum lider Tasos Papadopulos bir araya geldi.

·         5 Eylül: Irak’ın işgaliyle devre dışı kalan Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattı faaliyete girdi.

·         5 Eylül: ASKİ Genel Müdürü İhsan Fincan görevinden ayrıldı.

·         6 Eylül: Suriye ordusu, İsrail savaş uçaklarının Suriye’deki bazı hedefleri bombaladığını, olayda ölen ya da yaralanan olmadığını duyurdu.

·         7 Eylül: Irak’taki ABD askeri sayısı 168 bine yükseldi.

·         8 Eylül: Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği Örgütü (APEC) Zirvesi, 8-9 Eylül tarihlerinde Avustralya’nın Sidney kentinde yapıldı.

·         9 Eylül: İspanya’nın Bask bölgesinin bağımsızlığı için silahlı mücadele veren ETA örgütü, İspanyol devletinin kurumlarını ‘her yerde’ vurmaya devam edeceğini duyurdu.

·         10 Eylül: ABD’nin Avrupa’ya kurmak istediği füze kalkanı projesini görüşmek üzere ABD’li ve Rus temsilciler Paris’te bir araya geldi.

·         11 Eylül: Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, ilk yurt içi ziyareti için Hakkari, Siirt, Şırnak ve Diyarbakır illerini kapsayan Güneydoğu Anadolu turuna başladı.

·         12 Eylül: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, istifa eden Başbakan Mihail Fradkov’un yerine Federal Finans Gözlem Servisi Başkanı Viktor Zubkov’u atadı.

·         12 Eylül: Çin ile ABD, zehirli boya içeren oyuncak ticaretinin yasaklanması konusunda anlaştı.

·         13 Eylül: Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (IISS) hazırladığı bir raporda, el-Kaide’nin terör tehdidinin her zamanki kadar yüksek olduğu ve daha da artacağı görüşünü dile getirildi.

·         14 Eylül: Yargıtay’ın eksik soruşturma yapıldığı gerekçesiyle bozduğu Şemdinli Davası’nın askerî mahkemede görülmesine karar verildi.

·         14 Eylül: ABD Başkanı George Bush, Irak’taki ABD birliklerinin komutanı David Petraeus’un, ‘aşamalı’ çekilme tavsiyesine uyma kararı aldı.

·         15 Eylül: ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Uluslararası Dinî Özgürlükler raporunda, Türkiye’deki din özgürlüğüne ilişkin olumlu noktalara ve çeşitli eleştirilere yer verildi.

·         15 Eylül: Irak’ta daha önce Hükûmetteki bakanlarını çeken Şiî lider Mukteda es-Sadr’ın partisi, Şiî İttifakı’ndan da ayrıldı.

·         16 Eylül: Yunanistan’da yapılan genel seçimlerin galibi, iktidardaki Kostas Karamanlis liderliğindeki Yeni Demokrasi Partisi oldu.

·         17 Eylül: Fransa Dışişleri Bakanı Bernard Kouchner, İran’ın nükleer çalışmalarıyla ilgili durumun, ‘en kötü şey olan savaşa hazırlıklı olmayı’ zorunlu kıldığını söyledi.

·         18 Eylül: Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, ilk resmî dış ziyareti için KKTC’ye gitti.

·         19 Eylül: Olağanüstü toplanan Rektörler Komitesi sivil anayasa taslağını görüştü.

·         20 Eylül: Fransa Meclisi, ülkeye gelecek göçmenler için konulan kuralların sertleştirilmesini öngören yasa tasarısını kabul etti.

·         21 Eylül: Başbakan Tayyip Erdoğan, 62. BM Genel Kurulu’na katılmak ve çeşitli temaslarda bulunmak üzere Washington’a gitti.

·         22 Eylül: Amerikan Ekonomi, Enerji ve Tarım İşleri Bakanlık Müsteşarı Reuben Jeffrey, Türkiye’nin İran gazı yerine Türkmen ve Kazak gazını kullanmasını istedi.

·         22 Eylül: Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği’ne Büyükelçi Tahsin Burcuoğlu atandı.

·         22 Eylül: KKTC ile Suriye arasında, yaklaşık 30 yıl sonra yeniden tarifeli feribot seferleri başladı.

·         23 Eylül: Şili, eski Peru Devlet Başkanı Alberto Fujimori’yi yargılanması için ülkesine iade etti.

·         24 Eylül: İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, BM Genel Kurulu toplantılarına katılmak için New York’a gitti.

·         24 Eylül: Uzakdoğu ülkesi Burma’da Budist rahipler askerî yönetimi protesto etmek için manastırdan çıkıp sokaklara döküldü.

·         25 Eylül: Japonya’da alt meclis, adı skandallara karışan ve iktidara gelişinin birinci yılı dolmadan istifa eden Şinzo Abe’nin yerine Liberal Demokrat Parti’nin lideri Yasuo Fukuda’yı başbakanlığa seçti.

·         25 Eylül: Irak Petrol Bakanı Hüseyin Şahristani, Kuzey Irak’taki bölgesel Kürt Hükûmetinin yabancı petrol şirketleriyle imzaladığı anlaşmaların geçersiz olduğunu söyledi.

·         25 Eylül: AB, Türkiye ile üyelik müzakerelerinde iki başlığın daha açılmasına onay verdi.

·         25 Eylül: İran yönetimi, Irak’ın kuzeyinde barınan terör örgütü PJAK’ın sığınaklarını bombaladığını ilk kez kabul etti.

·         26 Eylül: ABD Kongresi’nin alt kanadı Temsilciler Meclisi, İran’ın enerji sektörüne yatırım yapan yabancı şirketlere yaptırımların ağırlaştırılmasını öngören bir yasa tasarısını kabul etti.

·         26 Eylül: ABD Kongresi’nin üst kanadı Senato, Irak’ın gevşek federatif yapı içinde üç bölgeye ayrılmasını öngören, ancak bağlayıcı olmayan bir tasarıyı ezici çoğunlukla kabul etti.

·         27 Eylül: Başbakan Tayyip Erdoğan ile İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, New York’ta bir araya geldi.

·         27 Eylül: AB Daimi Temsilciler Komitesi (COREPER), 21. fasıl olan Trans-Avrupa ağlarıyla ilgili tutum belgesini sunması için Türkiye’ye davet mektubu gönderilmesini onayladı.

·         28 Eylül: Türkiye ile Irak arasında terörle mücadele anlaşması imzalandı.

·         29 Eylül: Eski Sağlık Bakanı Yıldırım Aktuna, İstanbul’da hayatını kaybetti.

·         29 Eylül: BM, Burma’da cunta yönetiminin göstericilere uyguladığı şiddeti engellemek amacıyla bölgeye bir heyet gönderdi.

·         29 Eylül: İran parlamentosu, Amerikan Merkezi Haber Alma Teşkilatı(CIA)’nı ve Amerikan ordusunu ‘terör örgütü’ ilan eden tasarıyı onayladı.

·         30 Eylül: Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, resmî temaslarda bulunmak üzere Ankara’ya geldi.

·         30 Eylül: Taliban, “Afganistan’da ABD önderliğindeki NATO askerleri çekilmedikçe” Devlet Başkanı Hamid Karzai ile görüşmeyi ve Hükûmetine katılmayı reddetti.

·         30 Eylül: Dünyaya hoşgörü ve barış mesajları veren Mevlana, 800. doğum yıldönümü münasebetiyle Konya’da anıldı.

·         30 Eylül: Türkiye Ermenileri Patriği Mesrob Mutafyan, özel bir ziyaret programı çerçevesinde İsrail’e gitti.

 

 

Mevcut veriler ışığında, Türkiye ekonomisinin 2007 yılının ilk dokuz ayındaki görünümü şu şekildedir:

 

 

1)REEL KESİM

1-A)BÜYÜME:

Ekonomik büyümeye ilişkin veriler, Tablo 1’de yer almaktadır.

 

TABLO 1: BÜYÜME (GSMH) ORANLARI (Sabit Fiyatlarla) (%)

YILLAR

BÜYÜME ORANI

2001

-9,5

2002

7,9

2003

(hedef)

(gerçekleşen)

 

5,0

5,9

2004

(hedef)

(gerçekleşen)

 

5,0

9,9

2005

(hedef) (gerçekleşen)

 

5,0

7,6

2006

(hedef)

(gerçekleşen)

I.çeyrek

II.çeyrek

III.çeyrek

IV.çeyrek

 

5,0

6,0

6,4

9,3

4,3

4,6

2007

(hedef)

I.çeyrek

II.çeyrek

 

5,0

6,8

3,9

Kaynak: TÜİK

 

 

            2003 yılı sonrası hedef büyüme oranları %5 olmakla beraber, gerçekleşmeler hep bu oranın üstündedir. 2007 yılı hedeflenen büyüme oranı da %5 olup, ilk çeyrekte kaydedilen büyüme oranı bunun üstünde gerçekleşmişken, ikinci çeyrek büyüme oranı hedefin altında kalmıştır. Ancak, ilk altı aylık ortalama büyüme oranı %5,2 olup hedefin biraz üzerinde gerçekleşmiştir. (Bkz. Tablo 1)

 

            TÜİK’ten yapılan açıklamaya göre, 2007 yılının ilk iki çeyreğinde, üretim yöntemine göre cari fiyatlarla YTL bazında ortalama GSYİH büyüme hızı %14,9’dur. Aynı dönemde bazı alt sektörlerde sağlanan ortalama büyüme oranları cari fiyatlarla şöyle olmuştur: Tarım %10,5; Sanayi %14,5; İnşaat %34,5; Ticaret %12,6; Ulaştırma ve Haberleşme %13,2; Malî Kuruluşlar %19,5; Serbest Meslekler ve Hizmetler %14,9.

 

            2007 yılı ilk iki çeyreğinde, üretim yöntemine göre GSMH, cari fiyatlarla sırasıyla 129.586.986.949 YTL ve 148.001.181.872 YTL’dir. Aynı dönemlerde sabit fiyatlarla ise sırasıyla 34.184.933 YTL ve 39.094.893 YTL olarak gerçekleşmiştir.

 

            Cari fiyatlarla Dolar cinsinden GSMH; 2003 yılında 239.235 milyon, 2004 yılında 299.475 milyon, 2005 yılında 360.876 milyon, 2006 yılında ise 399.673 milyon olarak gerçekleşmiştir. 2007 yılı ilk yarısı GSMH’si ise 201.837 milyon Dolar’dır.

 

            Kişi başına GSMH ve GSYİH (KBGSMH-KBGSYİH) gelişmeleri şöyledir: Cari fiyatlarla 2004 yılı KBGSMH’si 4.172 $ iken, 2005 yılında bu meblağ %20 artışla 5.008 $’a yükselmiştir. KBGSYİH ise 2004’te 4.187 $ iken, 2005 yılı meblağı %19,8 artışla 5.016 $ olarak gerçekleşmiştir.

 

 

1-B)SANAYİ:

İmalât sanayiindeki üretim artış oranları, alt sektörler itibariyle Tablo 2’de yer almaktadır.

 

TABLO 2: ÜRETİM ARTIŞI (Ocak-Eylül)

İKTİSADÎ FAALİYET KOLLARI

ÜRETİM DEĞİŞİMİ (1997=100) (%)

2006

2007

TOPLAM SANAYİ

5,8

4,9

Madencilik Sektörü

7,7

11,4

İmalât Sanayii Sektörü

5,4

4,1

Elektrik, Gaz ve Su Sektörü

9,2

9,7

Kaynak: TÜİK

 

 

            2007 yılı Ocak-Eylül döneminde toplam sanayi üretiminde artış meydana gelmekle beraber, 2006 yılının aynı dönemiyle kıyaslandığında bunun daha düşük seviyede gerçekleştiği görülmektedir. 2007 yılı Ocak-Eylül döneminde, alt sektörler itibariyle en yüksek üretim artışı madencilik sektöründe iken, en az artan alt sektör imalât sanayiidir. (Bkz. Tablo 2)

 

 

TABLO 3: KAPASİTE KULLANIM ORANLARI (%)

 

2005

2006

2007

Ocak

76,6

75,4

78,3

Şubat

77,1

77,2

80,1

Mart

80,5

80,7

82,0

Nisan

79,8

82,3

81,7

Mayıs

81,3

82,6

83,3

Haziran

81,4

83,1

83,5

Temmuz

80,6

81,8

81,9

Ağustos

79,8

79,4

80,3

Eylül

82,7

82,7

83,2

Ekim

82,3

82,4

83,3

Kasım

80,9

82,8

 

Aralık

80,7

81,7

 

Kaynak: TÜİK

 

 

            2007 yılında kapasite kullanım oranları (KKO), Ocak ayı hariç, %80 üstünde gerçekleşmiştir. 2007 yılı ilk dokuz ayı ortalama KKO %81,6 seviyesindedir. (Bkz. Tablo 3)

 

 

TABLO 4: TAM KAPASİTE İLE ÇALIŞAMAMA SEBEPLERİ (%) (Eylül)

 

2006

2007

İç Pazarda Talep Yetersizliği

43,9

47,1

Dış Pazarda Talep Yetersizliği

20,4

18,2

Malî İmkânsızlık

3,6

4,2

Yerli Mallarda Ham Madde Yetersizliği

4,3

4,1

İthal Mallarda Ham Madde Yetersizliği

2,8

2,5

İşçilerle İlgili Meseleler

1,8

2,1

Kaynak: TÜİK

 

 

               2007 yılı Eylül ayında; tam kapasite ile çalışamamaya ilişkin ilk sırada belirtilen sebep “iç pazarda talep yetersizliği”dir. Ardından “dış pazarda talep yetersizliği” belirtilmiştir. (Bkz. Tablo 4)

 

 

TABLO 5: YENİ KURULAN ŞİRKET, KOOPERATİF VE İŞ YERİ (Ocak-Eylül)

 

2006

2007

Değişim (%)

Yeni açılan şirket ve kooperatif

40.903

42.538

4,0

Kapanan şirket ve kooperatif

7.048

7.456

5,8

Yeni açılan ticaret unvanlı iş yeri

41.675

38.052

-8,7

Kapanan ticaret unvanlı iş yeri

17.873

18.175

1,7

Kaynak: TÜİK

 

 

            2006 yılına göre 2007 yılının ilk dokuz ayında yeni şirket ve kooperatif açılışlarındaki artış oranı %4’tür. Buna karşılık, kapanan şirket ve kooperatif sayısında daha fazla artış meydana gelmiş olup, %5,8 oranındadır. Ticaret unvanlı iş yeri açılışlarındaki artış, önceki yılın aynı dönemine göre daha az olmuştur. Kapanan ticaret unvanlı iş yeri sayısında ise önceki yılın aynı dönemine göre artış meydana gelmiştir ve oran %1,7’dir. (Bkz. Tablo 5)

 

 

1-C)İSTİHDAM:

            TÜİK Hane Halkı İş Gücü Anketi sonuçlarına göre, 2007 yılı ilk dokuz ayında kurumsal olmayan nüfusa ilişkin istihdam durumu Tablo 6’da yer almaktadır.

 

 

TABLO 6: KURUMSAL OLMAYAN NÜFUSUN İŞ GÜCÜ DURUMU (000 kişi) (Ağustos)

 

2006

2007

KURUMSAL OLMAYAN SİVİL NÜFUS

72.724

73.643

   15 ve Üstü Yaştaki Nüfus

51.770

52.644

 

 

 

İŞ GÜCÜ DURUMU

25.622

25.931

   İstihdam Edilen

23.279

23.548

   İşsiz

2.343

2.383

 

 

 

İŞ GÜCÜNE KATILMA ORANI (%)

49,5

49,3

 

 

 

İSTİHDAM ORANI (%)

45,0

44,7

İŞSİZLİK ORANI (%)

9,1

9,2

   Tarım Dışı İşsizlik Oranı (%)

12,0

11,9

   Genç Nüfusta (15-24 yaş) İşsizlik Oranı (%)

17,5

19,2

 

 

 

EKSİK İSTİHDAM / İŞ GÜCÜ ORANI (%)

3,4

2,8

   Genç Nüfusta (15-24 yaş) Eksik İstihdam Oranı (%)

4,1

2,9

Kaynak: TÜİK

 

 

            2007 yılı ilk üç çeyreğinde istihdam edilen kişi sayısı 23.548.000’dir. 2006 yılının aynı dönemine göre istihdam edilen sayısındaki artış 269.000’dir. İşsiz sayısı ise 2.383.000’dir. 2007 yılı ilk üç çeyreğinde, 2006 yılı aynı dönemine göre işsiz sayısında artış meydana gelmiş olup bu sayı 40.000’dir. İstihdam oranı %44,7, işsizlik oranı ise %9,2’dir. Tarım dışı işsizlik oranı %11,9; 15-24 yaş grubundaki işsizlik oranı %19,2’dir. (Bkz. Tablo 6)

 

 

 

2)FİNANSAL KESİM

2-A)FİYATLAR:

Fiyatlarda meydana gelen değişmeler, Tablo 7’de ve 8’de yer almaktadır.

 

TABLO 7: FİYATLARDAKİ GELİŞMELER (Bir önceki aya göre değişim) (%)

 

ÜFE

 

TÜFE

 

2005

2006

2007

 

2005

2006

2007

Ocak

-0,41

1,96

-0,05

 

0,55

0,75

1,00

Şubat

0,11

0,26

0,95

 

0,02

0,22

0,43

Mart

1,26

0,25

0,97

 

0,26

0,27

0,92

Nisan

1,21

1,94

0,80

 

0,71

1,34

1,21

Mayıs

0,20

2,77

0,39

 

0,92

1,88

0,50

Haziran

-0,48

4,02

-0,11

 

0,10

0,34

-0,24

Temmuz

-0,74

0,86

0,06

 

-0,57

0,85

-0,73

Ağustos

1,04

-0,75

0,85

 

0,85

-0,44

0,02

Eylül

0,78

-0,23

1,02

 

1,02

1,29

1,03

Ekim

0,68

0,45

 

 

1,79

1,27

 

Kasım

-0,95

-0,29

 

 

1,40

1,29

 

Aralık

-0,04

-0,12

 

 

0,42

0,23

 

Kaynak: TÜİK

 

 

            “Bir önceki aya göre değişim” oranları açısından, ÜFE’de ilk dokuz ay itibariyle değişkenlikler söz konusu olmakla beraber, genel olarak oranların düşük seviyelerde gerçekleştiği görülmektedir. Bununla beraber, önceki aylarda %1’in altında olan hatta kimi aylarda negatif olan enflasyon oranları Eylül ayı itibariyle %1’in üstüne çıkmıştır. TÜFE’de de benzer durumlar söz konusudur. (Bkz. Tablo 7)

 

 

TABLO 8: FİYATLARDAKİ GELİŞMELER (Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim) (%)

 

ÜFE

 

TÜFE

 

2005

2006

2007

 

2005

2006

2007

Ocak

10,70

5,11

9,37

 

9,23

7,93

9,93

Şubat

10,58

5,26

10,13

 

8,69

8,15

10,16

Mart

11,33

4,21

10,92

 

7,94

8,16

10,86

Nisan

10,17

4,96

9,68

 

8,18

8,83

10,72

Mayıs

5,59

7,66

7,14

 

8,70

9,86

9,23

Haziran

4,25

12,52

2,89

 

8,95

10,12

8,60

Temmuz

4,26

14,34

2,08

 

7,82

11,69

6,90

Ağustos

4,32

12,32

3,72

 

7,91

10,26

7,39

Eylül

4,38

11,19

5,02

 

7,99

10,55

7,12

Ekim

2,57

10,94

 

 

7,52

9,98

 

Kasım

1,60

11,67

 

 

7,61

9,86

 

Aralık

2,66

11,58

 

 

7,72

9,65

 

Kaynak: TÜİK

 

 

            “Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim” açısından 2007 yılının ilk dokuz ayında ÜFE’de dalgalanmalar meydana gelmiştir. Mart-Nisan dönemine kadar artışlar, bu aylar itibariyle Ağustos’a kadar düşüşler, daha sonra tekrar artışlar meydana gelmiştir. Benzer gelişmeler TÜFE’de de meydana gelmiştir. Bununla beraber, 2006 yılı ile kıyaslandığında Mayıs 2007 itibariyle meydana gelen fiyat artışları daha düşük seviyelerdedir. (Bkz. Tablo 8)

 

            2003, 2004 ve 2005 yıllarında hedef enflasyon oranları realize edilebilmekle beraber, 2006 yılında bunu sağlamak mümkün olmamıştır. Nitekim, 2006 yılı hedef oranı olan %5’in birkaç yıldır sağlanan istikrar sürecinin devamı hâlinde realizasyonu mümkün iken, başta dünya politikasında-ekonomisinde meydana gelen olumsuzluklar olmak üzere, iç politikada ve buna bağlı olarak Türkiye ekonomisinde meydana gelen birtakım olumsuzluklar, fiyat istikrarında da sapmalara yol açmış ve hedeflenenin iki katı üzerinde enflasyon oranlarına sebebiyet vermiştir.

 

 

2-B)PARASAL GÖSTERGELER:

            2006 yılı sonu ve 2007 yılı Ekim ayı başı itibariyle parasal göstergeler ve bunlar arasındaki değişim oranları, Tablo 9’da verilmiştir.

 

TABLO 9: PARASAL GÖSTERGELER (Milyon YTL)

 

29 Aralık 2006

5 Ekim 2007

DEĞİŞİM (%)

Dolaşımdaki Para

24.676

25.985

5,3

Vadesiz Mevduat

22.814

24.472

7,3

M1

47.491

50.548

6,2

Vadeli Mevduat

137.654

162.378

18,0

M2

185.145

212.835

15,0

Döviz Tevdiatı

101.399

103.821

2,4

Döviz Tevdiatı (Milyar Dolar)

71,8

86,6

20,7

M2Y

286.544

316.657

10,5

Mevduat Bankaları Kredileri

170.578

200.351

17,5

Kaynak: TCMB

 

 

            2006 sonu itibariyle 24,7 milyar YTL olan dolaşımdaki para meblağı, 2007 yılı ilk dokuz ayında 26 milyar YTL’ye yükselmiş olup artış oranı %5,3’tür. Vadesiz mevduatta %7,3’lük artış meydana gelmişken, vadeli mevduattaki artış çok daha fazla olup %18 oranındadır. Döviz tevdiatındaki artış ise %2,4 oranındadır. (Bkz. Tablo 9)

 

            2006 sonu itibariyle mevduat bankalarınca verilen toplam kredi meblağı 171 milyar YTL civarında idi. Bu meblağ, 2007 yılı ilk dokuz ayı itibariyle 200 milyar YTL’nin üstüne çıkmış olup artış oranı %17,5’tir.

 

 

 

2-C)FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARI:

Finansal yatırım araçlarının nominal ve reel getirileri Tablo 10’da yer almaktadır.

 

TABLO 10: SEÇİLMİŞ FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARININ NOMİNAL VE REEL GETİRİLERİ (Eylül)

 

NOMİNAL

GETİRİ (%)

REEL GETİRİ

ÜFE (%)

TÜFE (%)

3 AYLIK

MEVDUAT FAİZİ (BRÜT)

BORSA ENDEKSİ (İMKB 100)

DOLAR

EURO

ALTIN (KÜLÇE)

4,08

12,40

-4,30

-1,00

3,50

2,10

10,26

-6,12

-2,88

1,53

3,76

12,05

-4,60

-1,31

3,18

6 AYLIK

MEVDUAT FAİZİ (BRÜT)

BORSA ENDEKSİ (İMKB 100)

DOLAR

EURO

ALTIN (KÜLÇE)

8,22

22,70

-10,30

-5,90

-2,20

5,02

19,07

-12,95

-8,69

-5,09

6,32

20,54

-11,88

-7,55

-3,92

YILLIK

ORTALAMA

MEVDUAT FAİZİ (BRÜT)

BORSA İNDEKSİ (İMKB 100)

DOLAR

EURO

ALTIN (KÜLÇE)

16,60

12,94

-2,70

4,90

11,06

8,19

4,79

-9,72

-2,67

3,05

6,80

3,45

-10,88

-3,92

1,73

Kaynak: TÜİK

 

 

            TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre, 2007 yılı Eylül ayı itibariyle; 2003=100 temel yıllı ÜFE karşısında son üç aylık dönemde; seçilmiş yatırım araçları arasında en fazla gelir sağlayan araç borsadır. En yüksek zarar ise Dolar’da gerçekleşmiştir. (Bkz. Tablo 10)

 

            Son altı aylık dönemde; en yüksek getiri yine borsada elde edilmiştir. En fazla zarar da yine Dolar’dadır. (Bkz. Tablo 10)

 

            Yıllık ortalamalar dikkate alındığında, en yüksek getiri mevduat faizinde elde edilmiştir. En fazla zarar ise yine Dolar’da gerçekleşmiştir. (Bkz. Tablo 10)

 

            BDDK bilgilerine göre, Türkiye’de, 2007 yılı başı itibariyle banka sayısı 46 olup bunların dağılımı şöyledir: Kamu kalkınma-yatırım-4; Kamu mevduat-3; Özel yatırım-5; Özel mevduat-12; TMSF-1; Türkiye’de kurulu yabancı yatırım-4; Türkiye’de kurulu yabancı mevduat-10; Yabancı banka şubeleri-7. Aynı tarih itibariyle katılım bankası (özel finans kurumu) sayısı 4’tür.

 

            Diğer finansal kuruluşlarla ilgili sayılar ise şöyledir: Türkiye’de temsilciliği bulunan yabancı banka sayısı-48, Leasing kuruluşları-70, Factoring kuruluşları-87, Tüketici finansman kuruluşları-9, Varlık yönetim şirketleri-5.

 

 

 

3)KAMU MALİYESİ KESİMİ

2007 yılı Ocak-Eylül dönemindeki bütçe gelişmeleri Tablo 11’de yer almaktadır.

 

TABLO 11: BÜTÇE İLE İLGİLİ GELİŞMELER (Milyon YTL) (%) (Ocak-Eylül)

 

2006

2007

ARTIŞ

(07/06) (%)

HEDEF (2007)

GELİRLER

128.038.589

141.786.578

10,7

188.158.954

   Genel Bütçe Gelirleri

124.830.354

138.254.523

10,8

183.460.083

       Vergi Gelirleri

102.005.960

111.656.696

9,5

158.152.898

       Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri

6.386.240

6.881.509

7,8

7.817.781

       Alınan Bağışlar ve Yardımlar

222.638

1.599.986

618.6

480.118

       Faizler, Paylar ve Cezalar

15.963.617

12.108.795

-24,1

14.443.470

       Sermaye Gelirleri

251.899

6.007.537

1384,9

2.565.816

 

 

 

 

 

HARCAMALAR

129.423.325

153.959.562

19

204.988.546

   Faiz Hariç Harcamalar

91.796.325

111.187.942

21,1

152.042.522

       Personel Giderleri

28.201.025

33.037.687

17,2

43.669.799

       Sos. Güv. Kur. Devlet Primleri

3.559.145

4.092.679

15

10.101.779

       Mal ve Hizmet Alımları

11.119.249

13.631.877

22,6

15.587.406

       Cari Transferler

37.802.350

47.691.738

26,2

60.862.989

       Sermaye Giderleri

6.042.183

7.551.032

25

12.103.930

       Sermaye Transferleri

2.016.928

2.626.056

30,2

3.647.400

       Borç Verme

3.055.445

2.556.873

-16,3

3.694.600

       Yedek Ödenekler

-

-

-

2.374.619

   Faiz Harcamaları

37.627.000

42.771.620

13,7

52.946.024

 

 

 

 

 

BÜTÇE DENGESİ

-1.384.736

-12.172.984

779,1

-16.829.592

 

 

 

 

 

Faiz Dışı Denge

36.242.264

30.598.636

-15,6

36.116.432

Kaynak: MB

 

 

            2007 yılının Ocak-Eylül döneminde elde edilen gelir meblağı 142 milyar YTL’dir. Aynı dönemdeki harcama meblağı 154 milyar YTL’dir. (Bkz. Tablo 11)

 

            2007 yılının Ocak-Eylül döneminde faiz harcamaları meblağı 42,8 milyar YTL olup, 2006 yılının aynı dönemine göre %13,7 oranında artış meydana gelmiştir. Buna bağlı olarak, faiz dışı dengede de önceki döneme göre gerileme söz konusudur. 2006 yılı Ocak-Eylül döneminde 36,2 milyar YTL olan faiz dışı fazla, 2007 yılının aynı döneminde 30,6 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. (Bkz. Tablo 11)

 

            Bütçe dengesinde de olumsuzluklar meydana gelmiştir. Nitekim 2006 yılı Ocak-Eylül döneminde 1,4 milyar YTL olan bütçe açığı, 2007 yılının aynı döneminde 12,2 milyar YTL’ye yükselmiştir. Bununla beraber, olağanüstü bir olumsuzluk olmadığı takdirde 2007 yılı sonunda, hedef bütçe açığı olan 16,8 milyar YTL’lik meblağ dahilinde kalınacağı ifade edilebilir. (Bkz. Tablo 11)

 

 

TABLO 12: İÇ BORÇ DURUMU (Milyon YTL)

 

2005

2006

2007 (Eylül)

MEBLAĞ

244.782

251.470

258.272

VADE (ay)

23,5

24,6

26,6

Kaynak: HM

 

 

            2007 yılı Eylül ayı itibariyle toplam iç borç stoku 258 milyar YTL civarındadır. 2006 yılı sonuna göre meydana gelen artış 6,8 milyar YTL’dir. Stokun ortalama vadeye kalan gününde ise nispî bir artış meydana gelmiştir. 2006 sonunda 24,6 ay olan ortalama vade, 2007 Eylül’ünde 26,6 aya yükselmiştir. (Bkz. Tablo 12)

 

 

TABLO 13: DIŞ BORÇ DURUMU (Milyon $)

 

2005

2006

2007 (Ağustos)

TOPLAM

168.941

207.764

226,353

 *Kısa Vadeli

37.103

42.315

41.037

 *Orta-Uzun Vadeli

131.838

165.449

185.316

Kaynak: HM

 

 

            2006 yılı sonunda 207.764 milyon Dolar olan dış borç stoku, 2007 yılının Ağustos ayı başı itibariyle 226.353 milyon Dolar’a yükselmiştir. Vadeler açısından dış borçlar temel karakteristiğini sürdürmekte olup, ağırlıklı olarak orta-uzun vadelidir. Orta-uzun vadeli borçların toplam borç içindeki payı %82 civarındadır. (Bkz. Tablo 13)

 

 

TABLO 14: DIŞ BORÇ KOMPOZİSYONU (%)

DÖVİZ CİNSİ

2005

2006

2007 (Ağustos)

DOLAR

54,4

55,3

56,4

EURO

32,0

32,4

33,6

SDR

8,7

5,2

3,8

YEN

1,7

1,3

1,1

DİĞER

3,2

5,8

5,1

Kaynak: HM

 

 

            2007 yılı ilk yarısı itibariyle dış borcun %56,4’ü ABD Dolar’ı cinsindendir. Müteakiben; Euro, SDR, Yen ve diğer para birimleri cinsinden borçlar gelmektedir. (Bkz. Tablo 14)

 

            Hazine Müsteşarlığı verilerine göre; merkezî idare toplam borç stoku, 2005 sonu itibariyle 247,1 milyar Dolar iken, 2006 itibariyle 245,5 milyar Dolar’a gerilemiştir. 2007 yılı Eylül ayı itibariyle ise 282,1 milyar Dolar’a yükselmiştir. Alacaklılarına göre merkezî idare toplam borç meblağları şöyledir (milyar Dolar):

İç Borç Stoku (213,3): Piyasa 155,7; Kamu kesimi 57,6;

Dış Borç Stoku (68,8): Kredi 28,3 [Uluslararası Kuruluşlar 17,2 (IMF 7,8); Hükûmet Kuruluşları 4,6; Ticarî Bankalar 6,5]; Tahvil 40,5.

 

 

 

4)DIŞ TİCARET KESİMİ

Ana ve alt kalemler itibariyle dış ticaret verileri, Tablo 15’te ve 16’da yer almaktadır.

 

TABLO 15: DIŞ TİCARET BİLEŞİMİ (000 $) (Ocak-Eylül)

 

2006

2007

Değişim (%)

İHRACAT

61.401

76.201

24,1

İTHALÂT

102.432

121.506

18,6

DIŞ TİCARET DENGESİ

-41.032

-45.305

10,4

İHRACAT / İTHALÂT (%)

59,9

62,7

 

Kaynak: DTM

 

 

            2007 yılı Ocak-Eylül dönemi ihracatı 76 milyar Dolar, ithalâtı ise 121 milyar Dolar civarındadır. 2006’nın aynı dönemine göre meydana gelen artış oranları sırasıyla %24,1 ve %18,6’dır. Dış ticaret açığında meydana gelen artış %10,4 olup, 2007 yılı Ocak-Eylül döneminde ihracatın ithalâtı karşılama oranı %62,7’dir. Bu oran, 2006 yılının aynı dönemine göre 2,5 puan kadar yükselmiştir. (Bkz. Tablo 15)

 

 

TABLO 16: GENİŞ EKONOMİK GRUPLARIN SINIFLAMASINA (GEGS) GÖRE DIŞ TİCARET BİLEŞİMİ (000 $) (Ocak-Eylül)

 

2006

 

2007

 

DEĞER

(%)

 

DEĞER

(%)

İHRACAT

 

 

 

 

 

  Sermaye (Yatırım) Malları

6.619

10,8

 

9.680

12,7

  Ara (Ham madde) Mallar

27.328

44,5

 

35.462

46,5

  Tüketim Malları

27.038

44,0

 

30.802

40,4

  Diğer

416

0,7

 

257

0,3

 

 

 

 

 

 

İTHALÂT

 

 

 

 

 

  Sermaye (Yatırım) Malları

16.914

16,5

 

18.516

15,2

  Ara (Ham madde) Mallar

73.060

71,3

 

89.192

73,4

  Tüketim Malları

12.135

11,8

 

12.917

10,6

  Diğer

323

0,3

 

880

0,7

Kaynak: DTM

 

 

            2007 yılı Ocak-Eylül döneminde, mal sınıflamasına göre dış ticaret bileşimi açısından ihracat alt kalemleri, sırasıyla şöyledir: Ham madde, tüketim, yatırım ve diğer mallar. Burada dikkati çeken husus şudur: Geleneksel olarak ihracat kalemleri arasında ilk sırayı tüketim malları alırken, 2006 yılı itibariyle bu yapıda bir değişiklik meydana gelmiş olup, ilk sırayı ham maddeler almıştır. Aynı dönemde, ithalât alt kalemleri ise karakteristik yapısını sürdürmüş olup sırasıyla şöyledir: Ham madde, yatırım, tüketim ve diğer mallar. (Bkz. Tablo 16)

 

            2007 yılı Ocak-Eylül döneminde, ülke gruplarına göre incelendiğinde, ihracatın %56,1’inin AB ülkelerine; kalan kısmın diğer ülkelere yapıldığı ortaya çıkmaktadır. Aynı dönemde ithalâtın %42,8’i AB ülkelerinden; kalan kısmı diğer ülkelerden gerçekleştirilmiştir.

 

            Merkez Bankası ödemeler dengesi istatistiklerine göre cari işlemler hesabı 2005 yılında 23,2 milyar Dolar açık vermişken, 2006 yılı itibariyle bu açık 31,46 milyar Dolar’a yükselmiş olup, artış oranı 36 civarındadır. 2007 yılı Ocak-Eylül dönemi cari açığı ise 26 milyar Dolar’dır. Cari işlemler hesabının alt kalemler itibariyle 2007 yılı Ocak-Eylül dönemi meblağları şöyledir (milyar Dolar): Dış ticaret hesabı: -34,4; Hizmetler hesabı: 12,1; Gelir hesabı: -5,2; Cari transferler hesabı: 1,3. Aynı dönemde ödemeler dengesinin diğer ana kalemleri ise şöyledir (milyar Dolar): Sermaye ve finans hesapları: 25,5; Net hata ve noksan: 0,6.

 

            TÜİK istatistiklerine göre, 2006 yılı Ocak-Eylül döneminde Türkiye’ye giriş yapan yabancı ziyaretçi sayısı 16.158.843 kişi iken, 2007’nin aynı döneminde 18.991.605 kişi olarak gerçekleşmiştir. Artış oranı %17,5’tir. 2006 yılı Ocak-Eylül döneminde çıkış yapan yabancı ziyaretçi sayısı 15.352.184 kişi iken, 2007’nin aynı döneminde 18.271.175 kişi olarak gerçekleşmiş olup, artış oranı %19’dur. Ülke grupları açısından incelendiğinde, gerek giriş yapan ve gerekse çıkış yapan yabancı ziyaretçilerin sayıları itibariyle sıralaması şöyledir: Avrupa, BDT, Asya, Afrika, Amerika, Okyanusya, Diğer.

 

            Merkez Bankası verilerine göre, 2006 yılı Ocak-Eylül döneminde elde edilen turizm gelirleri toplamı 13,7 milyar Dolar iken, 2007’nin aynı döneminde bu meblağ 14,6 milyar Dolar olarak gerçekleşmiştir. 2006 yılı Ocak-Eylül döneminde turizm giderleri toplamı 2,1 milyar Dolar iken, 2007’nin aynı döneminde bu meblağ 2,4 milyar Dolar olarak gerçekleşmiştir.

 

 

 

BAZI DEĞERLENDİRMELER VE TEKLİFLER:

 

Savaş Ekonomisi:

            Yeni bin yıla ekonomik krizlerle giren Türkiye, henüz yaralarını sarma aşamasında iken şimdilerde de birtakım farklı krizlerle karşı karşıya bulunmaktadır. Özellikle 2007 yılının ortalarında başlayan bu yeni kriz süreci, tedbirli davranılmadığı takdirde ülkemizi savaşa kadar götürecek bir nitelik taşımaktadır.

 

            2000’li yıllar itibariyle dünyanın muhtelif bölgelerinde bir anda farklı nitelikte savaş ortamları beliriverdi. Bunlardan biri de kısmen içinde yer aldığımız Orta Doğu bölgesidir. Komşumuz olan Irak, bu karmaşanın merkez üssü konumunda bulunmaktadır. 4-5 yıllık sürede burada nice kanlar aktı ve şehirler yerle bir oldu. Bu olumsuzluklar halen devam etmekte olup, Türkiye’nin içinde bulunduğu çevre ülkelere de yayılma riskini barındırmaktadır. Bu olumsuz ihtimalin bertaraf edilmesi ise Türkiye’deki herkesin sorumluluğu dahilindedir.

 

            Türkiye’yi de içine alacak bir savaş, sadece siyasî ve sosyal olumsuzluklara değil aynı zamanda ve hem de belirgin biçimde ekonomik etkilere de yol açacaktır. Meselenin siyasî ve sosyal yönlerini bir tarafa koyacak olursak, söz konusu savaşın Türkiye’ye ekonomik getirilerini belki üç aşağı-beş yukarı tespit etmek mümkün olabilir fakat götürüleri arasında;

·         Birkaç yılda ancak ulaşılabilen kısmî istikrar ortamının bozulacağı,

·         Silahlanmaya ayrılacak bütçe dolayısıyla eğitim, sağlık vb. harcamaların kısılacağı,

·         Yerli-yabancı yatırımcıların, kararlarını erteleyebileceği veya iptal edebileceği,

·         Uzun vadeli ve düşük ödemeli kredi bulmanın zorlaşacağı

gibi olumsuzluklar sıralayabilmekle beraber, her yönü itibariyle tahmin etmek mümkün değildir. Çünkü bu savaşın sonu görünmemektedir.

 

            Dahası “Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan olma” riski de mevcuttur ki bu asla arzu edilebilecek bir durum değildir. Dolayısıyla Türkiye’de bulunan etkili-yetkili ve etkisiz-yetkisiz kişi-kurum-kuruluşların tamamı bu hususta ferasetli ve basiretli hareket etmek durumundadır.

 

 

Spor Ekonomisi:

            Dış ticaretteki payları açısından ele alındığında, hizmet alt sektörlerinden ‘spor’la ilgili olarak çok net değerlendirmeler yapmak mümkün olmamaktadır. Bunun çeşitli sebepleri vardır. Halbuki bu faaliyetlerde ihmal edilemeyecek boyutta ticarî işlemler gerçekleştirilmektedir.

 

            Bu kapsamda, mesela futbol sektörü ele alınabilir. Tüm dünyada olduğu gibi, Türkiye’de de futbol takımlarında çok sayıda yabancı oyuncu mevcuttur. Yani bu sektörde önemli ölçüde ithalât işlemi gerçekleştirilmektedir ve bunların parasal boyutu çok yüksek olabilmektedir. Buna karşılık, Türkiye’nin ihracatı, yani dışarıya futbolcu ve eğitici transferi düşük seviyede olup, parasal boyutu da ithalât hacmi ile kıyaslanamayacak seviyededir. Bu durumda, söz konusu faaliyetlerin maddî manada ülke ekonomisine katkısının düşük olduğu ortaya çıkmaktadır, yani eksik olan bir şeyler vardır.

 

            Türkiye’nin spor faaliyetlerindeki ithalât gideri, ihracat gelirinden fazla olduğuna göre buna ilişkin bazı tedbirlerin alınması gerekmektedir:

·         İlk tedbir, ithalâta sınırlama getirilmesidir ki bu politika serbest ekonomi anlayışına uygun değildir. Çünkü aynı tedbiri başka ülkelerin de alması halinde, ilk kısıtlamayı getiren ülkenin ihracatı da engellenmiş olacaktır.

·         O halde ikinci tercihe göre hareket edilmelidir. Yani ihracat artırılmalıdır. Bu çerçevede, spor dallarında yetiştirilecek kişilerin ve spor yetiştiricilerinin yurt dışına transferi ile elde edilecek gelir, ülke ekonomisine katkı sağlar hâle gelecektir. Bunun için dünya piyasalarında rekabet edebilir kalitede ürün (sporcu) imalâtında bulunmak ve bunların sayısını artırarak pazarlama-satış yapmak gerekmektedir.

 

            Temsil açısından bakıldığında doğru görünen, bir ülkenin kendi kaynaklarıyla (sporcularıyla) dünya piyasalarında boy göstermesidir. Fakat ithalât engellenemeyeceğine göre, gerekli imalâtta bulunarak (sporcu yetiştirerek) ihracata ağırlık vermek, ülke ekonomisi açısından mantıklı görünmektedir. Elbette başarı için tüm bu faaliyetler, kurumsal ve sistematik tarzda gerçekleştirilmelidir.

 

 

Dr. Mehmet Behzat Ekinci.

mbekinci@akademiktisat.net

http://www.akademiktisat.net

 

 

 

Kaynaklar:

TÜİK, DPT, HM, DTM, TCMB, MB, BDDK, Turkish Bank, Anlayış.

 

 

 

Sayfa Başı