KOBİ’LERİN TÜRKİYE
EKONOMİSİNDEKİ YERİ VE FİNANSAL SORUNLARI İLE İLGİLİ ANKET ÇALIŞMASI
İÇİNDEKİLER:
1.ANKETİN TANITIMI
1.1.ANKETİN AMACI
1.2.ANKETİN KAPSAMI
1.3.ANKETTE KULLANILAN METOT
2.ANKETİN DEĞERLENDİRİLMESİ
2.1.
BÖLÜM I: İŞLETMENİN YAPISI İLE İLGİLİ SORULAR
2.2.
BÖLÜM II: KOBİ’LERİN EKONOMİDEKİ YERİ
2.3. BÖLÜM III: KOBİ’LERİN GENEL SORUNLARI
2.4.
BÖLÜM IV: KOBİ’LERİN FİNANSAL SORUNLARI
2.5.NİHAİ
DEĞERLENDİRME
EK: ANKET
FORMU: KOBİ’LERİN TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ YERİ VE FİNANSAL SORUNLARI İLE İLGİLİ
ANKET ÇALIŞMASI
1.ANKETİN TANITIMI
1.1.ANKETİN AMACI:
Bu
anketimizle, KOBİ’lerin Türkiye ekonomisindeki yerini tespit ederek, genel ve
finansal sorunlarını ortaya koymayı amaçladık. Yani bir nevi; KOBİ’lerle ilgili
çalışmalarla teorik olarak ortaya konan sorunları direkt olarak işletme
yetkililerinin kendi ifadeleriyle teyit etmeye çalışmış bulunuyoruz.
Dolayısıyla teorik olarak tespit edilen sorunların pratikte de aynen
geçerliliğini koruduğu ortaya çıkmaktadır.
1.2.ANKETİN KAPSAMI:
Anket,
KOBİ’leri kapsamaktadır. Ancak, “küçük” ve “orta ölçekli” şeklinde bir
sınıflamaya gitmediğimizi belirtmeliyiz. Çünkü ülkemizdeki tanımlar, tüm
KOBİ’leri kapsayıcı nitelikte olmadığından söz konusu tanımlardaki kıstasları
da kullanarak böyle bir ayırıma gitmeyi uygun görmedik. Dolayısıyla, bu
çerçevede tespit edilecek sorunlar da genelde ortak olduğundan, bahsi geçen
sınıflamaya ihtiyaç kalmamış olmaktadır.
Toplam
olarak 100 firma ile anket düzenlenmiştir. Sektör olarak sanayi ve hizmet
alanında faaliyette bulunan firmalar seçilmiştir. Ayrıntılara girmeden evvel
bir anlayış yanlışlığına dikkat çekmek isteriz. Genel olarak KOBİ denince,
sanayi sektöründe faaliyet gösteren, yani mal üretiminde bulunan işletmeler
akla gelmektedir ki bu, yanlıştır. Çünkü KOBİ’ler sadece mal üreten işletmeler
değildir. Pek âlâ, hizmet sektöründe faaliyette bulunan ve dolayısıyla hizmet
üreten işletmeler de KOBİ olabilir. Bu sebeple biz anketimizi her iki sektör
işletmelerinde düzenlemeye çalıştık.
100 işletmenin bileşimi, oran olarak şöyledir:
·
%60’ı
imalât alt-sektöründe olmak üzere sanayi sektöründedir.
·
%40’ı
ise ticaret, sağlık, eğitim ve inşaat olmak üzere hizmet sektöründedir.
İmalât alt-sektörü firmalarının faaliyet kolları şöyledir:
Tekstil, kimyevî madde, otomotiv parçaları, tıbbî malzeme,
metal, ambalaj, inşaat malzemeleri üretimi.
Hizmet sektörü alt-sektörlerindeki firmaların faaliyet
kolları da şöyledir:
Bilgisayar, mobilya ve dış ticaret de dahil olmak üzere
Ticaret; Sağlık; Eğitim; ve İnşaat hizmetleri.
Firmalarla ilgili diğer teknik bilgilere gelince... Bunları
alt başlıklar halinde sıralayacağız:
·
Kuruluş Tarihi:
Firmalar genelde, 90 yılı sonrası kurulmuş olup çoğu yeni
olan işletmelerdir.
·
Sermaye:
Ortalama, 50.000.000.000 TL. sermayeli işletmelerdir.
·
Kapasite Kullanım Oranı:
Ortalama, %65 oranındadır. Bu hâli itibariyle düşük gibi
görülebilir. Buna sebep olarak, halen devam eden ekonomik durgunluk ortamı
belirtilebilir.
·
Çalışan Sayısı:
Ortalama, 40 çalışanlı işletmelerdir.
Ankete
katılan işletmeler, ağırlıklı olarak İstanbul ve civarından olmakla birlikte
daha sağlıklı sonuçlara ulaşabilmek için şu illerden de işletmelerle anket
düzenlenmiştir: Adana, Balıkesir, Bursa, Elazığ, İzmit, Kayseri, Konya ve
Malatya.
Ankete katılım oranı %53 olup, bunun sektörel bileşimi
şöyledir:
·
%32
Sanayi sektörü
·
%21
Hizmet sektörü
1.3.ANKETTE KULLANILAN METOT
Anketlerin %10’u yüz yüze görüşme; %90’ı posta yoluyla
düzenlenmiştir.
Toplam 4 bölümden oluşan ankette, temelde 41 soru mevcuttur.
·
İlk
bölümden önce işletme ile ilgili teknik bilgi edinilmesi amacıyla küçük bir
kısım daha ilave edilmiştir. Burada İşletmenin; faaliyet konusu, kuruluş
tarihi, faaliyete geçiş tarihi, kayıtlı/ödenmiş sermayesi, kapasite kullanım
oranı ve çalışan sayısı ile ilgili bilgiler edinilmeye çalışılmıştır.
·
İlk
bölümde; işletmenin yapısı ile ilgili sorular sorulmuştur.
·
İkinci
bölümde; ekonomideki yerlerini tespite yönelik sorular sorulmuş, bu konudaki
bilgi seviyeleri ölçülmeye çalışılmıştır.
·
Üçüncü
bölümde; genel sorunlarına yönelik sorulara cevap alınmaya çalışılmıştır.
·
Son
bölümde; KOBİ’lerin finansal sorunları tespit edilmeye çalışılmıştır.
·
Ayrıca,
ek bir kısımla işletme yetkililerinden KOBİ’lerle ilgili düşünce, çözüm teklifi
vb. varsa, iletilmesi talep edilmiştir.
2.ANKETİN
DEĞERLENDİRİLMESİ
Değerlendirme metodumuz şu şekilde olacaktır:
1.
Öncelikle
soruyu yazacağız.
2.
Söz
konusu soruya verilen cevab(lar)ı uygun bir şekilde sıralayacağız.
3.
Bu
cevap(lar) ışığında yorumumuzu aktaracağız.
2.1. BÖLÜM I: İŞLETMENİN YAPISI İLE
İLGİLİ SORULAR:
1)SORU:İşletmeniz, bir ortaklık mıdır?
Evet Hayır
*Ortaklık ise, ortaklar çoğunlukla aile üyeleri veya
akrabalardan mı oluşmaktadır?
Evet Hayır
CEVAP:Cevaplama oranı: %98
Evet-Evet (%64)
Evet-Hayır (%35)
Hayır-Hayır (%1)
YORUM:
Bir işletme hariç, diğer işletmeler ortaklıktır. Bunların da
büyük çoğunluğu aile şirketi niteliğindedir. Bu, genel KOBİ karakterinin tipik
ifadesidir.
2)SORU:İşletme sahibi (sahipleri) aynı zamanda
işletmede yönetici midir?
Evet Hayır
CEVAP:Cevaplama oranı: %98
Evet (%96)
Hayır (%4)
YORUM:
Bu da genel KOBİ karakteristiğini yansıtmaktadır.
3)SORU:Temel ham madde temin yerlerini nispî olarak
belirtiniz.
* % ..... Yurt içi * % ..... Yurt dışı
CEVAP:Cevaplama oranı: %90
Oranlar çeşitlidir, fakat ağırlıklı olarak bu ihtiyaç yurt
dışından karşılanmaktadır.
YORUM:
Bunun sebebi, işletmelerin bir yatırım faaliyeti içinde
olmasıdır.
4)SORU:Üretiminiz nispî olarak hangi tüketiciye
yöneliktir?
* % ..... Endüstriyel tüketici (fabrika ...) * % ..... Nihai tüketici (halk...)
CEVAP:Cevaplama oranı: %90
Endüstriyel
Tüketici (%60)
Nihai Tüketici (%40)
YORUM:
Bu oranın endüstriyel tüketici lehine olması, KOBİ’lerin
gerçekten, ekonominin dinamik birimleri olduğunu ifade eder.
5)SORU:Üretimde kullandığınız makinelerin ortalama
yaşı kaçtır?
CEVAP:Cevaplama oranı: %88
0 ila 20 arasında değişen cevaplar verilmiştir. Ancak,
ortalama yaş 4’tür.
YORUM:
Söz konusu yaş ortalaması dikkate alındığında yaşlı olmayan
bir makine-teçhizat donanımına sahip oldukları anlaşılmaktadır.
6)SORU:Üretim teknolojinizin durumu sizce nasıldır?
Modern
Yeni sayılır
Biraz eski
Eski
Çok eski
CEVAP:Cevaplama oranı: %82
Bu soruya verilen cevaplar, genelde “yeni sayılır” şeklinde
olmuştur.
YORUM:
Üretim teknolojilerinin yeni olduğu ortaya çıkmaktadır.
7)SORU:Sahip olduğunuz standart belgelerini
işaretleyiniz.
TSE
TSEK
ISO 9000
Diğer (belirtiniz) .....
CEVAP:Cevaplama oranı: %80
TSE (%13)
TSEK (%4)
ISO 9000 (%4)
CE (Sağlık) (%2)
CTS (Elektronik) (%2)
Hiç sahip olmayan (%75)
YORUM:
Standart
belgelerine sahip olan KOBİ’lerin oranı çok düşüktür. Olmayanlara baktığımızda
karşılaştığımız oran (%75) yukarıdaki oranın tersine çok yüksektir. KOBİ’lerin
üretimde standardizasyon konusunda büyük eksikliklerinin olduğu
anlaşılmaktadır.
8)SORU:İşletmenizde sadece finansal işlerle ilgili
bir bölüm mevcut mudur?
Evet Hayır
CEVAP:Cevaplama oranı: %94
Evet (%59)
Hayır (%41)
YORUM:
%59’luk bir oran KOBİ’ler açısından, konunun önemini ifade
eder. Ancak, %41’in de ciddi bir oran olduğu dikkatten uzak tutulmamalıdır.
Finansal işlemlerin daha sağlıklı takibi için böyle bir bölümün oluşturulması
gereklidir.
2.2. BÖLÜM II: KOBİ’LERİN
EKONOMİDEKİ YERİ:
1)SORU:Bir KOBİ tanımı yapar mısınız?
CEVAP:
Öncelikle, cevaplama oranının %51 olduğunu belirterek
cevaplardan bazılarını sıralayalım:
·
Sanayi,
ziraat, ticaret ve hizmet sektöründe faaliyet gösteren, istihdama ve döviz
girdisine katkısı olan, sermayenin tabana yayılmasında gerekliliği olan küçük
işletmelerdir.
·
Bilançosunda
sermayesi 100 milyar TL’nin altında olan her işletme KOBİ’dir.
·
Çalışan
sayısı 100 veya daha fazla olan orta ölçekli işletmelere KOBİ denir.
·
İmalât
sanayiinde faaliyet gösteren, en az 150 işçi kapasiteli ve demirbaşları tutarı
en az 50 milyar TL olan her işletme KOBİ’dir.
·
KOBİ,
küçük ve orta ölçekli işletmelerin kısaca sorunlarını daha kolayca
çözümleyebilmek için bir araya gelerek oluşturdukları bir kurumdur.
YORUM:
Bu cevaplar, KOBİ’lerin henüz kendilerini
tanımlayamadıklarını ve hatta tanımadıklarını göstermektedir. Belki de mevcut
tanımların kendilerini ifade etmediği düşüncesindedirler. Özellikle cevaplama
oranı dikkate alındığında bu durum daha açık bir şekilde anlaşılmaktadır.
Dolayısıyla, birtakım yeknesak ve çerçeveli tanımların oluşturulması ve
KOBİ’lerin bu tanımlara uygun bir yapıya sahip olması temin edilmelidir.
2)SORU:Bir KOBİ olarak; sizce tanımlanmış olmak
önemli midir, neden?
Evet, ..... Hayır, .....
CEVAP:Cevaplama oranı:%43
Evet (%69)
Hayır (%31)
*Evet diyenlerin cevapları:
·
Tanınmayan
bir kuruluşun sorunlarının anlaşılması mümkün değildir.
·
Devletçe
veya finansal kurumlarca sağlanacak imkânlardan istifade edebilmek için.
·
Muhatap
bulabilmek için.
*Hayır diyenlerin
cevapları; “beklentilerinin olmayışı” ve “tanımların sahip oldukları içerik ve
fonksiyon açısından kendi işlerini kolaylaştırıcı özelliğe sahip olmadığı”
şeklinde olmuştur.
YORUM:
Biz de tanımlanmanın faydalı olduğu kanaâtindeyiz ve ilk
cevap, görüşümüzü büyük kısmı itibariyle yansıtmaktadır. Bizce de sorunların
tespitî ve imkânlardan istifade için bir tanıma sahip olmak gereklidir.
3)SORU:Bağlı bulunduğunuz birlik, konfederasyon,
vakıf veya dernek var mıdır?
Evet Hayır
*Evet ise:
a-Bunları sıralar mısınız?
b-Böyle bir bağlılığa niçin ihtiyaç hissettiniz?
c-Bu bağlantılarınızla ilgili sorunlarınız, varsa, nelerdir?
*Hayır ise:
a-Bu tür bağlantılarınızın olmayışının sebepleri nelerdir?
b-Bağlantı kurmayı düşünüyor musunuz?
Evet Hayır
CEVAP:
Evet %61
Hayır %39
*Evet için:
a)ITO, ISO, İhracatçılar Birliği, SİAD, Kalite Derneği
b)Odalar için; “Kanunî mecburiyetten dolayı.”
Diğerleri için:
·
Aynı
sektörde çalışan firmaların dayanışma içerisinde çalışarak sektörü pazarlarda
güçlü hâle getirmesi.
·
Bir
baskı grubu oluşturmak, sesimizi duyurmak, muhatap bulabilmek için.
·
Gelişmelerden
haberdar olmak, yardımlaşmak için.
c)
·
Bürokrasinin
varlığı ve yavaş işleyiş.
·
Enformasyon
sağlamada sıkıntılar.
YORUM 1:
Kanunî mecburiyet dışında, sahip oldukları bağlılık oranı
yani %61, aslında düşük bir seviyededir. Ayrıca, merci sayısı da azdır. Ancak,
bağlanma sebepleri amaca uygun niteliktedir. Sorunları ise geneldir.
*Hayır için:
a)
·
Fazla
pratik yararının olmayışı ve getirdiği yüksek maliyet.
·
İhtiyaç
duyulmaması.
·
Bu
konuda bağlılıkla ilgili kendilerine herhangi bir yaklaşımın olmayışı.
b)Evet (%58)
Hayır (%42)
YORUM 2:
“a” maddesinde belirtilen 3.sebep, bu konu ile ilgili
eksikliği çok güzel bir şekilde ortaya çıkarmaktadır. Firmaların bir kısmı,
bağlılık için kendilerine teklifte bulunulacağını zannetmektedir. Ayrıca,
bağlantı kurulması niyetinde olunmadığına yönelik verilen cevap oranı (%42) da
oldukça yüksektir.
4)SORU:Türkiye’de KOBİ’lere rehberlik ve danışmanlık
hizmeti veren kuruluşlar var mıdır?
Evet Hayır
CEVAP:
Evet (%30)
Hayır (%32)
Cevapsız (%38)
Evet için; KOSGEB, Halk Bankası, Odalar, Standartlarla
ilgili kuruluşlar.
YORUM:
Bu oran, KOBİ’lerin bu tür kuruluşları tam olarak tanımadığı;
ya da bu amaçla bir arayış içine girmedikleri anlamına gelmektedir.
5)SORU:Teknoloji transferi ve teknik bilgi veren
kuruluşlardan ,varsa, irtibata geçip istifade ettiklerinizin isimlerini
yazabilir misiniz?
CEVAP:Cevaplama oranı: %6
TSE, KOSGEB, Üniversite, SİAD, Esnaf ve Sanatkârlar Derneği
ve yabancı bir firma (Huber-Avusturya)
YORUM:
İşletmelerin bu konuda neredeyse hiçbir teşebbüsünün
olmadığı ortaya çıkmaktadır.
6)SORU:KOBİ’lere destek verdiğini bildiğiniz kamu niteliğindeki
kuruluşlardan bildiklerinizi sıralar mısınız?
CEVAP:Cevaplama oranı: %21
KOSGEB,
Halk Bankası.
YORUM:
Bu, son derece düşük bir orandır. Belki de bu konuda bahsi
geçen kuruluşların büyük ihmalkârlıkları vardır.
2.3. BÖLÜM III: KOBİ’LERİN
GENEL SORUNLARI:
1)SORU:Aşağıdaki sorunları önem sırasına göre
numaralandırınız.
Pazarlama alanındaki yetersizlikler
Yenilikler ve teknoloji konusundaki
aksaklıklar
Eğitim konusundaki eksiklikler
Finansal alandaki sorunlar
CEVAP:Cevaplama oranı: %83
Farklı sıralamalar yapılmış olmakla birlikte, en çok tercih
edilenler şu şekildedir:
Finansal..., Eğitim..., Pazarlama..., Yenilikler...
YORUM:
Finansal sorunlar, KOBİ’ler için önemini korumaktadır.
Ancak, bunu hemen eğitim sorununun takip etmesi, bu konuda eksikliklerin fark
edilmiş olması şeklinde değerlendirilebilirse, olumlu bir gelişmenin var olduğu
söylenebilir.
2)SORU:İşletmenize hangi alan(lar)da danışmanlık
hizmeti alıyorsunuz?
Planlama, Örgütleme, Organizasyon
Pazarlama
Muhasebe
Finansman
Üretim
Personel Yönetimi
Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge)
Halkla İlişkiler
Diğer (belirtiniz)
Almıyorum
CEVAP:Cevaplama oranı: %98
En çok tercih edilenden başlayarak sıralayalım:
Muhasebe %40
Ar-Ge %12
Personel Yönetimi %8
Planlama, Örgütleme, Organizasyon %8
Finansman %8
Üretim %4
Pazarlama %2
Halkla İlişkiler %2
Almıyoruz %16
Diğer (alanlar) : Hukuk, Vergi, Bilgisayar
YORUM:
·
En
çok danışmanlık hizmeti alınan konu, muhasebedir.
·
İkinci
en çok tercih edilen konunun Ar-Ge oluşu, bilgiye ve bilgiyi araştırmaya
verilen önemin artmakta olduğunu ifade eder.
·
Hiçbir
konuda danışmanlık hizmeti almayanların oranı ise çok yüksektir. Halbuki,
günümüz şartlarında bu tür hizmetler almadan sağlıklı bir büyüme
gerçekleştirmek, kolay değildir.
3)SORU:Karşılaştığınız hukukî nitelikteki
sorunlarınıza örnek verebilir misiniz?
CEVAP:Cevaplama oranı: %45
Yoğun olarak dile getirilenler:
·
Alacakların
tahsilatında (çek-senet) takibat oldukça zordur.
·
Hukukî
mevzuatın takibi ve anlaşılabilirliği güçtür.
·
Vergi
kanunları, günün ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte değildir. Mesela;
enflasyon ihmal edilmektedir.
YORUM:
Bu sorunlara ilaveten verilen enteresan bir cevabı belirtmek
istiyoruz.
“Hukukî bir sorunum yoktur, olsa da rüşvetle
halledilebilir.”
Aslında bu, meselenin vehametini göstermektedir. Halbuki bu,
belki de yukarıda sıraladığımız sorunların bir kısmının bizzat kaynağıdır.
4)SORU:Karşılaştığınız bürokratik engellerle ilgili
birkaç örnek verebilir misiniz?
CEVAP:Cevaplama oranı: %49
·
Gümrüklerde
işlemlerin çok yavaş gerçekleştirilmesi.
·
Standardizasyon
konusunda ilgili kuruluşlarca çıkarılan engeller.
·
Kredi
temininde talep edilen belgeler ve şartların ağırlığı.
·
İşletme
ruhsat alımının zor oluşu ve belediye yetkililerinin ilgisizlikleri.
·
Ticaret
sicili ile ilgili muamelelerdeki güçlükler.
·
İhalelerde
ideolojik tercihlerin ön planda tutulması.
YORUM:
Son madde dikkat çekicidir. Bu tür yaklaşımlar şüphesiz,
işlemin sıhhatini olumsuz yönde etkileyici özelliğe sahiptir.
5)SORU:Yatırımlarınızla ilgili olarak hiç
‘‘fizibilite raporu’’ hazırladınız mı?
Evet Hayır
*Hayır ise; neden?
CEVAP:
Evet %64
Hayır %26
Cevapsız %10
“Hayır” diyenlerin genel cevabı: “-Gerek görmedik.”
YORUM:
KOBİ’lerin bir kısmı bu etütten habersizdir. “-Gerek
görmedik” diyenlerin ise, konunun içeriği ve önemi hakkında yeterli bilgisi
olmadığı anlaşılmaktadır.
6)SORU:İşletmeniz nerede bulunmaktadır?
Yerleşim bölgesinde
Yerleşim bölgesi dışında
Sanayi sitesinde
CEVAP:Cevaplama oranı: %98
*Sanayi sektörü için:
Yerleşim bölgesinde %18
Yerleşim
bölgesi dışında %28
Sanayi sitesinde %54
*Hizmet sektörü için:
Yerleşim bölgesinde %96
Yerleşim bölgesi dışında %4
YORUM:
Yerleşim tarzı, nispî olarak uygundur. Hizmet sektörü için
normal yerleşim tarzı söz konusu iken; sanayi sektöründe tam bir uygunluk
olmadığı, ancak bu yönde bir hareketin olduğu belirtilebilir. Bu hareket,
yerleşim tamamen sanayi sitesinde gerçekleşene kadar devam edecektir.
7)SORU:İşletmenizin kuruluş yeri ile ilgili sorunları
nelerdir?
Pazara uzaklık
Ham madde ve malzeme kaynaklarına
uzaklık
Enerji kaynakları sınırlı
Ulaşım imkânları sınırlı
İşletme, yeri itibariyle büyümeye
uygun değil
CEVAP:Cevaplama oranı: %84
Her iki sektör için de ağırlıklı olarak tercih edilen,
“İşletmenin, yeri itibariyle büyümeye uygun olmayışı”dır.
YORUM:
Hizmet sektörü işletmeleri için; ticarî kaygılar dolayısıyla
yapılmış bir tercih olduğundan bahsedilebilir.
Sanayi
sektörü işletmeleri için ise; daha çok, sanayi siteleri firmalarının tercihi
olduğu kanaâtindeyiz. Mevcut alt yapı yatırımlarının yetersizliği ve ulaşım
problemlerinin bunda etkili olma ihtimali yüksektir.
8)SORU:Eleman teminini nasıl gerçekleştiriyorsunuz?
Şahsî müracaatları değerlendirerek
Tavsiye üzerine
İş ve İşçi Bulma Kurumu(Türkiye İş
Kurumu)’ndan
CEVAP:Cevaplama oranı: %96
Şahsî müracaatları değerlendirerek %52
Tavsiye üzerine %36
İş ve İşçi Bulma Kurumu(Türkiye İş Kurumu)’ndan %6
Diğer (Gazete ilanı) %6
YORUM:
Ağırlıklı olarak şahsî müracaatlarla personel alımı
gerçekleştirilirken; bunlar dışında ise sadece gazete ilanı yoluyla alım
gerçekleştirilmektedir.
9)SORU:Temininde en çok güçlük çekilen personel hangi
alanlardadır?
Üretim
Pazarlama
Muhasebe
Finansman
Dış ticaret
Ar-Ge
Halkla İlişkiler
Diğer (belirtiniz) ...
CEVAP:Cevaplama oranı: %84
Tercih edilenleri oranlarıyla sıralayalım:
Pazarlama %31
Üretim %24
Muhasebe %14
Finansman %11
Ar-Ge %11
Dış Ticaret %9
YORUM:
Pazarlamanın en çok ihtiyaç hissedilen alan olduğu ortaya
çıkmaktadır.
10)SORU:İşletme içinde eğitim programları düzenliyor
musunuz?
Evet Hayır
*Evet ise; hangi alanlarda düzenliyorsunuz?
CEVAP:Cevaplama oranı: %83
Evet %48
Hayır %52
*Evet için:
Yönetim, finansman, muhasebe, üretim, pazarlama, yeni
teknolojiler.
YORUM:
Olumlu cevap verenlerin program düzenlediği alanlar, genel
niteliklidir. Olumsuz cevap veren işletmelerin fazlalığı ise, eğitime verilen
önemin derecesini ortaya koymaktadır.
11)SORU:İşletme personelinin dil, bilgisayar vb.
alanlardaki eğitim programlarına katılmalarını teşvik ediyor musunuz?
Evet Hayır
*Evet ise; ne tür teşvik uygulamalarınız (maddî-manevî)
vardır?, sıralayınız.
CEVAP:Cevaplama oranı: %78
Evet %49
Hayır %51
*Evet için verilen cevaplar:
·
Kurs
saatlerinde tolerans gösterilmesi.
·
Kurs
ücretlerinin kısmen veya tamamen karşılanması.
YORUM:
Sağlanan teşvikler ve destekler olumlu olmakla beraber; bu
yönde herhangi bir destek sağlamayan firma sayısı da oldukça fazladır.
12)SORU:İşletmenizde bilgisayarı hangi alanlarda
kullanıyorsunuz?
Stok kontrol
Üretim
Muhasebe
Satış, müşteri takibi
Personel işlemleri, bordro
tanzimi...
Diğer (belirtiniz) ...
CEVAP:Cevaplama oranı: %98
Tüm alanlarda kullanılmaktadır.
YORUM:
Bilgisayarın artık, KOBİ’lerin hayatına tam olarak girmiş
olduğu anlaşılmaktadır.
13)SORU:Faaliyet alanınızla ilgili teknolojik
gelişmeleri nasıl takip ediyorsunuz?
Yurt içi ve dışı fuarlara katılarak
İlgili yayınları takip ederek
Diğer firmaları izleyerek
Satış temsilcileri vasıtasıyla
Diğer (belirtiniz) ...
Edilmiyor
CEVAP:Cevaplama oranı: %98
Tüm tercihler işaretlenmiş olmakla beraber, ağırlıklı olarak
“Yurt içi ve dışı fuarların takip edildiği”, ayrıca “İlgili yayınların takip
edildiği” belirtilmiştir.
YORUM:
Firmalar,
bizzat bu tür fuarlara katıldığından, gelişmeleri de yoğun olarak buralardan
takip etmektedir.
14)SORU:Üretimle ilgili aşağıdaki sorunları önem
sırasına göre numaralandırınız.
Yerli ve ithal ham madde
yetersizlikleri
Ham madde tedarik süresinin uzun
olması
Ham madde maliyetlerinin yüksek
olması
Üretim teknolojisinin eski olması
Kalifiye eleman yetersizliği
Üründe istenen kalite standardını
karşılayamama
Stoklardaki artışlar
Ambalajlama ile ilgili sorunlar
Teslimatta gecikmeler
Diğer (belirtiniz) ...
CEVAP:
Bu cevabı
sadece sanayi sektörü işletmeleri açısından değerlendirmeye tâbi tutacağız.
Farklı cevaplar olmakla beraber; biz genel sıralamaya yer vereceğiz:
1)Ham madde maliyetlerinin yüksek olması
2)Stoklardaki artışlar
3)Yerli ve ithal ham madde yetersizlikleri
4)Ham madde tedarik süresinin uzun olması
5)Kalifiye eleman yetersizliği
6)Üründe istenen kalite standardını karşılayamama
7)Ambalajlama ile ilgili sorunlar
8)Teslimatta gecikmeler
9)Üretim teknolojisinin eski olması.
YORUM:
“Ham madde maliyetlerinin yüksekliği” ilk sorun olarak
belirtilirken; “Üretim teknolojisinin eskiliği” en az önemli sorun olarak
tercih edilmiştir. Bundan, teknolojik donanımlarının yeni olduğu
anlaşılmaktadır. İlk tercihin sebebi ise “enflasyon”dur.
15)SORU:Hangi satış kanalını kullanmaktasınız?
Kendimiz direkt satıyoruz
Pazarlamacılar vasıtasıyla
Toptancılar vasıtasıyla
Satış acenteleri vasıtasıyla
Diğer (belirtiniz) ...
CEVAP:Cevaplama oran: %90
Tüm kanallar kullanılmakla beraber; ağırlıklı olarak
işletmeler, “Direkt satış kanalını” tercih (%80) etmektedir. Bu, her iki sektör
için de geçerlidir.
YORUM:
Yapıları dolayısıyla bu kanalı ağırlıklı olarak
kullanmaktadırlar.
16)SORU:Pazarlama ile ilgili aşağıdaki sorunları önem
sırasına göre numaralandırınız.
Müşteri istek ve ihtiyaçları
yönünde ürün geliştirememek
Pazar ve tüketici araştırmaları
yapamamak
Geleceğe yönelik sağlıklı satış
tahminleri yapamamak
Dağıtım kanalında karşılaşılan
zorluklar
İç talep yetersizliği
Dış talep yetersizliği
Satış sonrası servis ve garanti
görevlerini yerine getirememek
Satış ve pazarlama elemanlarının
alımındaki, eğitimindeki ve denetimindeki güçlükler
Diğer (belirtiniz) ...
CEVAP:Cevaplama oran: %51
En çok tercih edilene göre sıralayalım:
1)Geleceğe yönelik...
2)Pazar
ve tüketici...
3)İç talep...
4)Dağıtım kanalı...
5)Satış ve pazarlama...
6)Müşteri istek...
7)Dış Talep...
8)Satış sonrası...
YORUM:
“Gelecekle
ilgili belirsizlik” ilk sırada yer almaktadır. Bunun sebebi, yapılan yatırımın
sağlıklı temellere dayanmayışı olabilir. Yani fizibilite etüdü yapılmadan,
yatırımlara karar vermiş olma ihtimali vardır. Ancak bu, aynı zamanda
ekonomideki dalgalanmaların ve belirsizliğin beraberinde getirdiği bir
olumsuzluk da olabilir.
2.4. BÖLÜM IV: KOBİ’LERİN FİNANSAL
SORUNLARI:
1)SORU:Sizce bir işletme sahibinin finansal konularda
bilgi sahibi olmaması, önemli bir sorun mudur, neden?
Evet, .....
Hayır, .....
CEVAP:Cevaplama oranı: %98
Evet %96
Hayır %4
Evet için verilen bazı cevapları sıralayalım:
·
İşletmenin
olumsuz ekonomik şartlar altında varlığını koruyabilmesi, istikrarlı hareket
edip gelişmesi ve büyümesi, finansa bağlıdır.
·
Şirketin
ekonomik açıdan durumunu net bir şekilde görebilmek için finans bilgisi
gereklidir.
·
Finansman,
ticaretin önemli bir unsurudur.
YORUM:
İşletmelerin, finansman meselesini önemli gördükleri
anlaşılmaktadır.
2)SORU:Aşağıdaki finansal sorunları önem sırasına
göre numaralandırınız.
Kredi temininde karşılaşılan
sorunlar
Faiz ödemeleri
Alacakların zamanında tahsil
edilememesi
Çeşitli vergi sorunları
Öz kaynakların yetersizliği
CEVAP:Cevaplama oranı: %68
Tercih sırasına göre sıralayalım:
·
Alacakların
zamanında tahsil edilememesi.
·
Kredi
temininde karşılaşılan sorunlar.
·
Faiz
ödemeleri.
·
Öz
kaynakların yetersizliği
·
Çeşitli
vergi sorunları
YORUM:
Alacakların tahsilatındaki sorunlar kredi ve faizden daha
önemli görülmektedir ki bu, oldukça çarpıcıdır. Buradan, piyasada nakit
açısından bir güvensizliğin mevcut olduğu gibi olumsuz bir durum da ortaya
çıkmaktadır.
3)SORU:Finansman ihtiyacınızı aşağıdaki yollardan
hangisiyle karşılıyorsunuz? Tercih sırasına göre numaralandırınız.
Eximbank kredileri
Kamu bankaları kredileri
Özel sektör bankaları kredileri
Özel finans kurumları fonları
Gayri resmi piyasadan borçlanma
CEVAP:Cevaplama oranı: %84
Sıralama şöyledir:
1)Özel sektör bankaları kredileri
2)Kamu bankaları kredileri
3)Eximbank kredileri
4)Özel finans kurumları fonları
5)Gayri resmi piyasadan borçlanma
6)Diğer: Otofinansman, Dayanışma ortaklıkları
YORUM:
Kamu bankalarına ikinci derecede rağbet edilmesi, bir
olumsuzluğun işareti olabilir. Çünkü Halk Bankası gibi bir KOBİ hâmisi bankanın
sağladığı imkânlar dolayısıyla bu kategoride ilk sırada yer alması gerekirdi.
Akla şu soru geliyor: “Acaba Halk Bankası, işlevini yerine getiremiyor mu?”
“Diğer kısmında belirtilen “Dayanışma ortaklıkları” da ilgi çekicidir.
“İşletmelerin tek başlarına gerçekleştiremedikleri bir projeyi finansal açıdan
güçlerini birleştirerek gerçekleştirme amacıyla oluşturdukları gayri resmi
birlikler” şeklinde ifade edilen söz konusu ortaklığın, yaygın olarak
başvurulan bir model olduğu belirtilmektedir.
4)SORU:Kredi kullanırken karşılaşılan aşağıdaki
sorunları önem sırasına göre numaralandırınız.
Teminat gösterme mecburiyeti
Bürokratik işlemlerin fazlalığı
Verilen kredi miktarının azlığı
Kredi vadelerinin kısalığı
Diğer (belirtiniz) ...
CEVAP:Cevaplama oranı: %60
Sıralama şu şekildedir:
Teminat..., Bürokratik..., Verilen..., Kredi...
YORUM:
En çok
karşılaşılan sorun, teminatlarla ilgilidir. Kredi tahsisinde talep edilen ilk
ve en temel şart yeterli teminat olup olmadığıdır. Zaten teminatlarla ilgili
olarak yeterli birikime sahip olmayan KOBİ’ler, bu talep dolayısıyla
kredilerden gerektiği gibi faydalanamamaktadır.
5)SORU:Sermaye piyasasından fon temin etmek
maksadıyla herhangi bir teşebbüste bulundunuz mu?
Evet Hayır
*Evet ise; ne gibi sorunlarla karşılaştınız?
*Hayır ise; neden?
CEVAP:Cevaplama oranı: %90
Verilen cevap: “-Hayır.”
Sıralanan iki cevabı aktaralım:
·
Yeterli
alt yapıya sahip değiliz.
·
Buna
gerek görmüyoruz.
YORUM:
KOBİ’lerin,
konu ile yakın ilişkili olmadığı ortaya çıkmaktadır. Henüz bu piyasanın farkında
olmadıkları gibi ne tür alternatif finansal imkânlar getirileceğini dahi
bilmemektedirler. Bu piyasayla ilişkiye girmeleri mutlaka temin edilmelidir.
6)SORU:Yatırım teşviklerinden faydalandınız mı?
Evet Hayır
*Evet ise; aşağıdaki yatırım teşvik kalemlerinin hangisinden
faydalandınız?
Gümrük Vergisi, diğer vergi (Damga,
BSMV...) ve fon muafiyeti
Yatırım indirimi
Enerji desteği
Arsa sağlanması
Devlet kredisi
Hepsi
*Hayır ise; Neden faydalanamadınız? Karşılaştığınız
sorunları sıralayınız.
CEVAP:Cevaplama oranı: %92
*Evet: %33
Ağırlıklı olarak ilk ikisinden faydalanılmaktadır.
*Hayır: %67
Sıralanan
sebepler:
·
Bürokratik
sebepler
·
Gerekli
çalışmayı yapacak kadronun olmayışı
YORUM:
Sıralanan sebepler, bu konuda teşebbüste bulunmayı
engelleyici niteliktedir. Bir başka bilirkişi vasıtasıyla yapılan çalışmalar
ise belli bir maliyeti getirdiğinden, KOBİ’ler bu imkâna pek rağbet
etmemektedir.
7)SORU:İhracat teşviklerinden faydalandınız mı?
Evet Hayır
*Evet ise; aşağıdaki ihracat teşviklerinin hangisinden
faydalandınız?
Gümrük Vergisi, diğer vergi (KDV,
Damga Vergisi, BSMV...) ve fon muafiyeti
İhracat sayılan satış ve
teslimlerle ilgili muafiyetli ithalât
Eşdeğer eşya kullanım imkânı
Diğer (belirtiniz) ...
Hepsi
*Hayır ise; neden faydalanamadınız? Karşılaştığınız
sorunları sıralayınız.
CEVAP:Cevaplama oranı: %84
*Evet: %20
Ağırlıklı olarak ilk iki kalemden faydalanılmaktadır.
*Hayır: %80
Verilen
cevaplar:
·
İhracat
yapmıyoruz.
·
Gerek
görmedik.
YORUM:
Bu rakamlardan ve sıralanan sebeplerden anlaşıldığına göre,
KOBİ’lerin ihracata olan katkıları düşük seviyededir. Demek ki daha çok iç
piyasaya yönelik faaliyette bulunmaktadırlar.
8)SORU:Aşağıdaki desteklerin hangisinden istifade
ettiniz?
Ar-Ge sermaye desteği
Çevre maliyetleri ile ilgili destek
Pazar araştırmaları desteği
Yurt dışı ofis, mağaza işletme ve
tanıtım faaliyetleri desteği
Yurt içindeki uluslararası ihtisas
fuarlarına katılım desteği
CEVAP:Cevaplama oranı: %38
Ağırlıklı olarak tercih edilenleri sıralayalım:
·
Yurt
içindeki uluslararası ihtisas fuarlarına katılım desteği.
·
Yurt
içi ofis, mağaza işletme ve tanıtım faaliyetleri desteği.
YORUM:
KOBİ’lerin, kendilerine bu yönde sağlanan desteklerden
haberdar olmadıkları ortaya çıkmaktadır.
9)SORU:Kredi Garanti Fonu’ndan hiç faydalandınız mı?
Evet Hayır
*Evet ise; hangi sorunlarla karşılaştınız?
CEVAP:Cevaplama oranı: %96
Evet %6
Hayır %94
YORUM:
KOBİ’lerin, faydalanmak bir yana; neredeyse böyle bir fonun
varlığından bile haberdar olmadığı görülmektedir.
10)SORU:Aşağıdaki finansal imkânların hangisinden
faydalandınız?
Leasing
Factoring
Forfaiting
CEVAP:Cevaplama oranı: %72
Leasing %64
Factoring %10
Forfaiting 0
Hiçbiri %26
YORUM:
Yoğun olarak kullanılan imkân, “Leasing”dir. “Forfaiting”
kullanılmamakta iken; bunların hiçbirinden faydalanmayanların oranı ise
%26’dır.
11)SORU:Türkiye’deki Sektörel Dış Ticaret
Şirketlerine (SDTŞ) 3 örnek verebilir misiniz?
CEVAP:Cevaplama oranı: %15
Verilen tek doğru cevap, “EGS Dış Ticaret” olmuştur.
YORUM:
KOBİ’lerde
bu alanla ilgili bilgi edinme çabasına girilmediği anlaşılmaktadır. Halbuki bu
model kapsamında çok ciddi başarılara imza atmak mümkündür. Bu modelin hayata
geçirilmesi için çaba içine girilmeli ve şirketler kurulması sağlanmalıdır.
2.5.NİHAİ DEĞERLENDİRME
Burada, anket sonunda işletmelere
yönelttiğimiz şu soruya verilen cevapları genel itibariyle aktarmaya
çalışacağız:
“Türkiye’de
KOBİ’lerin gelişimi ve finansal sorunları ile ilgili olarak belirtmek
istediğiniz düşünce, çözüm teklifi vb. varsa lütfen aşağıya aktarınız.”
Verilen
cevapları başlıklar altında sınıflandırarak aktaracağız:
FAALİYET KONUSU:
·
KOBİ’ler,
faaliyette bulunacakları alanı çok iyi tespit etmelidir.
·
Üretimlerinin
belli bir kısmını ihracata yönlendirmelidirler.
KOBİ’lerin faaliyette bulunacakları
alanla ilgili bu düşünceleri, konu ile ilgili hassasiyetlerini ifade etmektedir.
Bu, belki de başarılı olabilmek için dikkat edilmesi gereken en önemli
husustur. İkinci teklif ise bir üretim stratejisi olup gerçekleştirilmesi
durumunda, bunun hem KOBİ’lere hem de ekonomiye faydalı olacağı açıktır.
BİLGİ:
·
Teknolojik
gelişmeyi yakından takip etmelidirler.
·
KOBİ’lerin
gerçek istatistikî bilgilere kısa sürede ulaşmalarını sağlayacak bir sistem
kurulmalıdır.
·
Teknolojik,
finansal ve dış ticaret konularında KOBİ’lere rehberlik edecek ve kâr amacı
gütmeyen vakıfların kurulması sureti ile know-how desteği sağlanmalıdır.
·
Sadece
fizibilite çalışmalarına yönelik rehberlik ve danışmanlık hizmeti veren
kuruluşlar kurulmalıdır.
Bu konuda belirtilen tüm teklifler,
KOBİ’lerin bilgiye verdikleri önemi ifade etmekle beraber, buna ne derecede muhtaç
olduklarını da ortaya koymaktadır. Belirtilen tekliflerden anlaşıldığı
kadarıyla KOBİ’ler, bilgiye ulaşmanın ve bundan faydalanabilmenin zorluğuna
dikkat çekmeye çalışmaktadır. Dolayısıyla bilginin sistemli bir şekilde
sağlanması gerektiğini ifade etmiş olmaktadırlar.
KREDİ:
·
Kredi
işlemlerinde bürokrasi azaltılmalıdır.
·
Kredi
vadelerinin uzatılması gereklidir.
·
Gerçek
ihtiyaç sahibi KOBİ’lere kredi verilmeli; teminat, ipotek gibi güçlükler
ortadan kaldırılmalı ve kredilerin amacına uygun kullanımı sağlanmalıdır.
Kredi işlemlerindeki zorluklardan
bir kısmı burada tekrar zikredilmiştir. Fakat bunlardan sonuncusu dikkat çekici
niteliktedir. Kredilerin gerçek ihtiyaç sahibi KOBİ’lere tahsis edilmesi ve
gerekli takibatın yapılarak amacına uygun kullanımının sağlanması, bu alanda
arzu edilen hedefe ulaşılmasını kolaylaştıracaktır.
VERGİ:
·
Gümrük
vergilerinin indirilmesi gereklidir.
·
Devlet,
artan işçi sayısına artan oranda SSK prim desteği vermelidir.
·
Üretim
maliyetlerinin minimize edilmesi gereklidir. Bu kapsamda örneğin; ham maddeden
vergi alınmayabilir veya düşük seviyede alınabilir.
Bu
konuda KOBİ’ler, kısaca şunu ifade etmek istemektedir:
“Zaten
maliyetlerimiz yüksek seviyededir. Eğer devlet, vergilerin bir kısmını azaltır
veya kaldırırsa bu konuda bizi nispeten rahatlatmış olacaktır.”
İkinci
teklifte dile getirilen SSK prim desteği uygulamasına yönelik teklif de dikkate
alınması gereken niteliktedir.
DIŞ TİCARET:
·
İhracatta,
KDV alacağı vergi borçlarına mahsup edilmelidir.
·
İhracatta
navlun iadesi desteği sağlanmalıdır.
·
Belli
bir seviyeyi yakalamış ihracatçı KOBİ’lere yurt dışına çıkışlarında vize
problemlerinin olmaması için özel bir pasaport tahsis uygulaması
başlatılabilir.
Bir önceki başlık altında da dile
getirildiği gibi, dış ticaret konusunda belirtilen bu teklifler de maliyetle
direkt olarak ilgilidir. Yani KOBİ’ler, maliyetlerin düşürülmesine yönelik her
türlü değişikliğin yapılması gerektiğini ifade etmektedir. Bunların,
verimliliğin artışına katkıda bulunacağı, hatırdan çıkarılmamalıdır. Yurt
dışına çıkışlar için özel pasaport uygulaması da KOBİ’lerin ihracata
yönlendirilmesinde etkili olabilecek niteliktedir.
Tüm bu teklifler ve bunlarla ilgili açıklamalarımız ve
yorumlarımızdan sonra genel olarak, bir değerlendirme yapacak olursak; anketin
teorik olarak ortaya konan sorunların pratikte de aynen var olduğunu teyit
etmesi dolayısıyla amacına ulaştığını söyleyebiliriz.
Verilen cevaplar ve ayrıca yukarıda
sıraladığımız düşünce ve çözüm teklifleri, ekonomimizdeki işletmeler açısından
dile getirilen sorunlarla örtüşmektedir. Dolayısıyla, bu yönü itibariyle “Anket
çalışması başarıya ulaşmıştır.” demek mümkündür.
EK: ANKET FORMU: KOBİ’LERİN TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ
YERİ VE FİNANSAL SORUNLARI İLE İLGİLİ ANKET ÇALIŞMASI:
İŞLETMENİN:
|
ADI |
|
|
FAALİYET
KONUSU (KONULARI) |
|
|
KURULUŞ
TARİHİ |
|
|
FAALİYETE
GEÇİŞ TARİHİ |
|
|
KAYITLI
/ ÖDENMİŞ SERMAYESİ |
/ |
|
KAPASİTE
KULLANIM ORANI |
|
|
ANKETİ
CEVAPLANDIRANIN ŞİRKETTEKİ STATÜSÜ |
|
I
- İŞLETMENİN YAPISI İLE İLGİLİ SORULAR:
1)İşletmeniz,
bir ortaklık mıdır?
Evet Hayır
*Ortaklık
ise, ortaklar çoğunlukla aile üyeleri veya akrabalardan mı oluşmaktadır?
Evet Hayır
2)İşletme
sahibi (sahipleri) aynı zamanda işletmede yönetici midir?
Evet Hayır
3)Temel
ham madde temin yerlerini nispî olarak belirtiniz.
* % ..... Yurt içi
* % ..... Yurt dışı
4)Üretiminiz
nispî olarak hangi tüketiciye yöneliktir?
* % ..... Endüstriyel tüketici (fabrika ...)
* % ..... Nihai tüketici (halk...)
5)Üretimde
kullandığınız makinelerin ortalama yaşı kaçtır?
6)Üretim
teknolojinizin durumu sizce nasıldır?
Modern
Yeni sayılır
Biraz eski
Eski
Çok eski
7)Sahip
olduğunuz standart belgelerini işaretleyiniz.
TSE
TSEK
ISO 9000
Diğer (belirtiniz) .....
8)İşletmenizde
sadece finansal işlerle ilgili bir bölüm mevcut mudur?
Evet Hayır
II
- KOBİ’LERİN EKONOMİDEKİ YERİ:
1)Bir
KOBİ tanımı yapar mısınız?
2)Bir
KOBİ olarak; sizce tanımlanmış olmak önemli midir, neden?
Evet, .....
Hayır, .....
3)Bağlı
bulunduğunuz birlik, konfederasyon, vakıf veya dernek var mıdır?
Evet Hayır
*Evet ise:
a-Bunları sıralar mısınız?
b-Böyle bir bağlılığa niçin ihtiyaç
hissettiniz?
c-Bu bağlantılarınızla ilgili sorunlarınız,
varsa, nelerdir?
*Hayır ise:
a-Bu tür bağlantılarınızın olmayışının
sebepleri nelerdir?
b-Bağlantı kurmayı düşünüyor musunuz?
Evet Hayır
4)Türkiye’de
KOBİ’lere rehberlik ve danışmanlık hizmeti veren kuruluşlar var mıdır?
Evet Hayır
*Evet ise, bildiğiniz kuruluşları yazar
mısınız?
5)Teknoloji
transferi ve teknik bilgi veren kuruluşlardan, varsa, irtibata geçip istifade
ettiklerinizin isimlerini yazabilir misiniz?
6)KOBİ’lere
destek verdiğini bildiğiniz kamu niteliğindeki kuruluşlardan bildiklerinizi
sıralar mısınız?
III
- KOBİ’LERİN GENEL SORUNLARI:
1)Aşağıdaki
sorunları önem sırasına göre numaralandırınız.
Pazarlama alanındaki yetersizlikler
Yenilikler ve teknoloji konusundaki aksaklıklar
Eğitim konusundaki eksiklikler
Finansal alandaki sorunlar
2)İşletmenize
hangi alan(lar)da danışmanlık hizmeti alıyorsunuz?
Planlama, Örgütleme, Organizasyon
Pazarlama
Muhasebe
Finansman
Üretim
Personel Yönetimi
Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge)
Halkla İlişkiler
Diğer (belirtiniz) ...
Almıyorum
3)Karşılaştığınız
hukukî nitelikteki sorunlarınıza örnek verebilir misiniz?
4)Karşılaştığınız
bürokratik engellerle ilgili birkaç örnek verebilir misiniz?
5)Yatırımlarınızla
ilgili olarak hiç ‘‘fizibilite raporu’’ hazırladınız mı?
Evet Hayır
*Hayır ise; neden?
6)İşletmeniz
nerede bulunmaktadır?
Yerleşim bölgesinde
Yerleşim bölgesi dışında
Sanayi sitesinde
7)İşletmenizin
kuruluş yeri ile ilgili sorunları nelerdir?
Pazara uzaklık
Ham madde ve malzeme kaynaklarına uzaklık
Enerji kaynakları sınırlı
Ulaşım imkânları sınırlı
İşletme, yeri itibariyle büyümeye uygun değil
8)Eleman
teminini nasıl gerçekleştiriyorsunuz?
Şahsî müracaatları değerlendirerek
Tavsiye üzerine
İş ve İşçi Bulma Kurumu(Türkiye İş Kurumu)’ndan
9)Temininde
en çok güçlük çekilen personel hangi alanlardadır?
Üretim
Pazarlama
Muhasebe
Finansman
Dış ticaret
Ar-Ge
Halkla İlişkiler
Diğer (belirtiniz) ...
10)İşletme
içinde eğitim programları düzenliyor musunuz?
Evet Hayır
*Evet ise; hangi alanlarda düzenliyorsunuz?
11)İşletme
personelinin dil, bilgisayar vb. alanlardaki eğitim programlarına katılmalarını
teşvik ediyor musunuz?
Evet Hayır
*Evet ise; ne tür teşvik uygulamalarınız
(maddî-manevî) vardır?, sıralayınız.
12)İşletmenizde
bilgisayarı hangi alanlarda kullanıyorsunuz?
Stok kontrol
Üretim
Muhasebe
Satış, müşteri takibi
Personel işlemleri, bordro tanzimi...
Diğer (belirtiniz) ...
13)Faaliyet
alanınızla ilgili teknolojik gelişmeleri nasıl takip ediyorsunuz?
Yurt içi ve dışı fuarlara katılarak
İlgili yayınları takip ederek
Diğer firmaları izleyerek
Satış temsilcileri vasıtasıyla
Diğer (belirtiniz) ...
Edilmiyor
14)Üretimle
ilgili aşağıdaki sorunları önem sırasına göre numaralandırınız.
Yerli ve ithal ham madde yetersizlikleri
Ham madde tedarik süresinin uzun olması
Ham madde maliyetlerinin yüksek olması
Üretim teknolojisinin eski olması
Kalifiye eleman yetersizliği
Üründe istenen kalite standardını karşılayamama
Stoklardaki artışlar
Ambalajlama ile ilgili sorunlar
Teslimatta gecikmeler
Diğer (belirtiniz) ...
15)Hangi
satış kanalını kullanmaktasınız?
Kendimiz direkt satıyoruz
Pazarlamacılar vasıtasıyla
Toptancılar vasıtasıyla
Satış acenteleri vasıtasıyla
Diğer (belirtiniz) ...
16)Pazarlama
ile ilgili aşağıdaki sorunları önem sırasına göre numaralandırınız.
Müşteri istek ve ihtiyaçları yönünde ürün
geliştirememek
Pazar ve tüketici araştırmaları yapamamak
Geleceğe yönelik sağlıklı satış tahminleri yapamamak
Dağıtım kanalında karşılaşılan zorluklar
İç talep yetersizliği
Dış talep yetersizliği
Satış sonrası servis ve garanti görevlerini yerine
getirememek
Satış ve pazarlama elemanlarının alımındaki,
eğitimindeki ve denetimindeki güçlükler
Diğer (belirtiniz) ...
IV
- KOBİ’LERİN FİNANSAL SORUNLARI:
1)Sizce
bir işletme sahibinin finansal konularda bilgi sahibi olmaması, önemli bir
sorun mudur, neden?
Evet, .....
Hayır, .....
2)Aşağıdaki
finansal sorunları önem sırasına göre numaralandırınız.
Kredi temininde karşılaşılan sorunlar
Faiz ödemeleri
Alacakların zamanında tahsil edilememesi
Çeşitli vergi sorunları
Öz kaynakların yetersizliği
3)Finansman
ihtiyacınızı aşağıdaki yollardan hangisiyle karşılıyorsunuz? Tercih sırasına
göre numaralandırınız.
Eximbank kredileri
Kamu bankaları kredileri
Özel sektör bankaları kredileri
Özel finans kurumları fonları
Gayri resmi piyasadan borçlanma
4)Kredi
kullanırken karşılaşılan aşağıdaki sorunları önem sırasına göre
numaralandırınız.
Teminat gösterme mecburiyeti
Bürokratik işlemlerin fazlalığı
Verilen kredi miktarının azlığı
Kredi vadelerinin kısalığı
Diğer (belirtiniz) ...
5)Sermaye
piyasasından fon temin etmek maksadıyla herhangi bir teşebbüste bulundunuz mu?
Evet Hayır
*Evet ise; ne gibi sorunlarla karşılaştınız?
*Hayır ise; neden?
6)Yatırım
teşviklerinden faydalandınız mı?
Evet Hayır
*Evet ise; aşağıdaki yatırım teşvik
kalemlerinin hangisinden faydalandınız?
Gümrük Vergisi, diğer vergi (Damga, BSMV...) ve fon muafiyeti
Yatırım indirimi
Enerji desteği
Arsa sağlanması
Devlet kredisi
Hepsi
*Hayır ise; neden faydalanamadınız?
Karşılaştığınız sorunları sıralayınız.
7)İhracat
teşviklerinden faydalandınız mı?
Evet Hayır
*Evet ise; aşağıdaki ihracat teşviklerinin
hangisinden faydalandınız?
Gümrük Vergisi, diğer vergi (KDV, Damga Vergisi,
BSMV...) ve fon muafiyeti
İhracat sayılan satış ve teslimlerle ilgili
muafiyetli ithalât
Eşdeğer eşya kullanım imkânı
Diğer (belirtiniz) ...
Hepsi
*Hayır ise; neden faydalanamadınız?
Karşılaştığınız sorunları sıralayınız.
8)Aşağıdaki
desteklerin hangisinden istifade ettiniz?
Ar-Ge sermaye desteği
Çevre maliyetleri ile ilgili destek
Pazar araştırmaları desteği
Yurt dışı ofis, mağaza işletme ve tanıtım
faaliyetleri desteği
Yurt içindeki uluslararası ihtisas fuarlarına
katılım desteği
9)Kredi
Garanti Fonu’ndan hiç faydalandınız mı?
Evet Hayır
*Evet ise; hangi sorunlarla karşılaştınız?
10)Aşağıdaki
finansal imkânların hangisinden faydalandınız?
Leasing
Factoring
Forfaiting
11)Türkiye’deki
Sektörel Dış Ticaret Şirketlerine (SDTŞ) 3 örnek verebilir misiniz?
*** Türkiye’de KOBİ’lerin gelişimi
ve finansal sorunları ile ilgili olarak belirtmek istediğiniz düşünce, çözüm
teklifi vb. varsa lütfen yazınız.
Mehmet Behzat Ekinci,
İstanbul, İktisat,
Doktora.
FAYDALANILAN KAYNAKLAR
1.
İlhan Uludağ,
Vildan Serin, Türkiye’de Küçük ve Orta
Ölçekli İşletmeler, Yapısal ve Finansal Sorunlar, Çözümler, İstanbul, İTO
Yayını, No:1991-25, 1991.
2.
Kayseri Tekstil Sektörü Envanteri Anketi, Kayseri, Erciyes Üniversitesi, İ.İ.B.F., 1995.
3.
Harun Taşkın,
Cemalettin Kubat, Orhan Torkul, İsmail Hakkı Cedimoğlu, Kerim Özdemir, Adem
Göleç, Remzi Gümüştaş, Türkiye’de Küçük
ve Orta Boy İşletmelerin (KOBİ) Problemleri ve Bir Anket Uygulaması,
Adapazarı Ticaret ve Sanayi Odası ve Sakarya Üniversitesi, Mühendislik
Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü Araştırma Geliştirme Projesi,
Adapazarı, Sakarya Üniversitesi, Basımevi, Haziran, 1997.
4.
Son Krizler Çerçevesinde; Mevcut Durumun, Geleceğe
Yönelik Beklentilerin ve Tekliflerin Tespitine İlişkin Anket Çalışması, İstanbul, Askon, Haziran 2001.
5.
Mehmet Behzat
Ekinci, Türkiye’de KOBİ’lerin Kurumsal
Gelişimi ve Finansal Sorunları, İstanbul, Askon, 2003.