TÜRKİYE EKONOMİSİNİN
2007 YILI İLK YARISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME
İÇİNDEKİLER:
HAVADİS
1) REEL KESİM
1-A) BÜYÜME
1-B) SANAYİ
1-C) İSTİHDAM
2) FİNANSAL KESİM
2-A) FİYATLAR
2-B) PARASAL GÖSTERGELER
2-C) FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARI
3) KAMU MALİYESİ KESİMİ
4) DIŞ TİCARET KESİMİ
BAZI DEĞERLENDİRMELER VE TEKLİFLER
HAVADİS:
Bu
çalışmada, Türkiye’de 2007 yılının ilk yarısında meydana gelen ekonomik gelişmelere
ilişkin ayrıntılı sektörel analizler ve değerlendirmeler yapılmaktadır. Çalışma
öncesinde, 2007’nin ilk altı ayında Türkiye’de ve dünyada meydana gelen
birtakım sosyo-ekonomik, siyasî, hukukî ve kültürel nitelikli gelişmeler
sunulmaktadır:
·
01 Ocak: 2007 yılı ile birlikte Romanya ve
Bulgaristan, AB üyesi oldu.
·
03 Ocak: FBI, ABD’nin Guantanamo Üssü’nde
bulunan tutsaklara işkence ve kötü muamele yapıldığını öne sürdü.
·
04 Ocak: Temsilciler Meclisi üyeliğine
seçilen ilk Müslüman milletvekili olan Keith Ellison, Kur’an-ı Kerim’e el
basarak yemin etti.
·
04 Ocak: Eski bakanlardan Mustafa Taşar,
Afyonkarahisar’da geçirdiği trafik kazası sonucu hayatını kaybetti.
·
08 Ocak: Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani,
Türkiye’yle ilişkilerin “ülkelerin iç işlerine müdahale edilmemesi temelinde
sürdürülmesi” gerektiğini söyledi.
·
09 Ocak: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi,
Türkiye’nin azınlık vakıflarının mülkiyet haklarını ihlal ettiğine karar verdi.
·
10 Ocak: Hamas’ın siyasi büro şefi Halid
Meşal, İsrail’in varlığının bir realite olduğunu söyledi.
·
10 Ocak: İsrail Bilim, Kültür ve Spor
Bakanlığı koltuğuna İşçi Parti’li milletvekili Raleb Macadele atandı. Böylece
İsrail’de ilk kez bir Arap (Dürzi) milletvekili bakan oldu.
·
12 Ocak: İnsan Hakları İzleme Örgütü,
dünyada insan haklarının durumunu incelediği yıllık raporunda, Türkiye’ye ağır
eleştiriler yöneltti.
·
13 Ocak: Irak’ın kuzeyindeki Kerkük’te
Araplar ve Türkmenler, kentin statüsünün belirlenmesi için 2007 sonunda
yapılması planlanan referanduma katılmama kararı aldı.
·
13 Ocak: Kürt sorunlarının ele alındığı
“Türkiye Barışını Arıyor” başlıklı konferans, 13-14 Ocak tarihlerinde Ankara’da
yapıldı.
·
14 Ocak: İran Cumhurbaşkanı Mahmud
Ahmedinejad, Venezüella, Ekvador, Nikaragua ve Bolivya’yı kapsayan Latin
Amerika turuna çıktı.
·
16 Ocak: Almanya’nın Bavyera eyaleti Anayasa
Mahkemesi, okullarda türbanla ders verilmesini yasaklayan kararı onayladı.
·
18 Ocak: MİT’in eski Müsteşar Yardımcısı
Cevat Öneş, PKK ve Kürt sorunuyla ilgili bugüne kadar uygulanan politikaların
başarısız olduğunu söyledi.
·
19 Ocak: Agos gazetesinin Ermeni asıllı
Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink, gazete girişinde uğradığı silahlı saldırı
sonucu hayatını kaybetti.
·
20 Ocak: Almanya Başbakanı Angela Merkel,
AB’nin Hıristiyan kökenini açıkça beyan etmesini istedi.
·
22 Ocak: Somali’de İslam Mahkemeleri
Birliği’nin önde gelen liderlerinden Şeyh Şerif Şeyh Ahmed, Kenya hükûmetine
teslim oldu.
·
23 Ocak: Bolu Tüneli, Başbakan Tayyip
Erdoğan ile İtalya Başbakanı Romano Prodi’nin katıldığı törenle tek yönlü
olarak (İstanbul-Ankara) trafiğe açıldı.
·
24 Ocak: Dış İşleri Eski Bakanı İsmail Cem
hayatını kaybetti.
·
24 Ocak: Ermenistan Dış işleri Bakan
Yardımcısı Arman Kirakosyan, Erivan’ın Ankara ile ön koşulsuz diplomatik ilişki
kurmaya hazır olduğunu açıkladı.
·
25 Ocak: Yargıtay, Niğde Milli Eğitim Müdürü
Yaşar Sezgin’i yargı kararına rağmen görevine iade etmeyen MEB Müsteşarı Necat
Birinci’yi hapis cezasına mahkum etti.
·
28 Ocak: Dünya Ekonomik Forumu 2007
toplantısı, 26-28 Ocak tarihlerinde Davos’ta yapıldı.
·
28 Ocak: Dünya Bankası Başkanı Paul
Wolfowitz, temaslarda bulunmak üzere İstanbul’a geldi.
·
29 Ocak: Sümerbank davasında yargılanan
Hayyam Garipoğlu, “bankayı aracı kılmak suretiyle dolandırıcılık” ve “zimmet”
suçlarından 16 yıl 7 ay 8 gün hapis cezasına çarptırıldı.
·
29 Ocak: Afrika Birliği Devlet ve Hükûmet
Başkanları Zirvesi, Başbakan Erdoğan’ın da katılımıyla Etiyopya’da yapıldı.
·
30 Ocak: “Kelebek Operasyonu” davasında 108
sanık ile birlikte yargılanan Sedat Peker, 14 yıl 5 ay 10 gün hapis cezasına
çarptırıldı.
·
31 Ocak: ABD Başkanı George Bush, Filistin
Devlet Başkanı Mahmud Abbas’a doğrudan bağlı güvenlik güçlerine 86,4 milyon
dolarlık yardım ulaştırılması talimatı verdi.
·
01 Şubat: Yargıtay Birinci Ceza Dairesi,
Şemdinli davasıyla ilgili temyiz istemine ilişkin olarak görevsizlik kararı
verdi.
·
07 Şubat: Anayasa Mahkemesi, yeni kurulan 15
üniversiteye kurucu rektör atanmasına ilişkin 5573 sayılı kanunu iptal ederek,
yürürlüğünü durdurdu.
·
09 Şubat: Batı Trakya’da 240 imamın istihdam
edilmesini öngören yasa değişikliği, Yunanistan Parlamentosu’nda onaylandı.
·
11 Şubat: Türkmenistan’da yapılan devlet
başkanlığı seçimlerinde oyların %89,2’sini alan Gurbanguli Berdimuhammedov
ülkenin yeni devlet başkanı oldu.
·
14 Şubat: Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi,
Abdullah Öcalan’ın yeniden yargılanmasına gerek olmadığına hükmetti.
·
14 Şubat: Danıştay 6. Dairesi, Beykoz
Belediyesi’nin Acar İstanbul’a verdiği yapı ruhsatının iptaline ilişkin yerel
mahkeme kararını onadı.
·
22 Şubat: KKTC Din İşleri Dairesi Başkanı Ahmet
Yönlüer ile Rum Ortodoks Kilisesi Başpiskoposu II. Hrisostomos, Ada’nın her iki
kesiminin ibadet yerlerine saygı gösterilmesi konusunda anlaştı.
·
23 Şubat: 8. Cidde Ekonomik Forumu’na
katılmak üzere Suudi Arabistan’a giden Başbakan Tayyip Erdoğan, Kral Abdullah
ile bir araya geldi.
·
24 Şubat: Irak Devlet Başkanı Celal Talabani,
IKDP lideri Mesud Barzani ve ABD’nin Bağdat Büyükelçisi Zalmay Halilzad
ülkedeki petrol kaynaklarının işletilmesi ve paylaşımı üzerinde mutabakat
sağlandığını açıkladı.
·
25 Şubat: Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu
yedi İslam ülkesinin Dış İşleri bakanları, Pakistan’ın başkenti İslamabad’da
Orta Doğu gündemiyle toplandı.
·
26 Şubat: Uluslararası Adalet Divanı, Bosna
Savaşı sırasında Sırbistan’ın Srebrenitsa’da soykırımı durdurmadığına, Bosna’da
yapılan diğer soykırım eylemlerine ise yardım ettiğini gösteren yeterli kanıt
bulunmadığına karar verdi.
·
28 Şubat: Bosna Sırp Cumhuriyeti, 1992-1995
Bosna Savaşı’nın kurbanlarından özür diledi.
·
28 Şubat: IKDP lideri Mesud Barzani, MGK’nın
sorunları diyalogla çözme yönündeki mesajına olumlu yanıt verme kararı
aldıklarını söyledi.
·
01 Mart: Kıbrıs Rum Yönetimi ile Fransa
arasında, savunma ve askerî alanlarda işbirliği anlaşması imzalandı.
·
02 Mart: Deniz Kuvvetleri eski Komutanı
Emekli Oramiral İlhami Erdil’in kuvvet komutanlığı dönemindeki usulsüz konut
harcamalarıyla ilgili davada, Erdil’in eşi Füsun Erdil ve 14 sanık beraat etti.
·
04 Mart: Dış işleri Bakanı Abdullah Gül,
AB’nin, Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi geçici üyeliğine adaylığını destekleme kararı
aldığını söyledi.
·
08 Mart: Avrupa Sivil Havacılık Örgütü
Eurocontrol, tüm Orta Doğu ve Güney Akdeniz üzerindeki uçuşların kontrolünü
sağlayacak “hava kontrol merkezi”nin Kıbrıs Rum Kesimi’nde kurulmasına karar
verdi.
·
08 Mart: Çin yönetimi, ABD Dış işleri
Bakanlığı tarafından her yıl yayımlanan ülkelerin insan hakları raporuna,
sekizinci kez yine bir raporla yanıt verdi.
·
09 Mart: Kıbrıs Rum Yönetimi, Ada’da krize
yol açan Lokmacı barikatının, Rum tarafındaki duvarını yıktı.
·
09 Mart: “Ermeni soykırımı” karşıtı sözleri
nedeniyle İsviçre’de yargılanan İşçi Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek’e 90
gün tecilli hapis ve para cezası verildi.
·
12 Mart: Irak Başbakanı Nuri el-Maliki,
Kürtlerin Kerkük’e dönmesini ve kentteki Arapların eski bölgelerine gönderilmesini
öngören kararı imzaladı.
·
12 Mart: İstanbul Adli Tıp Kurumu, Abdullah
Öcalan’dan alınan kan, saç ve idrar örneklerinde herhangi bir zehirlenme
bulgusuna rastlanmadığını belirtti.
·
13 Mart: Kıbrıs Rum Yönetimi, Ada’nın
batısındaki Limnidi (Yeşilırmak) sınır kapısının “geçişlere hazır olması”
amacıyla bölgede çalışmalara başladı.
·
14 Mart: Danıştay İdarî Dava Daireleri
Kurulu, MEB’in Yurt dışına Lisansüstü Öğrenim İçin Gönderilecek Adayları Seçme
ve Yerleştirme Kılavuzu ile bu kılavuza dayalı öğrenci gönderilmesi işleminin
yürütmesini durdurdu.
·
14 Mart: İsrail Parlamentosu, “Ermeni
soykırımı”nı tanımayı reddetti.
·
17 Mart: Emekli Orgeneral Hurşit Tolon,
yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimi öncesi Silahlı Kuvvetler’in etkisiz kılınmak
istendiğini söyledi.
·
19 Mart: Üyelerine silah üzerine yemin
ettiren Kuvayi Milliye Derneği hakkında yasal takibat başlatıldı.
·
20 Mart: Duceyl davasında yargılanan Irak’ın
eski Devlet Başkan Yardımcısı Taha Yasin Ramazan idam edildi.
·
20 Mart: İsrail’in Şubat ayında başlattığı hafriyat
çalışmalarının el-Aksa Camii’ne zarar verip vermediğini incelemek üzere 7
kişilik Türkiye teknik heyeti İsrail’e gitti.
·
21 Mart: Dış İşleri Bakanı Abdullah Gül,
Makedonya Dış İşleri Bakanı Antonio Miloşoski’nin daveti üzerine Makedonya’ya
gitti.
·
21 Mart: İstanbul’daki Levent-İETT arazisi
için yapılan ihalede açık artırmayı Sama Dubai kazandı.
·
22 Mart: İş adamı Kadir Has, geçirdiği kalp krizi sonucu
hayatını kaybetti.
·
23 Mart: Basra Körfezi’nde görevli 15 İngiliz askeri,
İran karasularına girdiği iddiasıyla İran yönetimi tarafından yakalanarak
gözaltına alındı.
·
25 Mart: Ermenistan Başbakanı Andranik Margaryan,
geçirdiği kalp krizi sonucu öldü.
·
26 Mart: Kosova’ya “kontrollü bağımsızlık” öneren BM
raporu, BM Güvenlik Konseyi’ne sunuldu.
·
27 Mart: Başbakan Tayyip Erdoğan, Arap Birliği Zirve
Toplantısı’na katılmak üzere Suudi Arabistan’a gitti.
·
28 Mart: 19. Arap Birliği Zirvesi, 28-29 Mart
tarihlerinde Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da yapıldı.
·
28 Mart: Çek Cumhuriyeti, ABD’nin füze kalkanı sistemini
Çek topraklarına da kurma talebiyle ilgili görüşmeler başlatmayı resmen kabul
etti.
·
30 Mart: Savunma Sanayi İcra Komitesi, 52 saldırı
helikopterinin alımını öngören savunma sanayi ihalesini İtalya’nın
Agusto/Westland firmasına verdi.
·
31 Mart: Avrupa’daki Türkiye kökenli milletvekilleri,
izolasyonların kaldırılması konusuna dikkat çekmek amacıyla KKTC’de bir zirve
düzenledi.
·
31 Mart: Irak hükûmeti, Saddam Hüseyin döneminde Kerkük’e
yerleştirilen Arapların başka yere taşınması planını onayladı.
·
01 Nisan: İsrail Başbakanı Ehud Olmert, tüm Arap
ülkelerinin devlet başkanlarını bir barış konferansı yapmaya çağırdı.
·
02 Nisan: TMSF tarafından Bilgin ve Merkez Grubu medya
şirketlerine el konuldu.
·
02 Nisan: Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yuşçenko,
parlamentoyu feshetti.
·
03 Nisan: PKK’ya yardım ve yataklık ettiği gerekçesiyle
tutuklanan, Şemdinli’de bombalanan Umut Kitabevi’nin sahibi Seferi Yılmaz,
serbest bırakıldı.
·
03 Nisan: Başbakan Tayyip Erdoğan, Halep Olimpiyat
Stadı’nın açılış törenine katılmak üzere Suriye’ye gitti.
·
05 Nisan: Çeçenistan’da insan hakları ihlalleriyle
suçlanan Rusya yanlısı Ramazan Kadirov yemin ederek devlet başkanlığı görevine
başladı.
·
06 Nisan: Türkiye, Afganistan’da NATO bünyesinde Fransa ve
İtalya ile dönüşümlü olarak icra ettiği Kabil Bölge Komutanlığı’nın komutasını
devraldı.
·
07 Nisan: İlk büyük ihalesi 1987 yılında yapılan Karadeniz
Sahil Yolu, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın da katıldığı törenle resmen açıldı.
·
08 Nisan: DSP, Ankara’nın Sıhhiye Meydanı’nda Başbakan
Recep Tayyip Erdoğan’ın Çankaya adaylığına karşı bir miting düzenledi.
·
09 Nisan: Ankara, IKDP lideri Mesud Barzani’nin Türkiye’ye
yönelik açıklamalarından duyduğu rahatsızlığı ABD yönetimine iletti.
·
12 Nisan: Genelkurmay Başkanı Yaşar Büyükanıt, son
dönemlerde meydana gelen ve doğrudan TSK’yı ilgilendiren gelişmeler hakkında
açıklama yapmak üzere bir basın toplantısı düzenledi.
·
13 Nisan: Genelkurmay Askerî Savcılığı’nın talebi üzerine
Nokta dergisine polis baskını düzenlendi.
·
13 Nisan: Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Harp
Akademileri’nde yaptığı konuşmada Türkiye’de rejimin tehdit altında olduğunu
vurguladı.
·
14 Nisan: Atatürkçü Düşünce Derneği, Ankara Tandoğan Meydanı’nda “Cumhuriyet
Mitingi” düzenledi.
·
14 Nisan: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e karşı
“Öteki Rusya” koalisyonunun düzenlediği mitinge katılmak isteyen 250 kişi
gözaltına alındı.
·
17 Nisan: Başbakan Tayyip Erdoğan, cumhurbaşkanlığı
seçimine ilişkin olarak DYP lideri Mehmet Ağar ve ANAP lideri Erkan Mumcu ile
görüştü.
·
17 Nisan: Dış İşleri Bakanı Abdullah Gül ve Devlet Bakanı,
Baş Müzakereci Ali Babacan, 2007-2013 yılları arasında uygulanacak AB uyum
programını açıkladı.
·
18 Nisan: Malatya’da, misyoner faaliyette bulunduğu iddia
edilen yayınevine giren 5 kişi, içeride bulunan 3 kişiyi vahşice öldürdü.
·
18 Nisan: “Kızıltepe davası”nda Ahmet Kaymaz ve oğlu Uğur
Kaymaz’ı öldürmekle suçlanan 4 polis memuru beraat etti.
·
19 Nisan: Dönem başkanlığını Türkiye’nin devraldığı 16.
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Toplantısı, Belgrad’da yapıldı.
·
21 Nisan: Nokta Dergisi Genel
Yayın Yönetmeni Alper Görmüş, derginin kendini kapatma kararı aldığını
açıkladı.
·
23 Nisan: Başbakan Tayyip
Erdoğan, AKP’nin cumhurbaşkanı adayının Dış İşleri Bakanı Abdullah Gül olduğunu
açıkladı.
·
24 Nisan: Rusya Federasyonu’nun
ilk başkanı olan Boris Yeltsin, 76 yaşında hayatını kaybetti.
·
25 Nisan: YÖK Başkanı Erdoğan
Teziç’e saldırı girişiminde bulunuldu. Girişim zanlısı yakalandı.
·
26 Nisan: AKP Amasya Milletvekili
Hamza Albayrak partisinden istifa etti.
·
27 Nisan: Genelkurmay Başkanlığı,
içerisinde laiklik uyarısının yer aldığı bir bildiriyi internet sitesinde
yayımladı. Bildiri e-muhtıra olarak tanımlandı.
·
27 Nisan: Irak’taki savaş için
fon ayrılması ve ABD askerlerinin çekilmesini öngören yasa teklifi, önce ABD
Temsilciler Meclisi, ardından da Senato’da kabul edildi.
·
27 Nisan: TBMM Genel Kurulu’nda
yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk tur oylamasında üçte iki çoğunluk
sağlanamadığı için seçim ikinci tura kaldı. Oylamaya CHP, ANAP ve DYP
katılmadı.
·
28 Nisan: Genelkurmay
Başkanlığı’nın açıklamasını bakanları ile değerlendiren Başbakan Tayyip
Erdoğan, cumhurbaşkanlığı seçiminde anayasal süreci işletme kararı aldıklarını
açıkladı.
·
29 Nisan: İstanbul Çağlayan’da
geniş katılımlı bir “Cumhuriyet mitingi” yapıldı.
·
29 Nisan: Küba’nın 48 yıllık
komünist lideri Devlet Başkanı Fidel Castro tüm yetkileri devralarak yeniden
makamının başına döndü.
·
30 Nisan: CHP’den istifa eden
Hatay Milletvekili İnal Batu, DYP’ye katıldı.
·
01 Mayıs: Anayasa Mahkemesi,
cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci turunu oy çokluğuyla iptal etti. Mahkeme ilk
2 turda toplantı yeter sayısının 367 olması gerektiğini açıkladı.
·
01 Mayıs: AKP Afyon Milletvekili
İbrahim Hakkı Aşkar partisinden istifa etti.
·
02 Mayıs: ABD Uluslararası İnanç
Özgürlüğü Komisyonu’nun yıllık raporunda, Türkiye’de dinî özgürlüklerin
kısıtlandığı belirtildi.
·
02 Mayıs: ABD Başkanı George
Bush, Amerikan askerlerinin Irak’tan çekilmesini öngören yasayı veto etti.
·
03 Mayıs: AKP’nin, genel
seçimlerin 22 Temmuz’da yapılması yönündeki önergesi TBMM Genel Kurulu’nda
kabul edildi.
·
03 Mayıs: DYP Denizli
Milletvekili Ümmet Kandoğan, Genel Başkan Yardımcılığı görevinden alındı ve
partiden ihraç edildi.
·
04 Mayıs: Genelkurmay Başkanı
Orgeneral Yaşar Büyükanıt, Başbakan Tayyip Erdoğan ile Başbakan’ın
Dolmabahçe’deki çalışma ofisinde bir araya geldi.
·
04 Mayıs: İnternet ortamında
işlenen suçlarla mücadeleyi öngören, elektronik ortamda işlenen suçların
önlenmesine ilişkin kanun tasarısı TBMM’de kabul edildi.
·
05 Mayıs: DYP ile ANAP, Demokrat
Parti altında birleşme kararı aldı.
·
05 Mayıs: CHP, cumhurbaşkanlığı
seçiminin Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle bir kez daha Anayasa
Mahkemesi’ne başvurdu.
·
06 Mayıs: Cumhurbaşkanı adayı
Abdullah Gül adaylıktan çekildiğini açıkladı.
·
06 Mayıs: Fransa’da
cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda oyların %53’ünü alan Nicolas
Sarkozy cumhurbaşkanı seçildi.
·
08 Mayıs: Nükleer güç
santrallerinin kurulması ve işletilmesi hakkındaki yasa tasarısı, TBMM Genel
Kurulu’nda görüşülerek kabul edildi.
·
09 Mayıs: DTP, genel seçimlere
bağımsız adaylarla katılacağını açıkladı.
·
10 Mayıs: Cumhurbaşkanının halk
oyuyla seçilmesini de içine alan Anayasa değişiklik paketi, 376 oyla kabul
edildi.
·
10 Mayıs: Kolordu Komutanı
Korgeneral Ethem Erdağı, ihalelerde görevini kötüye kullanmaktan 11 ay 25 gün
hapis cezasına çarptırıldı.
·
10 Mayıs: Danıştay Başkanı Sumru
Çörtoğlu, Danıştay’ın kuruluşunun 139.yılında yaptığı konuşmada irtica
tehdidine gereken önemin verilmediğini söyledi.
·
11 Mayıs: Yurt Dışı Yüksek
Öğretim Diplomaları Denklik Yönetmeliği’ni yenileyen YÖK, Atatürk ilke ve
inkılaplarına aykırı derslere sahip programların diplomalarına denklik vermeme
kararı aldı.
·
12 Mayıs: Rusya, Türkmenistan ve
Kazakistan liderleri, Türkmen doğalgazını Kazakistan üzerinden Hazar Denizi’nin
çevresini dolaşıp Rusya’ya ulaştıracak yeni doğalgaz hattı konusunda anlaştı.
·
12 Mayıs: Pakistan’ın Karaçi
kentinde Pervez Müşerref’e karşı düzenlenen mitingde iktidar ve muhalefet
yandaşları arasında çıkan çatışmalarda 27 kişi yaşamını yitirdi.
·
13 Mayıs: İzmir’in Gündoğdu
Meydanı’nda “Cumhuriyet mitingi” yapıldı.
·
13 Mayıs: Türkiye’deki 500 kadar
aydın, 27 Nisan’da Genelkurmay Başkanlığı’nın internet sitesinde yer verilen
muhtıraya karşı bir bildiri yayımladı.
·
16 Mayıs: Yargıtay, Şemdinli’deki
bombalama davasında sanıklara verilen cezayı bozarak, dosyanın askerî mahkemede
görülmesi gerektiğine karar verdi.
·
16 Mayıs: Dış İşleri Bakanı
Abdullah Gül, Irak Türkmen Cephesi lideri Sedat Ergeç ile bir araya geldi.
·
17 Mayıs: CHP ve DSP, 22
Temmuz’da yapılacak milletvekili genel seçimlerinde işbirliği yapacaklarını ilan
ettiler.
·
17 Mayıs: 17 yeni üniversite
kurulmasına ilişkin kanun teklifi yasalaştı.
·
18 Mayıs: Komünizmin ayırdığı
Rusya Ortodoks Kiliseleri ve Yurt Dışı Ortodoks Kiliseler Birliği yapılan
törenle birleşti.
·
18 Mayıs: Kazakistan
Parlamentosu, Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’in ömür boyu bu görevde
kalmasını öngören yasa tasarısını kabul etti.
·
19 Mayıs: İran Dış işleri Bakanı
Manuçehr Muttaki, İsrail’i haritadan silmek gibi bir amaçlarının olmadığını
söyledi.
·
21 Mayıs: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’na seçilen
Abdurrahman Yalçınkaya, görevi Nuri Ok’tan devraldı.
·
21 Mayıs: Türkiye’nin Terörle
Mücadele Özel Temsilcisi Edip Başer görevinden alındı. Başer’in yerine Dış
İşleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Rafet Akgünay getirildi.
·
22 Mayıs: Ankara Ulus’taki Anafartalar Çarşısı’nda meydana
gelen intihar saldırısında 8 kişi hayatını kaybetti.
·
22 Mayıs: Denizli’deki Kutlu
Doğum Haftası’nda çocuklara ilahi okutulması ile ilgili soruşturma sonucunda,
vali yardımcısına yazılı uyarı cezası verildi.
·
23 Mayıs: İki yıl önce görevinden alınan Lemi Bilgin
mahkeme kararıyla Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü görevine geri döndü.
·
23 Mayıs: Uluslararası Atom
Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed el-Baradey, Tahran’ın BM Güvenlik Konseyi’nin
istediği adımların hiçbirini atmadığını söyledi.
·
25 Mayıs: Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yuşçenko, İç
İşleri Bakanlığı’na bağlı askerî birlikleri doğrudan kendine bağladı.
·
27 Mayıs: Suriye’de devlet başkanlığı seçimleri için
yapılan referandumda, seçmenlerin %97’sinden fazlası Beşar Esad’a ‘evet’ dedi.
·
28 Mayıs: ABD’nin Ankara Büyükelçiliği yetkilileri, iki
Amerikan savaş uçağının Türk hava sahasını ihlal ettiğini doğruladı. Türk Dış
İşleri Bakanlığı, sınır ihlaliyle ilgili olarak ABD’ye nota verdi.
·
28 Mayıs: Japonya’da adı mali yolsuzluğa karışan Tarım
Bakanı Toşikatsu Matsuoka intihar etti.
·
29 Mayıs: Lübnan’da BM Geçici Görev Gücü kapsamında görev
yapan Türk askerlerinin görev süresinin bir yıl daha uzatılması için hazırlanan
tezkere TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.
·
29 Mayıs: TSK, NATO çerçevesinde
Kosova’da yürütülmekte olan Çok Uluslu Güney Kuvvet Komutanlığı’nı bir
yıllığına Almanya’dan devraldı.
·
29 Mayıs: Rusya başarılı bir balistik füze denemesi
gerçekleştirdiğini açıkladı.
·
30 Mayıs: Kuzey Irak’ın iki etkin partisi KDP’nin ve
KYB’nin Ankara’ya gelme yönündeki taleplerine Dış İşleri Bakanlığı olumsuz
yanıt verdi.
·
31 Mayıs: ABD Başkanı George Bush, Dünya Bankası
Başkanlığı’na Robert Zoellick’i atadı.
·
31 Mayıs: İngiltere
hükûmeti Kuzey Irak’taki Erbil kentine konsolos atadı.
·
02 Haziran: Polisin yetkilerinin artırılmasını öngören yasa
teklifi TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.
·
03 Haziran: Türkiye ile Ukrayna arasında uzayın araştırma ve
kullanımı konularındaki işbirliği anlaşmasının onaylanmasının uygun bulunduğuna
dair kanun TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.
·
04 Haziran: Türkiye-AB Troykası Dış İşleri Bakanları
Toplantısı, Dış İşleri Bakanı Abdullah Gül’ün ev sahipliğinde Ankara’da
yapıldı.
·
04 Haziran: Moskova, ABD’nin Doğu Avrupa’ya füze kalkanı
yerleştirme planlarını hayata geçirmesi durumunda Soğuk Savaş yıllarındaki
tutumuna geri döneceği tehdidinde bulundu.
·
05 Haziran: KKTC’de kurulan Taşınmaz Mal Komisyonu, ilk kez
AİHM’de mülkiyet davası bulunan bir Rum’la anlaşma sağladı.
·
05 Haziran: İspanya’nın ayrılıkçı Bask örgütü ETA, Mart
2006’da ilan ettiği ateşkese son verdi.
·
06 Haziran: Genelkurmay Başkanlığı, Doğu ve Güney Doğu’da
Şırnak, Siirt ve Hakkari illerinin bazı bölgelerini “geçici güvenlik bölgesi”
ilan ederek 3 ay süreli giriş yasağı getirdi.
·
08 Haziran: ANAP, 22 Temmuz’da yapılacak seçimlere girmeme
kararı aldı.
·
08 Haziran: Yüksek Seçim Kurulu, DTP’nin bağımsız aday
gösterdiği eski DEP milletvekilleri Orhan Doğan, Selim Sadak ve Hatip Dicle ile
Saadet Partisi tarafından aday gösterilen Necmettin Erbakan’ın adaylıklarını
veto etti.
·
13 Haziran: Kadima Partisi adayı Şimon Peres, İsrail’in yeni
cumhurbaşkanı seçildi.
·
14 Haziran: Danıştay, Diyarbakır’ın Sur Belediye Başkanı
DTP’li Demirbaş’ın başkanlığının düşürülmesine ve belediye meclisinin feshine
karar verdi.
·
14 Haziran: Filistin lideri Mahmud Abbas, Hamas hükûmetini
feshedip olağanüstü hal ilan etti.
·
15 Haziran: YÖK, Abdullah Gül’ün kızı Kübra Gül’ün mezuniyet
törenine türbanıyla katılmasına izin verildiği gerekçesiyle Bilkent Üniversitesi
hakkında soruşturma başlattı.
·
15 Haziran: Hamas’ın Gazze’yi
tümüyle ele geçirmesi üzerine Filistin fiilen ikiye bölündü.
·
15 Haziran: İngiltere Kraliçesi
tarafından “Şeytan Ayetleri”nin yazarı Salman Rüşdi’ye şövalyelik unvanı
verildi.
·
16 Haziran: ABD, Filistin’de kurulacak yeni hükûmette
Hamas’la bağlantılı bir bakanın bulunmaması halinde el-Fetih kontrolündeki Batı
Şeria’ya ambargoyu kaldıracağını duyurdu.
·
17 Haziran: Çinli ve Rus işletmeler arasında 1,5 milyar
dolar tutarında 21 ekonomik ve ticari işbirliği projesiyle ilgili sözleşme
imzalandı.
·
17 Haziran: Amerika-İslam İlişkileri Konseyi, 2006 yılında
Müslümanlara karşı ayrımcı muamelelerin %25 oranında arttığını bildirdi.
·
18 Haziran: Bir çete operasyonunda yakalanan Sedat Bucak’ın
şoförü Rıfkı Özkaya’dan iki adet Jandarma İstihbarat Teşkilatı (JİT) kimliği
çıktı.
·
19 Haziran: Danıştay saldırısında ve Ümraniye’deki el
bombalarının ele geçirilmesinde adı geçen Emekli Yüzbaşı Muzaffer Tekin, sevk
edildiği mahkeme tarafından tutuklanarak cezaevine gönderildi.
·
19 Haziran: Ordu Yardımlaşma
Kurumu’na ait Oyak Bank, 2 milyar 673 milyon dolara Hollandalı ING Grup’a
satıldı.
·
20 Haziran: Hudson Enstitüsü’yle ilgili haberleri yalanlayan
Genelkurmay Başkanlığı, bu tür haberlerin orduyu yıpratma amacıyla yapıldığını
iddia etti.
·
21 Haziran: Yargıtay 8. Ceza Dairesi, Sedat Edip Bucak’ın
“Susurluk Davası” kapsamında aldığı 1 yıl 15 gün hapis cezası ve bu cezanın
ertelenmesine ilişkin kararı onadı.
·
22 Haziran: Yeni AB Anlaşması’nın temel unsurlarını ve yol
haritasını belirleme gündemiyle toplanan AB Zirvesi, uzlaşmayla sona erdi.
·
25 Haziran: Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün 15.yıl
zirvesi, İstanbul’da gerçekleştirildi.
·
25 Haziran: Rus enerji devi
Gazprom, İtalyan Eni şirketiyle yeni bir doğalgaz hattı konusunda ortaklık
kurdu.
·
26 Haziran: Türkiye’nin AB’ye üyelik müzakerelerinde
‘istatistik’ ve “malî kontrol” başlıkları, Baş Müzakereci Ali Babacan’ın
katılımıyla düzenlenen Hükûmetler Arası Konferans’la açıldı.
·
27 Haziran: İngiltere’de Başbakan Tony Blair, istifasını
Kraliçe II. Elizabeth’e sundu. Bu göreve Maliye Bakanı Gordon Brown getirildi.
·
29 Haziran: Eski DEP milletvekili Orhan Doğan hayatını kaybetti.
·
29 Haziran: İstanbul Ümraniye’de bulunan el bombaları ile
ilgili soruşturma kapsamında gözaltına alınan Emekli Binbaşı Zekeriya Öztürk
tutuklandı.
·
30 Haziran: Vatansever Kuvvetler Güç Birliği Derneği’nin
Ankara ve Mersin bürolarına düzenlenen polis baskınlarında aralarında dernek
başkanı Taner Ünal’ın da bulunduğu 18 kişi gözaltına alındı.
Mevcut veriler ışığında, Türkiye ekonomisinin 2007 yılının
ilk altı ayındaki görünümü şu şekildedir:
1)REEL KESİM
1-A)BÜYÜME:
Ekonomik büyümeye ilişkin veriler, Tablo 1’de yer
almaktadır.
TABLO 1: BÜYÜME (GSMH)
ORANLARI (Sabit Fiyatlarla) (%)
|
YILLAR |
BÜYÜME ORANI |
|
2001 |
-9,5 |
|
2002 |
7,9 |
|
2003 (hedef) (gerçekleşen) |
5,0 5,9 |
|
2004 (hedef) (gerçekleşen) |
5,0 9,9 |
|
2005 (hedef) (gerçekleşen) |
5,0 7,6 |
|
2006 (hedef) (gerçekleşen) I.çeyrek II.çeyrek III.çeyrek IV.çeyrek |
5,0 6,0 6,4 9,3 4,3 4,6 |
|
2007 (hedef) I.çeyrek |
5,0 6,7 |
Kaynak: TÜİK
2003 yılı
sonrası hedef büyüme oranları %5 olmakla beraber, gerçekleşmeler hep bu oranın
üstünde olmuştur. 2007 yılı hedeflenen büyüme oranı da %5 olup, ilk çeyrekte
kaydedilen büyüme oranı yine daha yüksek gerçekleşmiştir ve oran %6,7’dir.
(Bkz. Tablo 1)
TÜİK’ten
yapılan açıklamaya göre, 2007 yılının ilk çeyreğinde, üretim yöntemine göre
cari fiyatlarla YTL bazında GSYİH büyüme hızı %6,8’dir. Aynı dönemde bazı alt
sektörlerde sağlanan ortalama büyüme oranları, cari fiyatlarla şöyle olmuştur:
Tarım %11,5; Sanayi %22,1; İnşaat %40,1; Ticaret %20,5; Ulaştırma ve Haberleşme
%18,5; Malî Kuruluşlar %18,2; Serbest Meslekler ve Hizmetler %19.
2007 yılı
ilk çeyreğinde, üretim yöntemine göre GSMH, cari fiyatlarla 129.641.509.473
YTL; sabit fiyatlarla ise 33.759.020 YTL olarak gerçekleşmiştir.
Cari
fiyatlarla dolar cinsinden GSMH; 2003 yılında 239.235 milyon, 2004 yılında
299.475 milyon, 2005 yılında 360.876 milyon, 2006 yılında ise 399.673 milyon
olarak gerçekleşmiştir. 2007 yılı ilk çeyreği GSMH’si ise 91.801 milyon dolar
olarak gerçekleşmiştir.
Kişi başına
GSMH ve GSYİH (KBGSMH-KBGSYİH) gelişmeleri şöyledir: Cari fiyatlarla 2004 yılı
KBGSMH’si 4.172 $ iken, 2005 yılında bu meblağ %20 artışla 5.008 $’a
yükselmiştir. KBGSYİH ise 2004’te 4.187 $ iken, 2005 yılı meblağı %19,8 artışla
5.016 $ olarak gerçekleşmiştir.
1-B)SANAYİ:
İmalât sanayiindeki üretim artış oranları, alt sektörler
itibariyle Tablo 2’de yer almaktadır.
TABLO 2: ÜRETİM ARTIŞI (Ocak-Mayıs)
|
İKTİSADÎ FAALİYET KOLLARI |
ÜRETİM DEĞİŞİMİ (1997=100) (%) |
|
|
2006 |
2007 |
|
|
TOPLAM SANAYİ |
5,0 |
6,1 |
|
Madencilik Sektörü |
6,0 |
12,1 |
|
İmalât Sanayii Sektörü |
4,7 |
5,5 |
|
Elektrik, Gaz ve Su Sektörü |
7,9 |
9,4 |
Kaynak: TÜİK
Toplam
sanayi üretiminde artış meydana gelmiştir. 2007 yılı Ocak-Mayıs döneminde, alt
sektörler itibariyle en yüksek üretim artışı; madencilik sektöründedir. En az
artan alt sektör ise imalât sanayii sektörüdür. (Bkz. Tablo 2)
TABLO 3: KAPASİTE
KULLANIM ORANLARI (%)
|
|
2005 |
2006 |
2007 |
|
Ocak |
76,6 |
75,4 |
78,3 |
|
Şubat |
77,1 |
77,2 |
80,1 |
|
Mart |
80,5 |
80,7 |
82,0 |
|
Nisan |
79,8 |
82,3 |
81,7 |
|
Mayıs |
81,3 |
82,6 |
83,3 |
|
Haziran |
81,4 |
83,1 |
84,0 |
|
Temmuz |
80,6 |
81,8 |
|
|
Ağustos |
79,8 |
79,4 |
|
|
Eylül |
82,7 |
82,7 |
|
|
Ekim |
82,3 |
82,4 |
|
|
Kasım |
80,9 |
82,8 |
|
|
Aralık |
80,7 |
81,7 |
|
Kaynak: TÜİK
2007 yılında
kapasite kullanım oranlarında (KKO), Nisan ayı hariç, artışlar meydana
gelmiştir. 2007 yılı ilk yarısı ortalama KKO %81,5 seviyesindedir. (Bkz. Tablo
3)
TABLO 4: TAM KAPASİTE
İLE ÇALIŞAMAMA SEBEPLERİ (%) (Haziran)
|
İç Pazarda Talep Yetersizliği |
44,4 |
|
Dış Pazarda Talep Yetersizliği |
18,6 |
|
Malî İmkânsızlık |
4,5 |
|
Yerli Mallarda Ham Madde Yetersizliği |
4,6 |
|
İthal Mallarda Ham Madde Yetersizliği |
3,2 |
|
İşçilerle İlgili Meseleler |
2,2 |
Kaynak: TÜİK
2007
yılı Haziran ayında; tam kapasite ile çalışamamaya ilişkin ilk sırada
belirtilen sebep, “iç pazarda talep yetersizliği”dir. Ardından, “dış pazarda
talep yetersizliği” belirtilmiştir. (Bkz. Tablo 4)
TABLO 5: YENİ KURULAN ŞİRKET,
KOOPERATİF VE İŞ YERİ (Ocak-Haziran)
|
|
2006 |
2007 |
Değişim (%) |
|
Yeni açılan şirket ve kooperatif |
29.115 |
29.657 |
1,9 |
|
Kapanan şirket ve kooperatif |
5.115 |
5.456 |
6,7 |
|
Yeni açılan ticaret unvanlı iş yeri |
29.928 |
27.179 |
-9,2 |
|
Kapanan ticaret unvanlı iş yeri |
12.352 |
12.483 |
1,1 |
Kaynak: TÜİK
2006 yılına
göre 2007 yılının ilk yarısında yeni şirket ve kooperatif açılışlarındaki artış
oranı %1,9’dur. Buna karşılık, kapanan şirket ve kooperatif sayısında daha fazla
artış meydana gelmiş olup, %6,7 oranındadır. Ticaret unvanlı iş yeri
açılışlarında önemli ölçüde düşme meydana gelmiş olup, azalış oranı %9,2 iken
kapanan ticaret unvanlı iş yeri sayısında ise az da olsa artış meydana
gelmiştir ve oran %1,1’dir. (Bkz. Tablo 5)
1-C)İSTİHDAM:
TÜİK, Hane
Halkı İş Gücü Anketi sonuçlarına göre, 2007 yılı ilk çeyreğinde kurumsal
olmayan nüfusa ilişkin istihdam durumu Tablo 6’da yer almaktadır.
TABLO 6: KURUMSAL OLMAYAN NÜFUSUN İŞ
GÜCÜ DURUMU (000 kişi) (Nisan)
|
|
2006 |
2007 |
|
KURUMSAL OLMAYAN SİVİL
NÜFUS |
72.406 |
73.339 |
|
15 ve Üstü Yaştaki Nüfus |
51.542 |
52.341 |
|
|
|
|
|
İŞ GÜCÜ DURUMU |
24.608 |
25.087 |
|
İstihdam Edilen |
22.172 |
22.638 |
|
İşsiz |
2.436 |
2.450 |
|
|
|
|
|
İŞ GÜCÜNE KATILMA ORANI
(%) |
47,7 |
47,9 |
|
|
|
|
|
İSTİHDAM ORANI (%) |
43,0 |
43,3 |
|
İŞSİZLİK ORANI (%) |
9,9 |
9,8 |
|
Tarım Dışı İşsizlik Oranı (%) |
12,5 |
12,4 |
|
Genç Nüfusta (15-24 yaş) İşsizlik Oranı
(%) |
17,8 |
18,7 |
|
|
|
|
|
EKSİK İSTİHDAM / İŞ GÜCÜ
ORANI (%) |
3,9 |
3,4 |
|
Genç Nüfusta (15-24 yaş) Eksik İstihdam
Oranı (%) |
4,4 |
3,5 |
Kaynak: TÜİK
2007 yılı ilk çeyreğinde istihdam edilen kişi sayısı 22.638.000’dir.
2006 yılının aynı dönemine göre istihdam edilen sayısındaki artış, 466.000’dir.
İşsiz sayısı ise 2.450.000’dir. 2006 yılına göre 2007 yılı ilk çeyreğinde işsiz
sayısında az da olsa artış meydana gelmiş olup, bu sayı 14.000’dir. İstihdam oranı
%43,3, işsizlik oranı ise %9,8’dir. Tarım dışı işsizlik oranı %12,4; 15-24 yaş
grubundaki işsizlik oranı %18,7’dir. (Bkz. Tablo 6)
2)FİNANSAL KESİM
2-A)FİYATLAR:
Fiyatlarda meydana gelen değişmeler, Tablo 7’de ve 8’de yer
almaktadır.
TABLO 7: FİYATLARDAKİ
GELİŞMELER (Bir önceki aya göre değişim) (%)
|
|
ÜFE |
|
TÜFE |
||||
|
|
2005 |
2006 |
2007 |
|
2005 |
2006 |
2007 |
|
Ocak |
-0,41 |
1,96 |
-0,05 |
|
0,55 |
0,75 |
1,00 |
|
Şubat |
0,11 |
0,26 |
0,95 |
|
0,02 |
0,22 |
0,43 |
|
Mart |
1,26 |
0,25 |
0,97 |
|
0,26 |
0,27 |
0,92 |
|
Nisan |
1,21 |
1,94 |
0,80 |
|
0,71 |
1,34 |
1,21 |
|
Mayıs |
0,20 |
2,77 |
0,39 |
|
0,92 |
1,88 |
0,50 |
|
Haziran |
-0,48 |
4,02 |
-0,11 |
|
0,10 |
0,34 |
-0,24 |
|
Temmuz |
-0,74 |
0,86 |
|
|
-0,57 |
0,85 |
|
|
Ağustos |
1,04 |
-0,75 |
|
|
0,85 |
-0,44 |
|
|
Eylül |
0,78 |
-0,23 |
|
|
1,02 |
1,29 |
|
|
Ekim |
0,68 |
0,45 |
|
|
1,79 |
1,27 |
|
|
Kasım |
-0,95 |
-0,29 |
|
|
1,40 |
1,29 |
|
|
Aralık |
-0,04 |
-0,12 |
|
|
0,42 |
0,23 |
|
Kaynak: TÜİK
“Bir önceki
aya göre değişim” oranları açısından, ÜFE’de ilk yarı itibariyle değişkenlikler
söz konusu olmakla beraber, genel olarak oranların düşük seviyelerde
gerçekleştiği görülmektedir. TÜFE’de de dalgalı hareketler gerçekleşmiştir.
(Bkz. Tablo 7)
TABLO 8: FİYATLARDAKİ
GELİŞMELER (Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim) (%)
|
|
ÜFE |
|
TÜFE |
||||
|
|
2005 |
2006 |
2007 |
|
2005 |
2006 |
2007 |
|
Ocak |
10,70 |
5,11 |
9,37 |
|
9,23 |
7,93 |
9,93 |
|
Şubat |
10,58 |
5,26 |
10,13 |
|
8,69 |
8,15 |
10,16 |
|
Mart |
11,33 |
4,21 |
10,92 |
|
7,94 |
8,16 |
10,86 |
|
Nisan |
10,17 |
4,96 |
9,68 |
|
8,18 |
8,83 |
10,72 |
|
Mayıs |
5,59 |
7,66 |
7,14 |
|
8,70 |
9,86 |
9,23 |
|
Haziran |
4,25 |
12,52 |
2,89 |
|
8,95 |
10,12 |
8,60 |
|
Temmuz |
4,26 |
14,34 |
|
|
7,82 |
11,69 |
|
|
Ağustos |
4,32 |
12,32 |
|
|
7,91 |
10,26 |
|
|
Eylül |
4,38 |
11,19 |
|
|
7,99 |
10,55 |
|
|
Ekim |
2,57 |
10,94 |
|
|
7,52 |
9,98 |
|
|
Kasım |
1,60 |
11,67 |
|
|
7,61 |
9,86 |
|
|
Aralık |
2,66 |
11,58 |
|
|
7,72 |
9,65 |
|
Kaynak: TÜİK
“Bir önceki
yılın aynı ayına göre değişim” açısından 2007 yılının ilk yarısında ÜFE’de önce
artan sonra da azalan oranlar söz konusudur. 2006 yılının aynı dönemiyle
kıyaslandığında, Mayıs ayına kadar daha yüksek oranlar gerçekleşmiş iken, bu ay
itibariyle belirgin düşüşler meydana gelmiştir. Benzer gelişmeler aynı şekilde
TÜFE’de de meydana gelmiştir. (Bkz. Tablo 8)
2003, 2004
ve 2005 yıllarında hedef enflasyon oranları realize edilebilmekle beraber, 2006
yılında bunu sağlamak mümkün olmamıştır. Nitekim, 2006 yılı hedef oranı olan
%5’in birkaç yıldır sağlanan istikrar sürecinin devamı halinde realizasyonu
mümkün iken, başta dünya politikasında-ekonomisinde meydana gelen olumsuzluklar
olmak üzere, iç politikada ve buna bağlı olarak Türkiye ekonomisinde meydana
gelen birtakım olumsuzluklar, fiyat istikrarında da sapmalara yol açmış ve
hedeflenenin iki katı üzerinde enflasyon oranlarına sebebiyet vermiştir.
2-B)PARASAL GÖSTERGELER:
2006 yılı
sonu ve 2007 yılı Haziran ayı başı itibariyle parasal göstergeler ve bunlar
arasındaki değişim oranları, Tablo 9’da verilmiştir.
TABLO 9: PARASAL
GÖSTERGELER (Milyon YTL)
|
|
29 Aralık 2006 |
1 Haziran 2007 |
DEĞİŞİM (%) |
|
Dolaşımdaki Para |
24.676 |
22.270 |
-9,8 |
|
Vadesiz Mevduat |
22.814 |
21.030 |
-7,8 |
|
M1 |
47.491 |
43.300 |
-8,8 |
|
Vadeli Mevduat |
137.654 |
150.632 |
9,4 |
|
M2 |
185.145 |
193.932 |
4,7 |
|
Döviz Tevdiatı |
101.399 |
106.377 |
4,9 |
|
Döviz Tevdiatı (Milyar Dolar) |
71,8 |
80,8 |
12,6 |
|
M2Y |
286.544 |
300.309 |
4,8 |
|
Mevduat Bankaları Kredileri |
170.578 |
184.325 |
8,1 |
Kaynak: TCMB
2007 yılı
yarısında, bazı parasal göstergelerde negatif gelişmeler meydana gelmiştir.
2006 sonu itibariyle 24,7 milyar YTL olan dolaşımdaki para meblağı, 2007 yılı
Haziran ayı başı itibariyle 22,3 YTL’ye gerilemiş olup, azalış oranı %10
civarındadır. Vadesiz mevduatta da %8 civarında düşüş meydana gelmişken, vadeli
mevduatta ise %9 civarında artış gerçekleşmiştir. Döviz tevdiatındaki artış ise
yaklaşık %5 oranındadır. (Bkz. Tablo 9)
2006 sonu
itibariyle mevduat bankalarınca verilen toplam kredi meblağı 171 milyar YTL
civarında idi. Bu meblağ, 2007 yılı ortası itibariyle 184 milyar YTL’ye
yükselmiş olup, artış oranı %8 civarındadır.
2-C)FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARI:
Finansal yatırım araçlarının nominal ve reel getirileri
Tablo 10’da yer almaktadır.
TABLO 10: SEÇİLMİŞ FİNANSAL
YATIRIM ARAÇLARININ NOMİNAL VE REEL GETİRİLERİ (Haziran)
|
|
NOMİNAL GETİRİ (%) |
REEL GETİRİ |
||
|
ÜFE (%) |
TÜFE (%) |
|||
|
3 AYLIK |
MEVDUAT FAİZİ (BRÜT) BORSA ENDEKSİ (İMKB 100) DOLAR EURO ALTIN (KÜLÇE) |
4,09 9,10 -6,20 -5,00 -5,50 |
2,97 7,92 -7,21 -6,02 -6,52 |
2,58 7,52 -7,56 -6,38 -6,87 |
|
6 AYLIK |
MEVDUAT FAİZİ (BRÜT) BORSA ENDEKSİ (İMKB 100) DOLAR EURO ALTIN (KÜLÇE) |
8,41 17,10 -7,70 -6,30 -3,00 |
5,27 13,71 -10,37 -9,01 -5,81 |
4,37 12,74 -11,14 -9,79 -6,61 |
|
YILLIK ORTALAMA |
MEVDUAT FAİZİ (BRÜT) BORSA İNDEKSİ (İMKB 100) DOLAR EURO ALTIN (KÜLÇE) |
16,73 8,68 4,05 11,42 26,84 |
6,04 -1,28 -5,49 1,21 15,22 |
6,02 -1,30 -5,51 1,19 15,19 |
Kaynak: TÜİK
TÜİK
tarafından yapılan açıklamaya göre, 2007 yılı Haziran ayı itibariyle; 2003=100
temel yıllı ÜFE karşısında son üç aylık dönemde; seçilmiş yatırım araçları
arasında en fazla gelir sağlayan araç borsadır. En yüksek zarar ise Dolar’da
gerçekleşmiştir. (Bkz. Tablo 10)
Son altı
aylık dönemde; en yüksek getiri yine borsada elde edilmiştir. En fazla zarar da
yine Dolar’dadır. (Bkz. Tablo 10)
Yıllık
ortalamalar dikkate alındığında, en yüksek getiri altında elde edilmiştir. En
fazla zarar ise yine Dolar’da gerçekleşmiştir. (Bkz. Tablo 10)
BDDK
bilgilerine göre, Türkiye’de, 2007 yılı başı itibariyle banka sayısı 46 olup
bunların dağılımı şöyledir: Kamu kalkınma-yatırım-4; Kamu mevduat-3; Özel
yatırım-5; Özel mevduat-12; TMSF-1; Türkiye’de kurulu yabancı yatırım-4;
Türkiye’de kurulu yabancı mevduat-10; Yabancı banka şubeleri-7. Aynı tarih
itibariyle katılım bankası (özel finans kurumu) sayısı 4’tür.
Diğer
finansal kuruluşlarla ilgili sayılar ise şöyledir: Türkiye’de temsilciliği
bulunan yabancı banka sayısı-48, Leasing kuruluşları-70, Factoring
kuruluşları-86, Tüketici finansman kuruluşları-9, Varlık yönetim şirketleri-5.
3)KAMU MALİYESİ KESİMİ
2007 yılı Ocak-Mayıs dönemindeki bütçe gelişmeleri, Tablo
11’de yer almaktadır.
TABLO 11: BÜTÇE İLE İLGİLİ
GELİŞMELER (Milyon YTL) (%) (Ocak-Mayıs)
|
|
2006 |
2007 |
ARTIŞ (07/06) (%) |
HEDEF (2007) |
|
GELİRLER |
68.837.345 |
80.149.514 |
16,4 |
188.158.954 |
|
Genel Bütçe Gelirleri |
67.041.444 |
77.963.008 |
16,3 |
183.460.083 |
|
Vergi Gelirleri |
54.850.851 |
59.223.613 |
8,0 |
158.152.898 |
|
Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri |
4.382.970 |
5.231.845 |
19,4 |
7.817.781 |
|
Alınan Bağışlar ve Yardımlar |
146.366 |
248.030 |
69,5 |
480.118 |
|
Faizler, Paylar ve Cezalar |
7.513.983 |
7.322.741 |
-2,5 |
14.443.470 |
|
Sermaye Gelirleri |
147.274 |
5.936.779 |
4.031 |
2.565.816 |
|
|
|
|
|
|
|
HARCAMALAR |
68.532.954 |
83.493.387 |
21,8 |
204.988.546 |
|
Faiz Hariç Harcamalar |
48.470.289 |
59.828.266 |
23,4 |
152.042.522 |
|
Personel Giderleri |
15.365.495 |
18.388.219 |
19,7 |
43.669.799 |
|
Sos. Güv. Kur. Devlet Primleri |
1.998.356 |
2.290.643 |
14,6 |
10.101.779 |
|
Mal ve Hizmet Alımları |
5.291.678 |
7.021.336 |
32,7 |
15.587.406 |
|
Cari Transferler |
20.889.948 |
26.351.347 |
26,1 |
60.862.989 |
|
Sermaye Giderleri |
2.309.434 |
3.193.182 |
38,3 |
12.103.930 |
|
Sermaye Transferleri |
766.299 |
1.237.152 |
61,4 |
3.647.400 |
|
Borç Verme |
1.849.079 |
1.346.387 |
-27,2 |
3.694.600 |
|
Yedek Ödenekler |
- |
- |
- |
|
|
Faiz Harcamaları |
20.062.665 |
23.665.121 |
18,0 |
52.946.024 |
|
|
|
|
|
|
|
BÜTÇE DENGESİ |
304.391 |
-3.343.873 |
-1.098,5 |
-16.829.592 |
|
|
|
|
|
|
|
Faiz Dışı Denge |
20.367.056 |
20.321.248 |
-0,2 |
36.116.432 |
Kaynak: MB
2007
yılının Ocak-Mayıs döneminde elde edilen gelir meblağı 80 milyar YTL’dir. Aynı
dönemdeki harcama meblağı 83 milyar YTL’dir. (Bkz. Tablo 11)
2007
yılının Ocak-Mayıs döneminde faiz harcamaları meblağı 23,6 milyar YTL olup,
2006 yılının aynı dönemine göre %18 oranında artış meydana gelmiştir. (Bkz.
Tablo 11)
Bütçe
dengesinde pozitif olan ibre negatife dönmüştür. Nitekim 2006 yılı Ocak-Mayıs
döneminde 304 milyon YTL fazla veren bütçe, 2007 yılının aynı döneminde 3,3
milyar YTL civarında açık vermiştir. Bununla beraber, olağanüstü bir olumsuzluk
olmadığı takdirde 2007 yılı boyunca, hedef bütçe açığı olan 16,8 milyar YTL’lik
meblağ dahilinde kalınacağı ifade edilebilir. (Bkz. Tablo 11)
TABLO 12: İÇ BORÇ
DURUMU (Milyon YTL)
|
|
2005 |
2006 |
2007 (Haziran) |
|
MEBLAĞ |
244.782 |
251.470 |
253.718 |
|
VADE (ay) |
23,5 |
24,6 |
26,9 |
Kaynak: HM
2007
Haziran ayı itibariyle toplam iç borç stoku, 254 milyar YTL civarındadır. 2006
yılı sonuna göre meydana gelen artış, 2,2 milyar YTL’dir. Stokun ortalama
vadeye kalan gününde ise nispî bir artış meydana gelmiştir. 2006 sonunda 24,6
ay olan ortalama vade, 2007 ortasında 26,9 aya yükselmiştir. (Bkz. Tablo 12)
TABLO 13: DIŞ BORÇ
DURUMU (Milyon $)
|
|
2005 |
2006 |
2007 (Nisan) |
|
TOPLAM |
168.849 |
207.436 |
213.441 |
|
*Kısa Vadeli |
37.103 |
42.046 |
36.898 |
|
*Orta-Uzun Vadeli |
131.746 |
165.390 |
176.543 |
Kaynak: HM
2006 yılı
sonunda 207.436 milyon dolar olan dış borç stoku, 2007 yılının ilk çeyreğinde
213.441 milyon dolara yükselmiştir. Vadeler açısından dış borçlar, temel
karakteristiğini sürdürmekte olup, ağırlıklı olarak orta-uzun vadelidir.
Orta-uzun vadeli borçların toplam borç içindeki payı %83 civarındadır. (Bkz.
Tablo 13)
TABLO 14: DIŞ BORÇ
KOMPOZİSYONU (%)
|
DÖVİZ CİNSİ |
2005 |
2006 |
2007 (Nisan) |
|
DOLAR |
54,4 |
55,3 |
56,5 |
|
EURO |
32,0 |
32,4 |
34,1 |
|
SDR |
8,7 |
5,2 |
4,0 |
|
YEN |
1,7 |
1,3 |
1,3 |
|
DİĞER |
3,2 |
5,8 |
4,1 |
Kaynak: HM
2007 yılı
ilk yarısı itibariyle dış borcun %56,5’i ABD Doları cinsindendir. Müteakiben;
Euro, SDR, Yen ve diğer para birimleri cinsinden borçlar gelmektedir. (Bkz.
Tablo 14)
Hazine Müsteşarlığı
verilerine göre; merkezî idare toplam borç stoku, 2005 sonu itibariyle 247,1
milyar dolar iken, 2006 itibariyle 245,5 milyar dolara gerilemiştir. 2007 yılı
Haziran ayı itibariyle ise 261,7 milyar dolara yükselmiştir. Alacaklılarına
göre merkezî idare toplam borç meblağları şöyledir (milyar dolar):
İç Borç Stoku (194,5): Piyasa 141,5; Kamu kesimi 53,0;
Dış Borç Stoku (67,3): Kredi 28,2 [Uluslararası Kuruluşlar
17,3 (IMF 8,6); Hükûmet Kuruluşları 4,5; Ticarî Bankalar 6,5]; Tahvil 39,1.
4)DIŞ TİCARET KESİMİ
Ana ve alt kalemler itibariyle dış ticaret verileri, Tablo
15’te ve 16’da yer almaktadır.
TABLO 15: DIŞ TİCARET
BİLEŞİMİ (000 $) (Ocak-Haziran)
|
|
2006 |
2007 |
Değişim (%) |
|
İHRACAT |
39.915 |
49.460 |
23,9 |
|
İTHALÂT |
66.294 |
77.439 |
16,8 |
|
DIŞ TİCARET DENGESİ |
-26.378 |
-27.979 |
6,1 |
|
İHRACAT / İTHALÂT (%) |
60,2 |
63,9 |
|
Kaynak: DTM
2007 yılı
Ocak-Haziran dönemi ihracatı 49 milyar dolar, ithalâtı ise 77 milyar dolar
civarındadır. 2006’nın aynı dönemine göre meydana gelen artış oranları
sırasıyla %23,9 ve %16,8’dir. Dış ticaret açığında meydana gelen artış %6,1
olup, 2007 yılı Ocak-Haziran döneminde ihracatın ithalâtı karşılama oranı %64
civarındadır. Bu oran, 2006 yılının aynı dönemine göre 4 puan kadar
yükselmiştir. (Bkz. Tablo 15)
TABLO 16: GENİŞ
EKONOMİK GRUPLARIN SINIFLAMASINA (GEGS) GÖRE DIŞ TİCARET BİLEŞİMİ (000 $)
(Ocak-Haziran)
|
|
2006 |
|
2007 |
||
|
|
DEĞER |
(%) |
|
DEĞER |
(%) |
|
İHRACAT |
|
|
|
|
|
|
Sermaye (Yatırım)
Malları |
4.426.061 |
11,1 |
|
6.436.608 |
13,0 |
|
Ara (Ham madde)
Mallar |
17.462.546 |
43,7 |
|
22.939.170 |
46,4 |
|
Tüketim Malları |
17.695.571 |
44,3 |
|
19.914.930 |
40,3 |
|
Diğer |
331.291 |
0,8 |
|
169.619 |
0,3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
İTHALÂT |
|
|
|
|
|
|
Sermaye (Yatırım)
Malları |
10.953.339 |
16,5 |
|
11.653.840 |
15,0 |
|
Ara (Ham madde)
Mallar |
47.042.802 |
71,0 |
|
57.238.041 |
73,9 |
|
Tüketim Malları |
8.092.361 |
12,2 |
|
8.005.066 |
10,3 |
|
Diğer |
205.112 |
0,3 |
|
542.102 |
0,7 |
Kaynak: DTM
2007 yılı
Ocak-Haziran döneminde, mal sınıflamasına göre dış ticaret bileşimi açısından
ihracat alt kalemleri, sırasıyla şöyledir: Ham madde, tüketim, yatırım ve diğer
mallar. Burada dikkati çeken husus şudur: Geleneksel olarak ihracat kalemleri
arasında ilk sırayı tüketim malları alırken, 2006 yılı itibariyle bu yapıda bir
değişiklik meydana gelmiş olup, ilk sırayı ham maddeler almıştır. Aynı dönemde,
ithalât alt kalemleri ise karakteristik yapısını sürdürmüş olup, sırasıyla
şöyledir: Ham madde, yatırım, tüketim ve diğer mallar. (Bkz. Tablo 16)
2007 yılı
Ocak-Haziran döneminde, ülke gruplarına göre incelendiğinde, ihracatın %57,4’ünün
AB ülkelerine; kalan kısmın diğer ülkelere yapıldığı ortaya çıkmaktadır. Aynı
dönemde ithalâtın %41,2’si AB ülkelerinden; kalan kısmı diğer ülkelerden
gerçekleştirilmiştir.
Merkez
Bankası ödemeler dengesi istatistiklerine göre cari işlemler hesabı; 2005 yılında 23,2 milyar dolar açık
vermişken, 2006 yılı itibariyle bu açık 31,46 milyar dolara yükselmiş olup,
artış oranı 36 civarındadır. 2007 yılı Ocak-Mayıs dönemi cari açığı ise 15,8
milyar dolardır. Cari işlemler hesabının alt kalemler itibariyle 2007 yılı
Ocak-Mayıs dönemi meblağları şöyledir (milyar dolar): Dış ticaret hesabı: -16,4; Hizmetler
hesabı: 3,07; Gelir hesabı:
-2,93; Cari transferler hesabı:
0,48. Aynı dönemde ödemeler dengesinin diğer ana kalemleri ise şöyledir (milyar
dolar): Sermaye ve finans hesapları:
12,8; Net hata ve noksan: 3,01.
TÜİK
istatistiklerine göre, 2006 yılı Ocak-Haziran döneminde Türkiye’ye giriş yapan yabancı ziyaretçi sayısı
7.876.153 kişi iken, 2007’nin aynı döneminde 9.184.108 kişi olarak
gerçekleşmiştir. Artış oranı %16,6’dır. 2006 yılı Ocak-Haziran döneminde çıkış yapan yabancı ziyaretçi sayısı
7.050.535 kişi iken, 2007’nin aynı döneminde 8.329.768 kişi olarak gerçekleşmiş
olup, artış oranı %18,1’dir. Ülke
grupları açısından incelendiğinde, gerek giriş yapan ve gerekse çıkış yapan
yabancı ziyaretçilerin, sayıları itibariyle, sıralaması şöyledir: Avrupa, BDT,
Asya, Afrika, Amerika, Okyanusya, Diğer.
Merkez
Bankası verilerine göre, 2006 yılında elde edilen turizm gelirleri toplamı 17,6 milyar dolar iken, 2007’nin
Ocak-Mayıs döneminde bu meblağ 4,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2006
yılındaki turizm giderleri toplamı 2,74 milyar dolar iken, 2007’nin Ocak-Mayıs
döneminde bu meblağ 1,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
BAZI DEĞERLENDİRMELER VE TEKLİFLER:
Siyasete Dış Müdahaleler-Ekonomik Yansımalar:
Muasır
medeniyetin temel nitelikte geçerliliği olan değerlerinden biri olarak
‘demokrasi’, başta gelişmiş ülkeler (GÜ) olmak üzere, gelişmekte olan ülkelerin
(GOÜ) de özümsemeye ve hayata geçirmeye çalıştığı bir yönetim anlayışıdır. Bir
GOÜ olarak ülkemizde de demokrasinin yerleşmesine çalışılmaktadır. Bununla
beraber, klasik tabiriyle 'her on yılda bir' gerçekleştirilen askerî müdahaleler,
maalesef bu yönetim anlayışının ülkemizde yeşerip filizlenmesini ve gelişmesini
tehdit etmektedir. Dolayısıyla, ‘haklı-haksız’ belirli aralıklarla icra edilen
bu tür müdahaleler; ülkemizde siyasî, iktisadî, hukukî ve sosyo-kültürel
alanlarda adeta kısır döngülerin yaşanmasına sebep olmaktadır. Böylece söz
konusu alanlarda birçok olumsuzluklar yaşanmaktadır. Bu çerçevede,
somutlaştırmak gerekirse ekonomi ile ilgili meydana gelen olumsuzlukların bir
kısmı şöyledir:
·
Müdahaleler
sonrasında kısa vadede döviz kurlarında önemli boyutlarda aleyhte gelişmeler
yaşanabilmektedir. İlk aşamada, bunun sıcak-soğuk paranın yönü üzerinde olumsuz
etkileri olmakta ve bunu ilgili olumsuzluklar takip edebilmektedir.
·
Faizlerde
artışlar meydana gelebilmekte, buna bağlı olarak yatırım maliyeti artmaktadır.
Sonuç, yatırımlardaki düşme ve istihdamdaki azalmadır.
·
Yatırım
yapmış olan yabancılar söz konusu yatırımlarının geleceğinden endişe duymakta,
buna bağlı olarak yeni yatırımcıların gelmesi zorlaşmaktadır.
·
Müteşebbislerin
geleceğe yönelik beklentileri olumsuz bir niteliğe bürünmektedir.
·
İşçi-işveren
barışı zedelenmektedir.
·
Maddî-malî
piyasalar dengeden uzaklaşmaktadır.
·
Ekonomide
meydana gelen bozulmalar, yeni müdahalelere kapı açabilmektedir.
Ayrıca,
“siyasete dış müdahale” teşebbüsünde bulunan bütün kişilerin, kurumların ve
kuruluşların, Türkiye’nin dünyada hangi statüde bir ülke olarak algılanacağını
da iyi değerlendirmesi gerekmektedir
Ekonomik İstikrar-Yabancı Sermaye:
Türkiye
ekonomisi, her türlü eksikliğine-aksaklığına rağmen, belli bir istikrar
sürecine girmiştir. Bunu meydana gelen siyasî, hukukî bazı olumsuzluklara
rağmen, ekonomide büyük boyutlu çalkantıların meydana gelmeyişinden anlamak
mümkündür. Nitekim, 2006 sonu itibariyle başlayarak erken genel seçimin
gerçekleştirildiği süreye kadar faiz, döviz, borsa gibi temel göstergelerde çok
belirgin dalgalanmalar meydana gelmemiştir.
Temel
göstergeler başta olmak üzere, ekonomik dengelerde büyük boyutlu sarsıntıların olmayışını
dünyadaki yoğun yabancı sermaye akışlarına bağlayanlar olmakla beraber, bu tür
değerlendirmelerin çok sağlıklı olmadığı ifade edilebilir. Açıktır ki kendisine
yatırım alanı arayışı içinde olan yabancı sermaye, her halükarda ekonomik
açıdan istikrarı en temel ölçüt olarak kabul etmektedir. Dolayısıyla
Türkiye’nin tercih konusu olması bile başlı başına, nispî de olsa, istikrarlı
bir ekonomik yapıya sahip olduğumuzu ortaya koymaktadır.
Elbette
ekonomide kat edilmesi gereken çok mesafe vardır. Taşların tam manasıyla yerine
oturması da önemli bir zaman dilimini gerektirir. Ancak, bu şartlarda
değerlendirme yapmak gerekirse, Türkiye ekonomisinin giderek sağlam bir yapıya
kavuşmakta olduğu belirtilebilir.
Dr. Mehmet Behzat Ekinci.
Kaynaklar:
TÜİK, DPT,
HM, DTM, TCMB, MB, BDDK, Turkish Bank, Anlayış.